Zelfhulp ondersteunen in 5 stappen
aandachtspunten voor gemeenten
Zelfhulp is het verlenen van hulp aan elkaar door mensen die hetzelfde probleem hebben, zonder tussenkomst van professionele hulpverleners. De ondersteuning tussen lotgenoten op vrijwillige basis blijkt effectief. Voor gemeenten zijn er een aantal aandachtspunten om zelfhulp te ondersteunen.
Net zoals mantelzorg en vrijwillige inzet heeft zelfhulp baat bij ondersteuning. De deelnemers hebben te maken met een beperking of probleem en zijn daarom soms kwetsbaar. Ze brengen hun ervaring mee om aan herstel te werken in groepsverband of in een zelfregiecentrum. De aanwezigen zijn niet altijd bekwaam in het organiseren van zo’n initiatief. Deelnemers hebben veel baat bij zelfhulp, zo blijkt uit onderzoek. Het vergroot eigen regie en zelfredzaamheid waardoor de deelnemers minder ondersteuning nodig hebben van professionals en beter kunnen aangeven welke steun ze willen ontvangen. Zelfhulp heeft een positief effect op het leven van deelnemers. Dat maakt zelfhulp een goede aanvulling op reguliere vormen van zorg. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de kosten voor zorggebruik omlaag gaan. Het laatste is een mooi bijkomend voordeel.
Naast de zelfhulpgroepen zijn er ook zelfregiecentra of herstelacademies als vorm van zelfhulp. Zo’n organisatie biedt ruimte om onder de mensen te komen, om aan activiteiten mee te doen of te organiseren.
Zelfhulp-herstel-gerichte-activiteiten.pdf 110.3 KB
Eetclub
Een bekende vorm van zelfhulpgroepen zijn de AA (‘Anonieme Alcoholisten’) groepen. De AA functioneert met praatgroepen zoals veel zelfhulpinitiatieven. Er zijn ook andere vormen. Bijvoorbeeld een eetclub om eenzaamheid op te heffen, een koor om vervelende ervaringen om te zetten in iets positief of een sportinstuif voor hartpatiënten. Samen met anderen het probleem of aandoening duiden, geeft mensen grip op hun leven. Het probleem of ziekte verdwijnt er niet door, maar beheerst het leven niet meer. En dat geeft ruimte voor andere dingen.
Ondersteuning
Gemeenten kunnen zelfhulpinitiatieven op diverse manieren ondersteunen. Movisie reikt 5 aandachtspunten aan. Door met onderstaande stappen aan de slag te gaan, geef je zelfhulp de ruimte in de gemeente. Zorg er voor dat zelfhulpinitiatieven onafhankelijk zijn. De ervaring leert dat wanneer deelnemers zelf de regie in handen hebben, er het meeste ruimte voor herstel ontstaat.
- Biedt ondersteuning bij het organiseren van een zelfhulpgroep. Het leiden van een groep is niet voor iedereen eenvoudig. Schakel daarom de expertise in van mensen met ervaring in zelfhulp. Ervaren begeleiders kunnen nieuwe begeleiders wegwijs maken en tips geven. Ga op zoek naar instanties die het proces en de organisatie van zelfhulpinitiatieven kunnen ondersteunen (bijvoorbeeld het werven van deelnemers en hoe een gespreksonderwerp te kiezen).
- Biedt praktische ondersteuning. Denk hierbij aan het beschikbaar stellen van ruimte, computers en printmogelijkheden. Of het bieden van een training voor nieuwe begeleiders of faciliteer de financiering.
- Stel informatie beschikbaar over: gemeentelijke regelingen (bijvoorbeeld regelingen rond werk en uitkeringen voor chronisch zieken en hulp en ondersteuning via de Wmo), zelfhulpgroepen en zelfregie-initiatieven in uw gemeente (bijvoorbeeld een lokale sociale zelfhulpkaart) en gedeelde problematiek (bijvoorbeeld de ziekte van het zelfhulpinitiatief).
- Faciliteer de samenwerking met professionele hulpverleners. U kunt de samenwerking met zelfhulp meegeven als voorwaarde aan zorgorganisaties. Zij dienen er voor te zorgen dat hulpverleners op de hoogte zijn van bestaande zelfhulpinitiatieven, zodat zij cliënten erop kunnen wijzen.
- Geef zelfhulpinitiatieven een stem. Betrek deelnemers van zelfhulp bij de ontwikkeling van het beleid in uw gemeente. Zij kunnen mensen met een bepaalde aandoening vertegenwoordigen bij beleidsontwikkelingen.
In de gemeente Eindhoven is zelfhulp al meer dan 25 jaar een belangrijk onderdeel van het informele zorgbeleid. De gemeente heeft al enkele decennia zelfhulp als een vorm van informele hulp opgenomen in haar subsidieregels. Daarmee wordt de mogelijkheid geschapen dat zelfhulpactiviteiten ook voor financiële ondersteuning in aanmerking komen. Daarnaast is er in Eindhoven de Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost Brabant. Stichting Zelfhulp Netwerk Zuidoost-Brabant stelt alles in het werk om zelfhulpgroepen goed te laten ‘draaien’. Ze bieden concrete hulp zoals het zorgen voor een geschikte locatie, het coachen van begeleiders en het helpen bij de communicatie.