Deze feiten zijn een greep uit de resultaten van verschillende onderzoeken van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP), het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), de Vrije Universiteit (VU) en Movisie.

Verschillen in cijfers per onderzoek, constant volgens CBS, maar daling zet door volgens GIN

Exacte gegevens over het aantal vrijwilligers in Nederland zijn lastig te geven omdat de cijfers per onderzoek wisselen, afhankelijk van de vraagstelling en timing van het onderzoek. Uit het tweejaarlijks onderzoek Geven in Nederland 2017 blijkt dat in 2014 37% en in 2016 36% van de Nederlanders minstens één keer per jaar vrijwilligerswerk deed voor een maatschappelijke organisatie (R. Bekkers & T Schuyt  & B. Gouwenberg, GIN 2017). Over de periode 2012-2016  berekent het CBS dat 49% van de Nederlanders minimaal een keer per jaar vrijwilligerswerk verricht.

Download Feiten en cijfers

De verschillen worden veroorzaakt door de vraagstelling en timing van het onderzoek

Ook over de tijdsbesteding aan het vrijwilligerswerk geven de verschillende onderzoeken een ander beeld. De hoeveelheid tijd die Nederlanders gemiddeld aan vrijwilligerswerk besteden, is volgens Bekkers in 2013 en 2014 gedaald van gemiddeld 21 naar 18 uur per maand. In 2016 is dit verder gedaald naar 14,5 uur. Volgens de SCP publicatie Maatschappelijke participatie: voor en met elkaar (Van Houwelingen & de Hart, 2013) is de afgelopen decennia het vrijwilligerswerk redelijk constant gebleven, namelijk een klein uur per week. Voor zover in de cijfers van het CBS kan worden terugkeken lijkt het aantal uren dat een vrijwilliger (inclusief bestuursleden) aan het vrijwilligerswerk besteed gelijk gebleven is over 2012-2016. Gemiddeld besteden vrijwilligers 4,2 uur per weer aan hun vrijwilligerswerk.

Arbeidsmarktpositie en vrijwilligerswerk

Wellicht onder invloed van de discussie over de tegenprestatie, zoekt het CBS in 2017 ook voor de eerste keer uitgebreid uit hoe het zit met de verschillen tussen werkenden en niet-werkenden ten aanzien van vrijwilligerswerk. Het percentage vrijwilligers blijkt nagenoeg gelijk. Wel besteden mensen zonder betaald werk gemiddeld tweemaal zoveel tijd aan vrijwilligerswerk. Actief zoekende werklozen zijn daarbij actiever dan mensen die niet willen of kunnen werken. Onder de werkenden zijn deeltijders actiever dan fulltime werkenden. Onder hen zijn veel moeders met minstens een kind actief als vrijwilliger op school. Ook deeltijdvaders zijn vaker actief als vrijwilliger, maar dan bij de sportvereniging.

Toename informele hulp en mantelzorg

De teruggang in het aantal vrijwilligers en het aantal uren dat vrijwilligers zich inzetten wordt volgens Bekkers voor een belangrijk deel veroorzaakt door het toenemende beroep van de overheid op burgers om informele hulp en mantelzorg te verlenen aan buren, familie en vrienden. Dit is niet duidelijk zichtbaar in de cijfers van CBS. De cijfers van CBS laten wel zien dat mannen minder vrijwilligerswerk voor de sport- en hobbyclub, de culturele vereniging en de verzorging zijn gaan doen. Het aantal vrouwen dat vrijwilligers werk doet is gelijk gebleven. Als we kijken naar de cijfers van de informele hulp dan zien we daarvoor zowel mannen als vrouwen ene lichte stijging in 2013 bij CBS.

Volledig overzicht Feiten en cijfers

Wie zijn de vrijwilligers precies? Wat doen ze en om welke redenen? Hoe staat het met burgerinitiatieven en maatschappelijk betrokken ondernemen? Wat doen de steunpunten vrijwilligerswerk en hoe ziet het vrijwilligersbeleid in gemeenten eruit? Lees verder in onderstaand overzicht. Hier vindt u ook een opsomming van de verschillende onderzoeken die voor dit overzicht zijn geraadpleegd. Lees ook de meest actuele CBS publicaties met cijfers over Vrijwillige inzet.