Elk jaar komen er weer kinderen bij die niet naar school gaan, dit jaar ruim 300. En dat terwijl de belofte van het Thuiszitterspact, gesloten in 2015, was om in 2020 geen enkel kind meer thuis te hebben. Geen kind meer op de bank in 2020, de belofte van het vier jaar geleden afgesloten Thuiszitterspact is hiermee definitief niet behaald.

Slecht nieuws

Dat is slecht nieuws voor iedereen, in de eerste plaats voor de kinderen en hun ouders, broers en zusjes. Maar het is ook slecht nieuws omdat de gekozen aanpak nu al vier jaar op rij niet werkt. Wel voor sommige kinderen, maar voor een  grote groep dus niet. Het lijkt of de ministeries van OCW en VWS volkomen in het duister tasten wat er dan nodig is.

Succesfactoren

In het persbericht is te lezen dat Minister Slob een aantal succesfactoren heeft gevonden. ‘Scholen en hulpverleners zijn effectiever door te praten mét kinderen en de ouders, in plaats van óver het kind’ en ‘Als gemeenten en samenwerkingsverbanden op zoek gaan naar oplossingen voor de thuiszitters, worden deze sneller gevonden’. In de categorie open deuren kunnen we deze obligate aanbevelingen als meer dan wagenwijd open beschouwen.

Aannames

Maar hoe komt het dan wel dat alle onmiskenbaar genomen maatregelen, de vele bijeenkomsten, conferenties en doorbraaktafels, de thuiszittertops niet het gewenste effect sorteren? Zou het zo kunnen zijn dat we uitgaan van de verkeerde aannames? Zou het zo kunnen zijn dat we iets fundamenteel verkeerd zien?

Initiatieven

In 2018 hebben we vanuit Movisie een verkenning gedaan naar waar thuiszitters wel een plek vinden. Waar deze kinderen wel tot ontwikkeling komen. En tot onze verbazing vonden we in een klein half jaar tijd maar liefst 45 initiatieven, groot en klein, die in de marge van het officiële aanbod plek boden aan deze kinderen en jongeren. Acic, Spirare, Feniks talent, Loek@you, Villa Klots, Walhallab, Inizio, Villa Revius, Lyts Tolsum, Acato, de Ezelsbrug. Het is slechts eengreep uit de oogst. En de lijst groeit.

Goed

De grote gemene deler van deze initiatieven is dat zij jongeren allereerst weer het gevoel geven dat het goed is zoals ze zijn. Ze geven hen rust en vertrouwen,  gaan op zoek naar wat hun manier van ontwikkelen is,  en daarbij sluiten ze aan. Ze spreken, ieder op een andere manier, uit dat er een groep kinderen is voor wie het reguliere en speciale onderwijs niet de juiste plek is om tot leren en ontwikkelen te komen. Die groep is anders-lerend, heeft een andere aanpak, een ander klimaat nodig. Veel van deze kinderen hebben bovendien trauma’s.

Gedogen

De thuiszittersinitiatieven waar deze kinderen wel een plek vinden, hebben echter zelf vaak ook de grootse moeite het hoofd boven water te houden. Zij laveren tussen onderwijs en zorg. Ze zijn naarstig op zoek om een titel te vinden voor hun goede werken. Velen vinden constructies die eigenlijk gebaseerd zijn op gedogen of oneigenlijke vormen van financiering of vrijstelling. Een aantal functioneren onder de waterlinie. Sommigen, zoals bijvoorbeeld Acato, gaan ten onder.

Misvatting

De grote misvatting is dat zorg een antwoord is op schooluitval. Maar voor deze kinderen ligt het antwoord niet binnen de zorg. Het gaat om de wezenlijke erkenning van hun anders zijn. We creëren niet-passende kinderen doordat we te strikt definiëren hoe ze moeten leren, en hoe ze zich moeten ontwikkelen. Als ze afwijken komen ze in niet-passende zorgtrajecten terecht die hun niet-passend zijn bevestigen. En zo komen deze kinderen terecht bij wel passende thuiszittersinitiatieven die niet mogen bestaan omdat ze niet passen in de kaders van onderwijs of zorg.

Aansluiten

Een Thuiszitterspact 2.0 begint bij realistische doelen, zegt minister Slob. Een zeer realistisch doel lijkt mij te starten aansluiten bij wat anders-lerenden wel nodig hebben. Dat kunnen we leren van de vele thuiszittersinitiatieven. Dat is echt luisteren naar kinderen en ouders.

Marjet van Houten is senior adviseur participatie bij Movisie.

Deze blog is verschenen op Zorg+Welzijn