'Ruim een miljoen Nederlanders krijgen geen toegang tot de arbeidsmarkt, terwijl ze wel kunnen en willen werken. We moeten anders gaan kijken, denken en vooral doen! Organiseer arbeid op zo’n manier dat we het inclusietekort opheffen. Het barst van de initiatieven waar mensen waardevol werk verrichten. Het is tijd dat zij aan zet komen.'

Arbeidsmarktkrapte

'Het werk ligt bijna letterlijk op straat. Maar de mensen om het werk uit te voeren, komen daar niet goed bij terecht', reageert Van Houten op de vraag hoe groot die krapte op de arbeidsmarkt nou eigenlijk is. 'De toestroom naar de arbeidsmarkt is volledig dichtgeregeld met budgetverdelingen, regels en voorschriften. Maar wat wel echt werkt om mensen te begeleiden naar werk past vaak niet in die regels en mag daarom vaak niet. We kunnen daarom wel zeggen dat het systeem dat bedoeld is om mensen te helpen, mensen eigenlijk niet helpt.'

Inclusietekort

Daarom moeten we het ook niet hebben over personeelstekort, maar over een inclusietekort. Dat is de stelling van Van Houten. 'Als we ervoor zouden zorgen dat meer mensen mee kunnen doen, dan zou er helemaal geen sprake zijn van arbeidsmarktkrapte. De grootste bottleneck zit erin dat we mensen proberen te duwen in een ‘norm’ in plaats van dat we kijken naar wat deze persoon bijzonder maakt. Denk bijvoorbeeld aan de loonwaarde. Ik snap dat het een technisch instrument is. Maar het doet iets met mensen, zij ervaren dat ze als minder gezien en beoordeeld worden dan een ‘normaal mens’. Maar wie is dat dan? En is het wel eerlijk om dat over mensen heen te leggen?' Ook voor werkgevers ligt er nadrukkelijk de uitdaging om verder te durven kijken bij het invullen van werk. Zij moeten zich open durven stellen om hun vacatures aan te scherpen. Passend bij de skills van mensen.

Kracht in het middenveld

Al 10 jaar komt Marjet over de vloer bij honderden organisaties in het maatschappelijk middenveld die proberen het gat te dichten tussen bank en baan. 'We kennen in Nederland veel van dit soort laagdrempelige initiatieven. Organisaties die zonder oordeel kunnen en durven kijken wat iemand kan en nodig heeft. Die écht werken vanuit de menselijke maat en vertrouwen. Die naast mensen staan en er niet zijn om mensen ‘te helpen’. Bij deze organisaties hebben mensen niet snel het gevoel dat ze iets moeten en dan blijkt er ineens heel veel meer mogelijk.'

'We moeten de kracht van organisaties in het maatschappelijk middenveld zien die het gat dichten tussen bank en baan'

Doelengekte

'Helaas heeft dit type organisaties te maken met dezelfde doelengekte die we ook bij mensen opleggen. Ze moeten voldoen aan allerlei regels en verantwoordingen, die lang niet altijd passen bij hun praktijk. Om in aanmerking te komen voor financiering, moeten ze hun instroom zichtbaar maken, effectiviteit meten. Voldoen aan allerlei voorschriften over hoe hun organisatie eruit zou moeten zien. Dat staat haaks op wat juist deze organisaties willen bereiken en zijn', stelt Van Houten. 'We moeten durven de kracht van dit middenveld meer te zien en hen ook in staat stellen om hun meerwaarde in praktijk te zien. Door te experimenteren en zelf ook buiten de lijntjes te gaan staan.'

De Keertwending

Een van deze initiatieven waar Van Houten bij betrokken is, is De Keertwending. Dit is een nieuw initiatief op een voormalig paardencentrum. Er is horeca, een winkel, groen. Kortom: behoorlijk veel kansen op nieuwe werkplekken. 'Ze richten zich het meeste op jongeren die uitgevallen zijn of ouderen die al lange tijd werkloos zijn. De Keertwending heeft van de Gemeente Deurne ontschot budget gekregen en zijn nu een jaar op pad. In dit jaar zijn 35 mensen actief bij De Keertwending en zijn al 6 mensen doorgestroomd naar reguliere arbeid.' Dit voorbeeld laat de kracht van dit type maatschappelijke organisaties zien. 'Het gaat erom dat zo’n organisatie iets biedt wat echt aansluit. Een plek waar mensen kunnen experimenteren, start bij wat mensen nodig hebben en het vertrouwen geven dat er veel ruimte is.'

Weg met drempels

Een belangrijk deel van de oplossing voor de arbeidsmarktkrapte ligt in het wegnemen van drempels. Zowel voor mensen om weer mee te mogen en kunnen doen als voor organisaties om passende ondersteuning te bieden. 'We hebben de arbeidsmarkt zo dichtgeregeld met diploma-eisen, certificaten, urenvoorschriften en regelingen voor bijvoorbeeld van uitkering naar werk. En ook werkgevers zijn star geworden in de functie-vereisten. Het is veel te complex geworden en daarom is ‘het systeem’ ver van de mensen komen te staan. Ook voor organisaties is de drempel te hoog om te bieden wat mensen écht nodig hebben. Als we zorgen dat het middenveld meer ruimte krijgt om aan te sluiten bij wat mensen willen en mensen de ruimte krijgen om te doen wat ze kunnen, dan lossen we een groot deel van het inclusietekort op.'