Kwartiermaken

Kwartiermaken richt zich op mensen die door kwetsbaarheid of een beperking te maken hebben met uitsluiting. Het doel is hen succesvol te laten deelnemen aan de samenleving. De aanpak is enerzijds gericht op het bevorderen van een samenleving waarin meer mogelijkheden voor de doelgroep ontstaan. Anderzijds onderzoekt een kwartiermaker met mensen uit de doelgroep hoe zij (weer) aan de samenleving kunnen deelnemen.

Methodebeschrijving-kwartiermaken.pdf 246.62 KB

Deelnemers zijn in evaluaties over het algemeen positief tot zeer positief. Zij stellen het op prijs dat hun wereld letterlijk en figuurlijk wordt verruimd. Professionals zijn positief over de praktische toepasbaarheid en de brugfunctie van de methode. Wel ervaren zij Kwartiermaken als een intensieve methode die veel van hen vergt.

Doel

Het doel van de methode Kwartiermaken is succesvolle integratie in de samenleving van mensen die op basis van kwetsbaarheid of een beperking met mechanismen van uitsluiting kampen. Kwartiermaken onderscheidt de volgende twee subdoelen.

  1. Werken aan het bevorderen van een samenleving waarin (meer) mogelijkheden ontstaan voor de doelgroep (Kal, 2001).
  2. Met mensen uit de doelgroep onderzoeken hoe zij (weer) aan de samenleving kunnen deelnemen.

Doelgroep

Mensen die met uitsluiting kampen vormen het startpunt van Kwartiermaken. Tegelijkertijd richt Kwartiermaken zich op de samenleving die zich voor deze mensen moet open stellen. Zowel de kwetsbare burger als de samenleving (burgers, instanties, overheden) behoren dus tot de doelgroep.

Aanpak

Vaak wordt Kwartiermaken als methode in projectvorm uitgevoerd. Per project kan de aanpak sterk verschillen, afhankelijk van de gekozen doelen en het budget. Een aantal van de kenmerkende activiteiten die telkens van toepassing zijn, wordt hier omschreven.

  • In kaart brengen van wensen en behoeften van de kwetsbare doelgroep.
  • Draagvlak organiseren in betrokken organisaties of samenlevingsverbanden voor deelname van de kwetsbare doelgroep.
  • Een Kwartiermaker wordt aangesteld als projectaanjager.
  • Concrete activiteiten worden vormgegeven die inclusie agenderen en mogelijk maken.
  • Zoeken naar duurzame samenwerkingsverbanden om de gastvrijheid te verankeren. Bij Kwartiermaken wordt gebruik gemaakt van zeer uiteenlopende werkvormen waaronder: Maatje ter plekke, multiloogbijeenkomsten, normatieve professionaliteit, kwartiermaakfestivals, Vriendendiensten en werkconferenties. De theorie van de Presentie speelt bij deze werkvormen - en met name de werkvorm normatieve professionaliteit - een rol (Baart, 2001).
Ontwikkelaar
Doortje Kal
d.kal@kwartiermaken.nl
020 693 90 24
www.kwartiermaken.nl

Onderzoek

Kwartiermaken wordt in allerlei vormen ingezet door diverse instanties en organisaties in heel Nederland. Vooral organisaties uit het welzijnsdomein, instellingen die de taak hebben mensen uit de samenleving met elkaar te verbinden, maken gebruik van de methode. 

De verschillen tussen kwartiermaakprojecten zijn erg groot (Scholtens, 2007). De evaluaties zijn goeddeels uitgevoerd door de ontwikkelaars zelf en meer gericht op het proces dan op de resultaten (Kal & Vesseur, 2003; Scholtens, 2007; Kal, 2008; Van Bergen et al., 2008 & Zandinga et al., 2009). Voor zover de evaluaties ingaan op resultaten worden deze zichtbaar op persoonlijk niveau of op systeem- of organisatieniveau. Op organisatorisch niveau werd samenwerking tussen instanties verbeterd of werd hulpverlening toegankelijker, onder andere voor mensen die voorheen hulpverlening weigerden. Projecten leverden op individueel niveau een positief resultaat op. Deelnemers aan kwartiermaakprojecten die in de bovenvermelde evaluaties aan het woord komen zijn over het algemeen positief en soms zeer positief. Door Kwartiermaken wordt de wereld van de deelnemers letterlijk en figuurlijk verruimd en dat wordt op prijs gesteld. 

Professionals zijn positief over de praktische toepasbaarheid en de brugfunctie van Kwartiermaken. Kwartiermaken wordt ervaren als een intensieve methode die veel van de professional vergt. Daarnaast geven professionals aan dat het soms moeite kost om niet in de rol van hulpverlener te worden gedwongen. Bovendien kunnen zich praktische problemen voordoen op het terrein van financiering, het bereiken van specifieke doelgroepen en het vasthouden van goede vrijwilligers.

Samenvatting werkzame elementen

  • Kwartiermaken werkt samen met alle betrokken partijen aan het creëren van ruimte voor mensen die op basis van hun kwetsbaarheid of beperking kampen met sociale uitsluiting.
  • Mensen uit de doelgroep worden in de gelegenheid gesteld te participeren in de samenleving doordat de samenleving ruimte voor hen maakt.
  • De wensen en voorkeuren van mensen uit de doelgroep vormen het uitgangspunt, niet het aanbod van een organisatie.
  • Bemiddeling tussen mensen uit de doelgroep en de samenleving wordt gerealiseerd door uiteenlopende in de praktijk ontwikkelde werkvormen zoals Maatjes ter plekke, multiloogbijeenkomsten, festivals, werkconferenties en Vriendendiensten.
  • Kwartiermaken maakt gebruik van inzichten ontleend aan de presentiebenadering en aan theorie over normatieve professionaliteit.
  • De diversiteit aan mogelijkheden voor Kwartiermaken is zeer groot omdat er weinig beperkingen aan de methode zijn. Projecten kunnen met veel of weinig budget worden uitgevoerd, grootschalig of kleinschalig worden aangepakt, met professionals of vrijwilligers.
  • Kwartiermaken richt zich op een duurzaam resultaat, een langetermijnverandering en verbinding van organisaties en mensen.
  • Kwartiermaken waardeert verschil positief en draagt dat ook uit.
  • Kwartiermaken draagt de oriëntatie op inclusie uit in woord en daad.