Het SCP concludeert: de invoering van de Participatiewet heeft nauwelijks geleid tot meer baankansen. Voor 440.000 bijstandsgerechtigden heeft de wet amper verschil gemaakt. De kans dat zij een baan vonden, was laag vóór invoering van de Participatiewet (7%) en is nauwelijks gestegen (8%). De kans om uit te stromen uit een bijstandsuitkering is eveneens maar iets gestegen: van 15% naar bijna 16%. Voor jonggehandicapten met arbeidsvermogen stegen de baankansen, maar voor mensen die voorheen in aanmerking kwamen voor de sociale werkvoorziening daalde de kans op werk juist.

En als mensen al uitstromen gaat het steeds vaker om tijdelijke banen van minder dan een jaar, zonder vast contract, en om kleine deeltijdbanen. Uitstroom die niet duurzaam is en ook niet leidt tot een duurzame inkomensverbetering.

Zoals ook blijkt uit het eerder verschenen onderzoek van het SCP, arbeidsmarkt in kaart, vinden de meeste werkgevers het nog steeds lastig om mensen uit de doelgroep in dienst te nemen. Hoewel een meerderheid van werkgevers de intentie heeft om meer mensen uit de doelgroep in dienst te nemen, haken vele werkgevers in de praktijk vaak af. Een derde van alle werkgevers heeft daadwerkelijk mensen uit de doelgroep in dienst en deze groep is sinds de invoering van de Participatiewet niet gegroeid.

Het roer om

Movisie vindt dat we het roer om moeten gooien. Er zijn andere oplossingen nodig. Het is de hoogste tijd dat beleidsmakers erkennen dat het verwerven van een betaalde baan op de reguliere arbeidsmarkt niet voor iedereen haalbaar is. Dat betekent niet dat we deze mensen los moeten laten of in de kou moeten laten staan. We moeten ons minder fixeren op uitsluitend regulier werk als enige oplossing en serieus op zoek gaan naar alternatieven. Alternatieven waarin niet alleen arbeidsparticipatie, maar ook sociale en maatschappelijke participatie nadrukkelijk in beeld komen.

Waardevol werken

Movisie vat deze alternatieven samen onder de noemer waardevol werken. Werk dat iedereen duurzaam de mogelijkheid biedt om een waardevolle bijdrage te kunnen leveren. Naar vermogen omdat er rekening mee wordt gehouden dat niet iedereen even zwaar psychisch of fysiek belast kan worden. Werk dat mogelijkheden biedt om door te stromen en om zich naar vermogen te blijven ontplooien en scholen. Werk dat de kans op economische zelfredzaamheid vergroot. Werk dat waardering en erkenning biedt voor de inzet van kwetsbare burgers in plaats van hun weg te zetten als overbodig en potentiële fraudeurs. 

Mogelijkheden zat

Volgens Movisie zijn er volop mogelijkheden om waardevol te werken. Bijvoorbeeld door het creëren van nieuwe vormen van werkgelegenheid in sectoren met grote financiële en personele tekorten, zoals het onderwijs en de zorg. Door in te spelen op de uitdagingen waar onze samenleving nu voor staat: de transformaties van de energie-, milieu-, landbouwsector naar een duurzamere manier van werken. Het bestrijden van eenzaamheid, het versterken van de sociale basis in wijken en buurten, en het ondersteunen/ontlasten van mantelzorgers. 

Ontwikkelteam

Movisie pleit er dus voor om te werken aan andere oplossingen in plaats van door te gaan op de ingeslagen weg. Wij geven sturing aan een landelijk ontwikkelteam die vernieuwende initiatieven ophaalt van gemeenten, (sociale) werkgevers, (zorg)organisaties, informele netwerkers en andere initiatiefnemers. Welke initiatieven zijn er al voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt? Hoe stimuleer en beloon je werkgevers en formele en informele initiatiefnemers, die zich hiervoor inzetten? Wat werkt en wat niet? Welke lessen kunnen we uit het verleden leren, bijvoorbeeld uit de ervaringen van deelnemers en werkgevers uit de voormalige ID- en banenpoolbanen? Hoe kun je concepten als basisbanen verder uitwerken en uitdenken, zodat investeren daarin loont?

We willen met dit ontwikkelteam het vliegwiel verder in gang zetten, een bredere beweging aanzwengelen en zichtbaar maken. Wil je meedoen aan deze beweging? Neem dan contact op met Margriet Jongerius, senior adviseur team Participeren naar vermogen.