Praat met mantelzorgers over wat hen in balans houdt
‘Er blijft geen mantelzorger meer over’, kopte Trouw op begin januari. Door de vergrijzing neemt het aandeel mantelzorgers af en de druk op mantelzorgers toe, met mogelijk ontsporing of burn-out tot gevolg. Met dit toekomstbeeld in ons achterhoofd, blijkt wel het belang van aandacht voor mantelzorgers. Vroeg of laat zijn we allemaal een keer aan de beurt. Welke ondersteuning kunnen gemeenten en welzijnsorganisaties bieden? Hoe zorgen we er als samenleving voor dat mantelzorgers het op een prettige manier volhouden?
Uit diverse onderzoeken (zie VU, HvA) blijkt dat mantelzorgers vaak het gevoel hebben dat hun belangen worden genegeerd. Veel professionals nemen de zorgontvanger als uitgangspunt, zonder daarin de belangen van de mantelzorgers mee te nemen. En een andere opvallende conclusie: mantelzorgers hebben zelf ook niet altijd scherp wat hen precies helpt.
Het begint met het gesprek aangaan
De eerste stap in de ondersteuning van mantelzorgers begint dus met een gesprek hierover. Samen ontdekken wat belangrijk is in het leven en welke (keuze)mogelijkheden er zijn. Het is daarbij van belang om wensen en behoeften van de mantelzorger boven tafel te krijgen. Belangrijk om als professional goed te luisteren en goede vragen te stellen. Zo voelen mantelzorger zich gehoord en durven ze zich te uiten.
Vragenlijst testen?
Movisie ontwikkelde een vragenlijst om het gesprek met mantelzorgers aan te gaan over belangrijke aspecten van het leven en hun mogelijkheden om (andere) keuzes te maken. Wil jij deze vragenlijst testen? Dan kan! Neem contact op met Annemieke Feddema, a.feddema@movisie.nl
Deze vragenlijst kan worden afgenomen door alle beroepskrachten, mantelzorgconsulenten, casemanagers, mantelzorgers, vrijwilligers of alle andere betrokkenen die de tijd willen nemen om met een mantelzorger in een zorg(intensieve) situatie te reflecteren op het leven en de keuzes die ze kunnen en willen maken .
Van tijd voor intimiteit tot ongestoord kunnen werken
‘Ik ben er eigenlijk helemaal niet tevreden mee dat we nauwelijks nog te tijd nemen voor intimiteit.’ Aan het woord is een mantelzorger die door Movisie werd geïnterviewd in het kader van een onderzoek naar intensieve mantelzorg. Als het interview al even bezig is, trekt een mantelzorger die intensief zorgt voor haar inwonende kind, deze conclusie. Movisie sprak in 2017 en 2018 uitgebreid met mantelzorgers in zorgintensieve situaties om in beeld te brengen wat hen in balans houdt.
‘Deze vragenlijst daagt uit om te reflecteren op belangrijke thema’s’
Als onderzoekers van Movisie stelden we een vragenlijst op, gebaseerd op de capability approach van Martha Nussbaum*. Deze vragenlijst daagt uit om te reflecteren op belangrijke thema’s als gezondheid, persoonlijke ontwikkeling, emoties, intimiteit, plezier, natuur en vriendschappen. Voor elke mantelzorger zijn weer andere dingen belangrijk, dus waar de één de conclusie trekt dat de lichamelijke intimiteit is ondergesneeuwd, wil een andere mantelzorger meer tijd nemen voor het koken van gezonde maaltijden.
Vaak blijken er meer mogelijkheden te zijn om tijd te maken voor de dingen die de mantelzorger belangrijk vindt, dan in eerste instantie gedacht. Het gesprek laat licht schijnen op de mogelijkheden en onmogelijkheden. En dat helpt om keuzes te maken en als mantelzorger (beter) in balans te blijven.
Ondersteuningsaanbod
Terug naar de vraag: hoe zorgen we ervoor dat mantelzorgers het volhouden? Deze vraag is niet zomaar te beantwoorden. Want als we echt luisteren naar wat mantelzorgers willen, dan is dat niet zomaar in een activiteitenplan te vatten. Het begint met tijd en oprechte interesse. Een goed gesprek voeren over wat mantelzorgers belangrijk vinden én wat hen helpt om daarin keuzes te maken. Van daar uit kijken welke ondersteuning passend is en wie daarin een rol kan spelen. Van de schaakclub, een wandeling tot het aanbieden van een ehbo-cursus. Praat met mantelzorgers, dan kom er vanzelf achter!
*Het onderzoeksrapport van Nussbaum verschijnt in maart 2019
