De route van Maikel: van betaald werk naar vrijwilligerswerk
Simpel Switchen in de praktijk
Hoe laat je mensen met een beperking succesvol en toch simpel integreren in het arbeidsproces? Movisie-onderzoekers Harry Michon en Helen Fitzpatrick volgden de route van Maikel en bekeken hoe professionals hem begeleidden bij de switch van de ene naar een andere vorm van werk. Met tips voor professionals die hun kandidaten ook een route naar waardevol werk willen bieden.
Maikel (52) is breed geïnteresseerd, maar heeft ook moeite met concentreren. Werken hield hij altijd maar net vol, totdat hij in 2020 erg overprikkeld raakte en het niet meer lukte. Pas dan komt hij er na jaren achter dat hij Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) heeft opgelopen door een zwaar ongeluk in 1977, waardoor hij destijds 6 weken in coma heeft gelegen. Hij vertelt: ‘simpele, routinematige werkzaamheden waren geen probleem. Als ik verantwoordelijkheden kreeg, werd het moeilijker om te werken. Nu weet ik dat dit komt door mijn hersenletsel.’ Begin 2020 raakte Maikel enorm overprikkeld, hij zag het niet meer zitten. Vanaf 1 november 2020 is hij in de ziektewet gegaan. ‘Ik kon altijd heel veel, maar wel altijd op mijn tenen. Achteraf gezien had ik misschien eerder aan de bel moeten trekken’.
Simpel Switchen: 4 voorbeeldroutes
Hoe kun je de stap voor mensen in verschillende uitkeringssituaties van de ene vorm van werk naar de andere simpeler maken en belemmeringen voor het zetten van die stappen opheffen? Dat is de essentie van het landelijk actieprogramma Simpel Switchen. In een serie artikelen beschrijft Movisie voorbeeldroutes die Simpel Switchen voor burgers mogelijk maken om de best passende plek te bereiken. Simpel Switchen is voor iedereen anders maar wat daarbij belemmerend of bevorderend werkt is vaak voor veel mensen vergelijkbaar. De verhalen zijn gebaseerd op werkelijk bestaande personen, maar indien gewenst geanonimiseerd. We interviewden de betrokken persoon zelf, degene die een begeleidende rol had in het proces van de ene naar de andere vorm van werk en – in de meeste gevallen – ook een derde betrokkene zoals een trajectbegeleider van de gemeente of een jobcoach. In het actieprogramma Simpel Switchen werkt Movisie samen met o.a. Divosa (coördinator), Iederin, Ministeries SZW en VWS, LCR, MIND, SAM, VNG, en VGN.
Nieuw perspectief bij de Keertwending
Stichting De Keertwending Deurne helpt kwetsbare inwoners voor wie de arbeidsmarkt zich op afstand heeft geplaatst om mee te kunnen blijven doen naar vermogen. Via De Keertwending werkt Maikel nu als vrijwilliger bij Green Valley Estate, een evenementenlocatie in een groene omgeving. Het vrijwilligerswerk maakt voor Maikel duidelijk wat zijn belastbaarheid is. Voorheen ging hij vaak over zijn eigen grenzen heen, nu leert hij steeds beter om die grenzen aan te voelen en aan te geven. ‘Nu geef ik eigenlijk voor het eerst aan als iets voor mij teveel is. Dat heb ik nooit gedaan. Hier voel ik die veiligheid wel.’
De Keertwending functioneert als intermediair tussen Maikel, andere sociaal professionals en werkgevers. Voor Maikel betekent dit dat hij zich ondersteund voelt om zijn eigen route in de verbinding van werk en zorg te bewandelen. Vanuit de behoefte van Maikel is eerst een omgeving gecreëerd waar hij zich kan ontwikkelen, als vrijwilliger bij Green Valley Estate, met werk dat bij zijn talenten past. Stapje voor stapje, op het tempo van Maikel, kwamen daar gesprekken met UWV, GGZ-behandelaar en binnenkort een Wmo consulent en NAH-specialist bij. De Keertwending helpt hierin het complete verhaal van Maikel op tafel te krijgen en verbindt alle betrokken partijen.
Voor sociaal professionals en werkgevers betekent de nabijheid van De Keertwending dat sociale partners zich voor een deel ontlast voelen en dat de gezamenlijke verantwoordelijkheid blijft bestaan. De Keertwending kan overzicht en nabijheid bieden, wat sociale partners niet altijd kunnen vanuit hun opdracht en caseload. De arbeidsdeskundige van het UWV vertrouwt daarnaast op het proces van Maikel, waar hij het vrijwilligerswerk van Maikel als een beweging op zichzelf ziet en biedt hem de tijd om zichzelf te ontwikkelen naar betaald werk. De afspraak is daarom ook dat het re-integratietraject tot 2024 loopt: dat geeft Maikel tijd om te ontdekken wat mogelijk is.
Nu geef ik het voor het eerst aan als iets voor mij teveel is
Maikel ontvangt een WIA-uitkering (WGA). Hierdoor en op basis van de uitkomsten van de meting van zijn arbeidsvermogen, worden arbeidsmarktinstrumenten als proefplaatsing, de inzet van een jobcoach, LKS (loonkostensubsidie), premiekorting en no-riskpolis voor werkgevers van kracht. Dit zorgt voor rust bij Maikel. Maikel wil in de toekomst graag bij deze onderneming blijven werken, maar dan als betaalde kracht. In het vrijwilligerswerk wat Maikel nu doet is hij ook bezig met de druk die komt kijken bij betaald werk en hoe hij dat zal ervaren.
In de toekomst kan het zijn dat Maikel tijdens zijn betaalde baan merkt dat hij tijdelijk weer vrijwilligerswerk moet doen. Bijvoorbeeld door te grote ervaren druk of privéomstandigheden. Maikel houdt tot aan zijn AOW-leeftijd het recht op zijn WGA-gedeelte. Als hij langere tijd gewerkt heeft bouwt Maikel WW rechten op. Mocht het vrijwilligerswerk dan weer opgepakt worden, dan kan hij voor het aantal uren dat hij gewerkt heeft WW aanvragen. Dat geeft Maikel rust en vertrouwen. Zo kan Maikel in de toekomst op zijn vertrouwde werkplek en met de best passende ondersteuning simpel switchen tussen zijn vrijwilligerswerk en betaald werk.
Beschouwing route van Maikel
Het verhaal van Maikel laat zien dat het switchen tussen betaald werk naar vrijwilligerswerk en hopelijk in de toekomst weer betaald werk stappen zijn, die meer omvatten dan het switchen zelf. Wat werkt en welke hindernissen zijn er in dit proces?
Wat werkt?
1. Mee naar gesprek
Een van de dingen waar Maikel veel aan heeft gehad, is dat een van de ondersteuners van De Keertwending meegaat naar de gesprekken met UWV. Maikel: ‘Het deed me heel goed dat mijn ondersteuner daarbij was. Iemand die er meer van weet en samen met mij kan overleggen.’
Professionele afweging: stel je als ondersteuner op als reisgenoot van diegene die zich aan het ontwikkelen is. Of zoek een organisatie die de rol van reisgenoot op zich kan nemen.
2. Waardering en ontdekken
Op een veilige plek terug kunnen vallen, waar tevens participatie centraal staat, is enorm belangrijk om bijvoorbeeld weer stappen te zetten naar betaald werk.
Professionele afweging: is een participatietraject te combineren met ergens aan de slag gaan, in een omgeving met een lage drempel en waar iemand diverse werkzaamheden kan uitvoeren en de tijd en ruimte krijgt om uit te vinden wat goed gaat en wat opgebouwd moet worden?
3. Vertrouwen in de waarde van vrijwilligerswerk
Het inzicht dat het vrijwilligerswerk geen stilstand is, maar juist een beweging in iemands ontwikkeling, wordt ook bepaald door participatieprofessionals rondom Maikel. In het geval van Maikel betekent dit dat De Keertwending laat zien dat het werken daar inzicht oplevert in wat iemand kan, en ontwikkelingsmogelijkheden biedt en dat daartoe deskundige begeleiding geboden wordt.
Professionele afweging: Zie wat mensen leren in hun vrijwilligerswerk of andere vormen van niet betaald werk. Zie dit als een waardevolle beweging op zich, niet alleen als een tussenmoment om vervolgens betaald werk te verrichten.
4. Vertrouwde gezichten
Als je weet dat er werkzaamheden zijn die je kunt, die je leuk vindt, en je de werkcontext kent waarin je gaat werken, tank je zelfvertrouwen. Op deze manier komt de wereld van betaald werk meer naar jou toe in plaats van dat je ineens naar een totaal onbekende wereld moet overstappen.
Professionele afweging: kunnen mensen die langere tijd geen (vrijwilligers)werk hebben, starten met vrijwilligerswerk, waar ook de mogelijkheid voor betaald werk is?
5. Ontwikkeling van de Keertwending
Ook een intermediaire, faciliterende organisatie als De Keertwending maakt vanaf de start in 2022 (continu) ontwikkelingen door. De Keertwending stelt de ontwikkeling en talenten van hun deelnemers voorop, maakt duurzame verbindingen, vermindert ‘gedoe’ en faciliteert sociale partners en werkgevers. Mensen als Maikel stimuleren dat de Keertwending zich voortdurend uitgedaagd voelt om zichzelf en de samenwerking met publieke en private partners door te ontwikkelen.
Professionele afweging: Zorg dat je als arbeidsdeskundige en intermediaire organisatie elkaar kent, elkaar weet te vinden en er zo vertrouwen kan ontstaan. Om samen de mogelijkheden te zien en uit te voeren zodat de deelnemer zich op een passende manier kan ontwikkelen.
6. Stempelloos
De Keertwending is een intermediaire organisatie zonder stempel om ergens in te passen; geen zorgaanbieder, sociaalwerkbedrijf, re-integratie-organisatie of onderwijsinstelling. Het is te vergelijken met een collectieve voorliggende voorziening. Door het missen van een etiket, kun je als intermediaire organisatie dwars kijken, aansluiten bij het tempo van deelnemers, doelmatig, vraaggericht en integraal werken.
Professionele afweging: vraag jezelf als intermediaire organisatie voortdurend af: Welke rol en functies zijn van betekenis en willen ze behouden? Welk financieel arrangement past hier dan het beste bij zodat de continuïteit van de voorziening kan worden geborgd.
Veel mensen die willen gaan werken durven die stap niet te zetten. Zij hebben de zekerheid van een stabiel inkomen, vaste begeleiding of een veilige weg nodig. Simpel Switchen wil de drempels om aan het werk te gaan wegnemen en het mensen makkelijker maken om een stapje terug te doen als het even niet lukt.
Foto’s: © MacSiers Imaging