Hebben jullie het idee dat kwesties rondom sociale veiligheid besproken kunnen worden in de ‘oudere’ regenbooggemeenschap? 

Marjet Bos (gepensioneerd beleidsambtenaar en geestelijk verzorger): ‘Als ik kijk naar de regio waar ik actief ben, gemeente Oldambt, dan heb ik de indruk dat het vooral gaat over ontmoeting en gezelligheid. Dat is natuurlijk mooi, maar ik heb ook het idee dat serieuze onderwerpen eigenlijk niet tot nauwelijks aan bod komen.’ 

Marlies Groeneveld (gepensioneerd stafmedewerker huiselijk geweld en kindermishandeling) vertelt dat ze dat in de grote steden ook ziet: het moet vooral leuk zijn! 'Mensen zijn wel te porren voor gezelligheid, zoals een botenparade, dansfeesten, en filmfestivals. Maar op het moment dat het serieuzer wordt, zijn negen van de tien personen opeens weg. En dat zie je ook binnen ontmoetingen: als er een serieuzer thema, zoals eenzaamheid, somberheid, of ouder worden met beperkingen op het programma staat, komen er relatief weinig mensen. Dat is verklaarbaar omdat de groep niet als ‘probleemgroep’ gezien wil worden: het is immers alleen maar leuk, goed en fantastisch om lhbtiqa+ te zijn en daar horen problemen niet bij. Een voorbeeld daarvan zag ik onlangs op Facebook: iemand was uit het leven gestapt, en niemand sprak op Facebook over de oorzaak van overlijden en de problemen die speelden. Alleen maar glitter en glamour over de overledene.’ 

‘Ik ben daarom bang dat we de mensen die wel tegen dingen aanlopen, of zich sociaal niet veilig voelen, helemaal niet kennen’, zegt Bos. ‘Want die zijn er ongetwijfeld. Het is niet voor niets dat we als Roze 50+ ook aandacht besteden aan de veiligheid voor lhbtiqa+ ouderen in Nederland. Als je zorgafhankelijk wordt, hoe kun jij je dan veilig voelen? Als we het onderwerp aansnijden bij bijvoorbeeld een groep oudere homomannen, zeggen ze weleens dat ze wel mondig genoeg zijn om zich te redden. Maar wat nou als ze een beroerte krijgen? Dan schrikken ze wel, omdat ze dan dus niet meer voor zichzelf kunnen opkomen.’ 

Waarom is het zo moeilijk om binnen de oudere regenbooggemeenschap deze gespreksthema's op tafel te krijgen? 

‘Je moet je beseffen dat ouderen van nu opgevoed zijn in een totaal andere tijd. Als je toen uit durfde te komen voor wie je was, dan had je al een hele slag gewonnen. Dan moesten anderen het vooral niet weten als je je toevallig ook nog depressief begon te voelen. Het idee van ‘je groot houden’ speelt nog steeds,’ zegt Groeneveld. 

Bos vult aan: ‘Er is ook een tekort aan goede gesprekspartners om onderwerpen als eenzaamheid en verlies mee te bespreken. Ik ben van huis uit geestelijk verzorger, die zijn er gewoon veel te weinig. Er zijn ouderen, en vooral lhbtiqa+ ouderen, die nog wel veel mensen over de vloer krijgen. Thuiszorg, of de buren, bijvoorbeeld. Maar als de gesprekken niet gaan over de dingen die belangrijk voor jou zijn, of waar jij je zorgen over maakt, dan kun je je nog steeds heel eenzaam voelen. Dan ben je emotioneel eenzaam, terwijl de sociale eenzaamheid wel meevalt.’ 

'Het eerste halfuur gaat het over koetjes en kalfjes, maar pas als je wat langer zit komt bijvoorbeeld de eenzaamheid naar boven'

Groeneveld ziet dat ook als ze bij mensen over de vloer komt. ‘Het eerste halfuur gaat het over koetjes en kalfjes, maar pas als je wat langer zit komt bijvoorbeeld de eenzaamheid naar boven. Regelmatig zie ik dat de afwezigheid van contact met kinderen of familieleden daarin meespeelt. Dat komt vaker voor bij de huidige generatie regenboogouderen. Daar is de kans groter dat ze geen kinderen hebben, of daar geen contact meer mee hebben. 

Wat kan er veranderd worden om te zorgen dat we meer oog hebben voor de behoeften van regenboogouderen? 

Bos: ‘Zorg dat je het goede gesprek kan voeren. Dat hoeft heus niet alleen door geestelijk verzorgers of andere vertrouwenspersonen worden gevoerd, maar hun aanwezigheid is wel belangrijk. Zij kunnen namelijk ook andere verzorgenden en verpleegkundigen leren om dat open gesprek te voeren en de privacy te kunnen waarborgen.’ 

‘Op zich is de huisarts natuurlijk zo'n figuur, maar we hebben tegenwoordig niet meer van jongs af aan dezelfde huisarts. Die veilige omgeving om dingen te bespreken is dan niet altijd aanwezig’, vult Groeneveld aan. ‘Dus wat er moet gebeuren? Breng het naar te mensen toe! Enerzijds door het in de zorg beter te regelen, door bijvoorbeeld intervisies te organiseren om te bespreken hoe zorgverleners het beste hulp kunnen bieden aan cliënten die tot de lhbtiqa+ doelgroep horen. Maar denk ook aan de buurtteams, daar kunnen gemeenten ook meer kennis en kunde ontwikkelen. Een goed middel om lhbtiqa+ kennis in de organisatie te brengen is de Roze Loper. Hiermee kunnen organisaties lhbtiqa+ sensitief handelen tot structureel en vanzelfsprekend beleid maken.’ 

Bos: ‘Wij gaan binnenkort in een buurgemeente op pad om bij welzijnsorganisaties het bewustzijn te vergroten dat daar wel degelijk regenboogouderen zijn. Zowel thuiswonend als in woonzorgcentra en verpleeghuizen. Organisaties zullen iets moeten doen om regenboogouderen op hun gemak te stellen, zodat zij zich welkom en uitgenodigd voelen om vrijelijk over zichzelf en hun leven te kunnen vertellen. Meer kennis over en bewustzijn van deze groep is echt nodig. Er komt wel steeds meer aandacht voor, maar er is nog wel een lange weg te gaan.’ 

Volgens Groeneveld is continuïteit van zorg daarvoor noodzakelijk. ‘Binnen zorg- en welzijnsorganisaties moet er meer en vooral structurele aandacht komen voor regenboogouderen. Daar ligt ook een rol voor de overheid en gemeenten: neem het op in beleid en aanbestedingen. Als je goede zorg wil leveren, moet je aandacht hebben voor iedereen!’ 

Foto: Pascal Fielmich