Mijn beide ouders werkten fulltime in Chili. Mijn vader als landbouwkundig ingenieur en mijn moeder als maatschappelijk werkster (wat in Chili wel een universitaire studie is trouwens). Chili was het eerste Zuid-Amerikaans land waar in 1970 via democratische wegen een socialistische president aan de macht is gekomen. Mijn beide ouders hebben daar hard aan meegewerkt.

Hoe dat in Chili gelukt is? Door 4 jaar, intensief empoweren van de meest kwetsbaren. In 1964, een jaar voor mijn geboorte, is Paolo Freire naar Chili gehaald door de toenmalige christendemocratische president Eduardo Frei. Freire ging werken bij het ministerie van landbouw en onderwijs. Hij kreeg leiding over de volwasseneducatie en kon daardoor op nationaal niveau werken aan bewustwording. Frei opteerde voor een christendemocratische bewustwording maar de inkleuring van de bewustwording onder leiding van Freire, ging er uiteindelijk anders uit zien, namelijk socialistisch.

Sleutelkwesties

Paolo Freire stelde dat 80% van de analfabeten binnen 30 á 60 uur kunnen leren lezen en schrijven. Dit vraagt wel om aan te sluiten bij wat mensen dagelijks bezighoudt. Freire leidde een klein aantal  landbouwkundigen annex onderwijzers annex vormingswerkers op en stuurde hen het land in op zoek naar politieke sleutelkwesties. Mijn vader was een van hen.

Onderwijzen is volgens Freire niets anders dan communiceren in dialoog. Niet het doorgeven van kennis staat centraal maar de ‘ontmoeting van subjecten in een dialoog op zoek naar de waarde van weten en denken’ aldus Freire (1970). Politieke bewustwording is, in zijn ogen, het hoogste bewustwordingsniveau. Mensen kunnen dan zien dat anderen hun problemen delen en er ontstaat het besef dat samen de werkelijkheid te beïnvloeden is. Het leren staat bij Freire in het teken van het kunnen waarnemen van de eigen levenssituatie en de problemen daarbinnen, en daarvoor succesvolle oplossingen kunnen bedenken. Freire was van mening dat mensen niet persé participeren als zij kunnen lezen en schrijven (traditioneel onderwijs) maar pas kunnen meedoen in een samenleving als zij politieke bewustzijn hebben.