Porthos 

In 2015 zag Tom Dauphin dat veel mensen in de samenleving niet gezien werden en niet mee konden doen. Hij richtte met drie anderen Athos op. Hij had een heldere missie: iedereen die dat wil en het nodig heeft, begeleiden naar trots en werk. Als sociale onderneming is Athos eerst begonnen met het runnen van een buurtcentrum samen met zorgorganisatie Radar. Inmiddels zijn er meerdere locaties in Zuid-Limburg en gaan ze verder onder de naam Porthos. Een restaurant, grote tuin, eigen denim label, werkplaatsen: allemaal middelen om de ontwikkeling van mensen te faciliteren.  

Eerst zien dan helpen 

Het uitgangspunt is door de loop van de jaren hetzelfde gebleven: ‘Allereerst luisteren we en zien we de mens. Pas wanneer we elkaar kennen, kunnen we hulp bieden’, vertelt Dauphin. Iedereen die zich wil ontwikkelen is welkom bij Porthos. Mensen mogen gewoon binnenkomen en als ze iets zien wat hen aanspreekt volgt er een eenvoudige kennismaking. Wie ben je? Wat kan je? En waar word je blij van?

De mens als geheel zien

Binnen Porthos wordt werk gezien als een krachtig en mooi middel, maar geen doel op zich. Kleding ontwerpen, fietsen repareren, werken in de horeca: het zijn werkzaamheden om te ontdekken waar je blij van wordt, waarmee je je netwerk vergroot, waardoor je gezien en gewaardeerd wordt en je jezelf ontwikkelt.

Elke deelnemer krijgt, als dat nodig is, een coach vanuit Porthos. In de begeleiding vormen de leefgebieden van positieve gezondheid één geheel. Wonen, werken, leren en support komen bij elkaar, niet via verschillende professionals en loketten, maar met één coach die passie bij de deelnemers versterkt en helpt om zelfstandig te worden. ‘Die holistische aanpak - de mens als geheel zien - is essentieel in het succes van Porthos’, zegt Dauphin als hij terugkijkt op de afgelopen jaren.  

Plek betalen

In het realiseren van een inclusieve arbeidsmarkt heeft de overheid een belangrijke rol. Met (on)passende samenwerking of financiering kan de gemeente een initiatief als Porthos maken of breken. Tom ziet dit ook. De vestigingen van Porthos zitten in diverse gemeenten. Zij betalen Porthos allemaal voor 40 plekken per jaar, zonder voorwaarden vooraf. Doordat het geen persoon-financiering is en de meeste mensen niet fulltime komen, kunnen meerdere mensen gebruik maken van die plek. In 2023 kwamen er in totaal 200 unieke deelnemers bij Porthos.  

Leermeesters

Niet alleen de overheid heeft een essentiële rol in de transitie naar een inclusieve arbeidsmarkt. ‘Oprechte betrokkenheid van het hele netwerk is nodig’, ervaarde Dauphin de afgelopen jaren. Om deze reden is Porthos een coöperatie. Bedrijven, buren, gemeente, zorgorganisatie: iedereen is onderdeel van Porthos. Op de diverse werkplekken leren deelnemers nieuwe werkzaamheden onder begeleiding van hun coach (leermeesters en begeleider). Medewerkers vanuit lokale bedrijven (vooral MKB) zijn de leermeesters. Zo leiden zij hun eigen potentiële personeel op. Op deze manier komen deelnemers op een laagdrempelige manier op de arbeidsmarkt, en wordt de arbeidsmarkt laagdrempeliger.  

Zorghub 

Ook Zorghub bestaat al meerdere jaren en is gestart om mensen uit de bijstand duurzaam aan een baan te helpen. Medewerkers van Zorghub komen in dienst bij Zorghub en worden gedetacheerd bij een zorginstelling. Daar verrichten de medewerkers ondersteunende zorgtaken, zoals hulp bij wassen en eten, begeleiden van activiteiten, gastheer of gastvrouw zijn. Sommige medewerkers gaan ook steeds meer zorgtaken, zoals verzorging, op zich nemen.

Eerst zien dan helpen

Zorghub is ontstaan uit de behoeften en wensen van mensen met een bijstandsuitkering. ‘Uit een enquête en gesprekken bleek dat veel mensen met een bijstandsuitkering affiniteit hebben met de zorg. Ze verlenen bijvoorbeeld mantelzorg aan naasten’, vertelt Merel Heimens Visser, directeur van Zorghub. Tegelijkertijd kennen zorgpartners grote personeelstekorten. Deze twee uitdagingen zijn bij elkaar gebracht in Zorghub. Ook bij Zorghub geldt: eerst zien dan helpen.

Groepsaanpak

De jobcoaches van Zorghub selecteren nieuwe medewerkers van Zorghub. Ook reageren diverse mensen op de flyer die ze thuis ontvangen, via de website of LinkedIn over de mogelijkheden van Zorghub. Na een 4-weekse groepstraining tot ondersteunend medewerker zorg starten de medewerkers bij een zorginstelling in de buurt. Dat kan in de ouderenzorg, gehandicaptenzorg of in de GGZ zijn.  

Opbrengsten

Inmiddels vonden al zestig mensen via Zorghub een baan. Veel van hen krijgen na een half jaar een contract bij de zorginstelling zelf. De medewerkers geven aan dat ze veel meer zelfvertrouwen hebben en een groter netwerk. De groepstraining zorgt er namelijk ook voor dat vriendschappen ontstaan. Allemaal redenen waarom ook de gezondheid van de zorghubbers toeneemt. Daarnaast blijkt ook dat de cliënten van de zorginstellingen blijer worden van de zorghubbers: ze krijgen meer aandacht en zien vaker hetzelfde gezicht. Bijkomend voordeel is dat de gemeente minder geld kwijt is aan bijstandsuitkeringen.  

Nieuwe functies

Het creëren van nieuwe banen is een van de succesfactoren, ziet Heimens Visser. Vanuit de behoeften van de medewerker en de zorginstelling worden nieuwe plekken gerealiseerd. De medewerkers zijn een aanvulling op het zorgpersoneel, waardoor zorgprofessionals minder stress en werkdruk ervaren. Ook blijkt dat er bijvoorbeeld in de psychiatrie minder escalatie plaatsvindt, omdat de zorghubber een maatje wordt van de cliënt. Daarnaast heeft de zorginstelling minder kosten voor het werven en begeleiden van personeel. Duidelijkheid over het takenpakket van de zorghubber is daarbij van belang, blijkt uit de kosten-batenanalyse uitgevoerd door een onafhankelijk onderzoeksbureau.  

Coaching

De stap naar een baan na gemiddeld vier jaar leven van een bijstandsuitkering is groot. Zorginstellingen kunnen daarbij hun kennis en kunde gebruiken om de nieuwe medewerkers goed te begeleiden. Om die reden loopt een jobcoach drie jaar mee. Naast werkgerelateerde vragen, helpt deze coach ook met de juiste begeleiding voor bijvoorbeeld schulden of het regelen van een woning. ‘Die levensbrede coaching zou nog veel meer kunnen,' ziet Heimens Visser. Ook denkt Zorghub na over een 100-dagen maatje: een collega binnen de zorginstelling die ervoor zorgt dat de zorghubber zich thuis voelt in het zorgteam.  

Geleerde lessen benutten

Als je midden in een transitie zit, zie je vaak niet waar je staat. Wanneer je terugkijkt zie je veel beter wat er gerealiseerd is. Het is belangrijk om die geleerde lessen toe te passen in huidige prakijken. Om zo bij te dragen aan een inclusieve arbeidsmarkt, zoals Zorghub en Porthos doen.