In de wetenschappelijke literatuur zijn enkele behandelmethoden gevonden die werkzaam zijn. In dit artikel lichten we er enkele toe. Late gevolgen waar rekening mee gehouden dient te worden, zijn depressies en Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). Dit zijn gevolgen die ook van belang zijn mee te nemen in behandeling.

Lees ook De late gevolgen van emotionele kindermishandeling en verwaarlozing.

Werkzame behandelingen bij depressie

Wanneer slachtoffers van de late gevolgen van kindermishandeling last hebben van terugkerende episodes van depressie, lijken antidepressiva het beste te werken. 84% van de cliënten reageert hier positief op. Medicatie is niet altijd de gewenste oplossing. Als alternatief wordt cognitieve gedragstherapie aangeboden. Hierbij is het van belang dat er onderhoudstherapie plaatsvindt. Tijdens deze onderhoudstherapie kan worden gewerkt aan methoden om de nieuwe cognities in de eigen omgeving in stand te houden. In de behandeling zijn duidelijke handreikingen van belang, waarmee cliënten thuis aan de slag kunnen om terugval te voorkomen.

Schematherapie

Een andere werkzame therapie bij chronische depressie, is schematherapie. Schema’s zijn langdurende overtuigingen van hoe iemand zichzelf ziet en reageert in bepaalde situaties. Deze schema’s zorgen ervoor dat men leert te reageren op gelijke situaties. Bij slachtoffers van emotionele mishandeling en verwaarlozing zijn deze schema’s niet meer effectief naarmate zij opgroeien en de bedreigende situatie er niet meer is. Dit heeft tot gevolg dat bepaalde situaties reacties oproepen die niet passend zijn en die niet overeenkomen met hoe anderen zouden reageren op een zelfde situatie. 

In schematherapie leren cliënten bewijzen bij elkaar te rapen om zo in te zien dat het oude schema niet klopt. Tijdens deze therapie staat de therapeutische band centraal. Om cliënten te helpen inzien  dat hun schema niet klopt, moet er een goed vertrouwen zijn tussen cliënt en therapeut. 

Werkzame behandeling bij PTSS

Component Based Therapy (CBT) is gericht op behandeling van PTSS. In deze behandeling worden vier componenten behandeld. 

• De verhaallijn van het trauma
• De kwaliteit van de relatie tussen cliënt en therapeut
• De emotieregulatie
• De behandeling van dissociaties

PTSS dat een gevolg is van kindermishandeling in de vroege jeugd kan hiernaast ook goed behandeld worden met Eye-Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) of andere, op exposure gerichte therapieën. Voordat gewerkt kan worden aan het verwerken van PTSS symptomen, moeten aan de emotieregulatie van de cliënt worden gewerkt. Nadat de vaardigheden in emotieregulatie verbeterd zijn, wordt gewerkt aan het verwerken van PTSS symptomen in de Skills Training in Affect end Interpersonal Regulation (STAIR). 

Individuele therapie effectiever dan groepsbehandelingen

Individuele therapie of groepsbehandeling

Onderzoek heeft aangetoond dat individuele therapie effectiever is dan groepsbehandelingen. Dit kan te maken hebben met de persoonlijke relatie die de cliënt in individuele therapie kan opbouwen met de therapeut. Maar ook omdat het aanhoren van andere ervaringen van andere slachtoffers als een trigger kan werken voor dissociatie. Dit kan een averechts effect geven tijdens de groepstherapie. Hiernaast is wel van belang dat de behandelingen trauma-gericht moeten zijn. 

Werkzame behandelingen voor zowel depressie als PTSS als late gevolgen

Exposure methoden zijn niet voor alle cliënten even effectief. Wanneer cliënten moeite hebben met blootstelling is mindfulness een oplossing. Bij mindfulness gaat het om het belang van het zijn in het hier en nu. Hierbij worden gedachten en emoties niet veroordeeld. Waardoor de cliënt om leert gaan met de gedachten en emoties die hij/ zij kan voelen op verschillende momenten. Enkele vormen van dit soort behandelingen zijn: Acceptance and Commitment Therapy (ACT), Dialectische Gedragstherapie (DBT), en, Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR). 

Ondanks dat het onderzoek naar mindfulness als uitgangspunt gebrekkig is, lijken de effecten positief te zijn in behandeling van klachten van depressie en PTSS. 

Het proces van de behandeling

Naast de soort therapie zijn ook de aspecten van het proces van belang. Zo dient het proces de behandeling te faciliteren. Wanneer hier essentiële elementen aan ontbreken, kan het de behandeling belemmeren. Van belang is dat de therapeut een veilige omgeving creëert voor zijn cliënt, waarin niet alleen de behandeling centraal staat, maar ook de relatie tussen cliënt en therapeut. De therapeut dient subtiele veranderingen bij de cliënt te kunnen opmerken, deze kunnen relateren aan het eigen gedrag en hier adequaat mee om gaan. Zo moet de therapeut open blijven staan voor de cliënt en moet hij/zij bewust zijn van de therapeutische context die meespeelt. 

De expertise van de therapeut in combinatie met een goede vertrouwensrelatie met de cliënt, leidt tot een effectievere behandeling.

Meer informatie

• Emotionele mishandeling en verwaarlozing van kinderen, de late gevolgen en behandeling. Pauline de Vries en Sophie van Houwelingen – Universiteit van Leiden