Rode vlag

'Mijn ex', zo noemt Monique de vader van haar kinderen. Hij was haar jeugdliefde, waarmee ze op latere leeftijd opnieuw in contact kwam. 'Hij deed veel moeite voor me, was heel romantisch.' Ze kregen een relatie. 'Er waren wel rode vlaggen en ruzies, maar die werden afgewisseld met fijne momenten. Hij was kritisch en onredelijk, om me daarna weer de hemel in te prijzen.' 

Het ging van kwaad tot erger. 'Hij oefende steeds meer controle over me uit. Hij wist het zo te brengen dat het logisch leek dat ik mijn geld in zijn onderneming stak. En hij gaf me een schuldgevoel als ik met vrienden afsprak, omdat dat zou betekenen dat ik hen belangrijker vind dan hem. Hij wilde niet mee naar sociale activiteiten. Eerst ging ik dan maar alleen. Later moest ik vaak bijeenkomsten en feesten missen, omdat ik te overstuur was om te gaan. En uiteindelijk ging ik maar helemaal niet meer, om geen gedoe te krijgen. Dit heeft me vriendschappen gekost, omdat mensen niet begrepen hoe heftig mijn situatie was.' 

Op eieren lopen

'Het voelde natuurlijk niet goed, maar ik was blind van liefde en wilde graag een gezin.' Monique werd zwanger. 'We gingen samenwonen en ik ging nog meer op eieren lopen. En toen kreeg ik de eerste klap. Ik schrok daar heel erg van. We hebben er gesprekken over gehad, waarin hij zijn excuses maakte: het had nooit mogen gebeuren en hij zou het nooit weer doen.' Maar het gebeurde steeds opnieuw. 'Vervolgens kreeg ik de schuld, want ik haalde het bloed onder zijn nagels vandaan.' 

'Ik voelde me ook echt schuldig, vond dat ik dingen niet had moeten zeggen. Hij is zelf als kind mishandeld. Af en toe ontstaat er kortsluiting in zijn hoofd. Ik vond dat zielig voor hem. Lang heb ik gedacht: hij bedoelt het goed, maar het gaat soms niet goed. Alsof ik met twee verschillende mensen te maken had. Dan weer lief en zielig, dan weer boos en controlerend. Het was heel verwarrend.'  

Wij moeten eerst ingebed en beschermd zijn, dan pas kan ik stappen nemen

Vuistslag

Toen er kinderen kwamen, namen de spanningen in huis verder toe. 'Ik moest werken, voor mijn kinderen zorgen én hem managen. Ik weet achteraf niet hoe ik het gedaan heb. Hij had overal last van: het huilen van de kinderen, het draaien van de wasmachine, de geur van mijn bodylotion. Het geweld werd steeds heftiger: ik kreeg vuistslagen, werd geschopt en hij probeerde me meermaals te wurgen.' 

De buren belden de politie. Haar vriendinnen probeerden op haar in te praten: ‘Ga scheiden, dan ben je ervan af!’ 'Maar ik kon niet bij hem weg, want hoe moest het met hem en de kinderen zonder mij? Hen sloeg hij niet, maar hij schreeuwde wel tegen ze en maakte speelgoed kapot als ze het niet opruimden. Ik durfde ze niet met hem alleen te laten, dus bleef ik bij hem, als buffer voor de kinderen.'   

Co-ouderschap

Pas toen jeugdzorg overwoog de kinderen uit huis te plaatsen, omdat zij steeds opnieuw getuige waren van geweld, besloot Monique te vertrekken. 'We kwamen in een vechtscheidingsprotocol terecht. Dan wordt ingezet op co-ouderschap. Je moet met het hele gezin om tafel om te bespreken hoe het verder moet. Maar ik ben bang voor deze man. Ik durfde met hem erbij niet alles te vertellen wat zich bij ons thuis had afgespeeld. Een apart gesprek paste volgens de gezinsmanager niet in het protocol. Hij deed ook geen onderzoek, waardoor hij er geen idee van had hoe heftig het werkelijk was.' 

De gesprekken verliepen moeizaam. 'Ik wilde dat mijn ex hulp kreeg en dat onderzocht werd of de kinderen veilig zijn bij hem. Maar hij ontkende alles. En de hulpverlening maakte mij medeverantwoordelijk voor zijn gedrag. Híj werd boos of kwam niet opdagen; dan werd er gerapporteerd: ‘ouders maken ruzie’ of ‘ouders werken niet mee’. En er werd continue gedreigd met uithuisplaatsing van de kinderen. Op een gegeven moment was ik nog banger voor jeugdzorg dan voor mijn ex.' 

Ondanks alle rode vlaggen nemen hulpverleningsinstanties de dreiging niet serieus

Stappen nemen

'Co-ouderschap is niet altijd het beste voor de kinderen', vindt Monique. 'Kijk naar de feiten, niet naar de gewenste uitkomst. Mijn ex wil het wel, maar kan het niet waarmaken. De omgangsregeling maakt dat mijn kinderen tegen hun zin naar hun vader moeten. Ik wil eenhoofdig gezag krijgen, maar durf niet naar de rechter te gaan, omdat ik bang ben dat hij dan echt heel gekke dingen gaat doen, terwijl mijn kinderen bij hem zitten. Wij moeten eerst ingebed en beschermd zijn, dan pas kan ik stappen nemen.'

'Hulpverleners zijn het met me eens dat er echt iets moet gebeuren, maar achten mij in staat hier zelf goed mee om te gaan. Maar het is moeilijk om bescherming voor mezelf te regelen, omdat ik door de omgangsregeling het contact met mijn ex niet kan verbreken. Hij probeert mij nog steeds te controleren, bijvoorbeeld door me geen toestemming te geven om met de kinderen naar de dokter of naar het buitenland op vakantie te gaan. Ik zit klem. Het is niet zwart-wit, maar heel complex.' 

Betere hulp

Monique gunt anderen in haar situatie betere hulp. 'Doe onderzoek naar de feiten, bekijk antecedenten, onderlinge e-mails en apps. Dan wordt duidelijk dat het niet een ruzie is tussen ouders, maar dat één van beide zichzelf niet in de hand heeft. Ik houd het contact met mijn ex zakelijk, maar hij scheldt me om de haverklap uit. Van dat soort berichten heb ik een bibliotheek vol. Als ik niet doe wat hij wil, dreigt hij met geweld of het bij mij weghouden van de kinderen. In eerdere relaties heeft hij ook geweld gepleegd, hij praat over de dood. Je kunt het afvinken: ik behoor tot de risicogroep voor femicide.'

'Ondanks alle rode vlaggen nemen hulpverleningsinstanties de dreiging niet serieus, omdat het meest recente voorval van fysiek geweld inmiddels langer geleden is', vertelt Monique. Haar ervaring is dat er aan victim blaming wordt gedaan, waarbij het slachtoffer verantwoordelijk wordt gemaakt voor het probleem. 'Dat geeft een heel machteloos gevoel. Er moet veel meer gebeuren om mensen in mijn situatie te helpen, om zichzelf en hun kinderen veilig te houden!' 

Tekst: Hester Heite