In Nederland zijn er naar schatting tussen de 15.000 en 20.000 jongeren die verstoken zijn van passend onderwijs en in de positie van thuiszitters of schooluitvaller terecht zijn gekomen. En dat aantal daalt al jaren niet. De initiatieven binnen het Collectief hebben aanpakken en oplossingen voorhanden die hierin verandering brengen. 

‘Door onze krachten te bundelen in het collectief verbreden, verdiepen en verspreiden we onze toegevoegde waarde'

Krachten bundelen

‘De essentie van de initiatieven van het Initiatieven Collectief is dat de initiatieven blijven bewegen en experimenteren’, licht Marjan Veenstra van Gedragswerk tijdens de bijeenkomst toe. Gedragswerk is één van de verbondgenoten van het collectief. ‘Door onze krachten te bundelen in het collectief verbreden, verdiepen en verspreiden we onze toegevoegde waarde en worden de initiatieven op grote schaal zichtbaar. De initiatieven maken ruimte voor ontwikkeling voor jongeren en kinderen, het Initiatieven Collectief beoogt ruimte te maken voor de initiatieven.’ 

Vijf vliegwielen

De afgelopen maanden hebben de initiatieven en verbondgenoten samen vijf vliegwielen gekozen die de vaarroute vormen voor de komende periode. De vliegwielen zijn: zichtbaarheid, zachte revolutie, strategie, bestaansrecht en positionering. Marjan Veenstra: ‘Dan gaat het om de vraag: hoe positioneren de initiatieven zich in onderwijs- en zorgland? Niet om de huidige instanties te bestrijden, maar om in verbinding te komen met instanties en gezamenlijk een totaalaanbod te bieden voor de hele jeugd.’ Sonja van Hout van ConnEQT, één van de initiatieven die deel uitmaakt van het Initiatieven Collectief: ‘Uiteindelijk willen we als initiatieven mainstream worden voor die jongeren voor wie school en zorg nu niet passend zijn. Om dat te bereiken gaan we voor deze jongeren op de barricade.’ 

Veiligheid

Bij praktijk De Regenboog komen kinderen en jongeren van vier tot en met achttien jaar waar de nadruk lag op leerproblemen, ontwikkelingsstoornissen, gedragsstoornissen, verstandelijke beperkingen of de combinatie van problemen. De Regenboog maakt ruimte voor ontwikkeling door maatwerk en veel rust te bieden. ‘We sluiten aan bij het kind, niet bij de zorg en de problemen.’ Het initiatief ConnEQt is opgericht voor jongeren van elf tot en met 23 jaar met een hoge intelligentie en een bijzondere ondersteuningsvraag, zoals hoogbegaafdheid, ass of ad(h)d. ‘Wij hebben de weg naar ontwikkeling uitgewerkt in de vier fases van de ontwikkelingsgerichte benadering: de landingsfase, de onderzoeksfase, de oriëntatiefase en de waakvlamfase’, vertelt Sonja van Hout van ConnEQt. ‘In de laatste fase laten we jongeren heel voorzichtig los, maar we houden de terugkoppeling. Door die fase kunnen ze een volgende stap maken, maar bieden we nog steeds veiligheid.’

De vijf vliegwielen

‘Alle veranderingen starten op micro niveau. Daarom zijn deze initiatieven zo belangrijk'

Transitietheorie

Het Initiatieven Collectief is opgericht vanuit de gedachte dat de verschillende initiatieven als collectief elkaar kunnen versterken om de huidige praktijk te veranderen. Het theoretisch kader waar het collectief zich op baseert is de transitietheorie. Een constante binnen deze theorie is dat je invloed kan hebben op de richting waar de verandering naartoe beweegt. ‘Wij hebben een oplossing voor een probleem, waarvan de ander zich nog niet eens bewust is dat dit probleem bestaat en wat de oplossing kan zijn’, zegt Marjet van Houten van Movisie, één van de verbondgenoten van het initiatief. ‘Alle veranderingen starten op micro niveau. Daarom zijn deze initiatieven zo belangrijk. Maar veel initiatieven halen het niet, ze gaan failliet. De initiatieven krijgen onvoldoende ruimte om binnen de huidige kaders een plek te vinden. Door een collectief te zijn, willen we duidelijk maken dat initiatieven daadwerkelijk een andere route bieden die bijdraagt aan de oplossing.’

Marjet van Houten aan het woord

Small wins

In alle transitieaanpakken zit de small wins aanpak, legt Marjet van Houten uit. ‘Small wins zijn kleine diepgaande veranderingen met tastbare resultaten voor direct betrokkenen. Die aanpak richt zich op drie grondslagen: zaken worden pas helder door het gewoon te gaan doen, focus op kansen en positieve ervaringen (appreciative inquiry) en werken in kleine stapjes, dan bereik je sneller je doel dan in grote masterplannen.’ Als je alle successen en aanpakken bij elkaar brengt, wil je verbreden, verdiepen en verspreiden. Hier dragen een aantal mechanismen aan bij, zoals de olievlekwerking. ‘Als iets werkt, breidt het zich uit. Een ander mechanisme is robuustheid: het is ondenkbaar dat het weer verdwijnt. Zo zie ik het ook voor me als het om deze initiatieven gaat. Dat ze niet meer een probleem oplossen, maar een logisch onderdeel zijn van de maatschappij.’

Perspectief van ouders

Marjet van Houten deelt nog een persoonlijke small win. De zoon van Marjet was in de overgang van de basisschool naar de middelbare school uitgevallen en was zes jaar thuiszitter. Mede dankzij Autisme Centrum In Contact (ACIC) en Feniks ontwikkelingsbegeleiding is hij weer op het goede spoor gekomen. Onlangs kwam het goede nieuws dat hij in september kan starten met studeren. ‘Het leek alsof er een stopje uit mij werd getrokken, dit was zo’n opluchting’, vertelt Marjet. ‘Het is dus belangrijk om ook vanuit het perspectief van de ouders te kijken. De initiatieven dragen niet alleen het kind, maar hele gezinnen.’