De aandacht voor burgerparticipatie lijkt groter dan ooit. Met name overheden koesteren hoge verwachtingen van burgers bij het oplossen, bestrijden en voorkomen van sociale problemen. Tegen de achtergrond van deze politiek-maatschappelijke ontwikkelingen is het merkwaardig dat burgerparticipatie in onderzoek binnen het sociaal domein allerminst vanzelfsprekend is. Overheden, fondsen en kennisinstellingen stimuleren deze betrokkenheid van burgers nog te weinig. Lang niet alle onderzoekers zijn overtuigd van de toegevoegde waarde die burgerparticipatie kán hebben of het ontbreekt hen aan kennis en vaardigheden om het in de praktijk te brengen.

Betekenis, maatschappelijke relevantie en randvoorwaarden

Aan de hand van de literatuur bespreekt Jurriaan Omlo diverse aspecten van burgerparticipatie in onderzoek. Wat is de betekenis en maatschappelijke relevantie? Welke vormen van burgerparticipatie zijn er? Wat zijn de randvoorwaarden en wat vergt burgerparticipatie van de uitvoering van onderzoek? Tenslotte gaat Omlo in op de voor- en nadelen van het betrekken van kwetsbare burgers of juist van weerbare burgers.

Participatief onderzoek biedt bij uitstek ruimte voor kritisch onderzoek naar het functioneren van systemen

Democratische en welzijnsvoordelen

De verkenning 'Burgerparticipatie in onderzoek, van respondent tot medeonderzoeker' onderbouwt de relevantie van burgerparticipatie in onderzoek in het sociaal domein. In plaats van alleen maar over kwetsbare doelgroepen te praten, is het tenslotte van belang om met hen in gesprek te gaan over thema’s die er voor hen toe doen en oog te hebben voor hun opvattingen, wensen en behoeften. Participatief onderzoek biedt bij uitstek ruimte voor kritisch onderzoek naar het functioneren van systemen. Ook wordt verondersteld dat participatief onderzoek welzijnsvoordelen oplevert voor burgers. Voor mensen met bijvoorbeeld psychische problemen of verslavingsproblemen kan participatie in onderzoek bijdragen aan het eigen herstel.

Uitdagingen en beperkingen

Desondanks is het betrekken van burgers bij onderzoek niet altijd wenselijk, ook de uitdagingen en de beperkingen komen in de verkenning aan bod. Bepaalde onderzoeksvragen lenen zich bijvoorbeeld niet of slecht voor participatief onderzoek. Ook kunnen burgers soms heel andere doelen hebben dan de beoogde onderzoeksdoelen.

De verkenning 'Burgerparticipatie in onderzoek, van respondent tot medeonderzoeker' is bedoeld ter inspiratie voor onderzoekers, beleidsmakers, fondsen, patiënten- en cliëntenorganisaties,
sociale professionals en natuurlijk de burgers zelf.