Waarom is het belangrijk? 

Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat eenoudergezinnen met minderjarige kinderen, mensen met een niet-westerse achtergrond, mensen die een bijstandsuitkering ontvangen en alleenstaanden tot aan de AOW-leeftijd een grotere kans op armoede hebben. Maar, onverwachte gebeurtenissen zoals de coronacrisis, stijgende energieprijzen en toenemende inflatie, of life-events zoals een scheiding of verlies van werk laten zien dat ook andere groepen in Nederland kwetsbaar zijn.  

Niet alleen mensen met een uitkering of laag inkomen, maar ook mensen met een hoger inkomen maken zich zorgen over geld. Bijna de helft van de jongvolwassenen van 18 tot 35 jaar die zelfstandig woont, geeft aan moeite te hebben met rondkomen. Vooral stijgende uitgaven (bijvoorbeeld eten en vervoer) terwijl inkomsten gelijk blijven en hoge vaste lasten (bijvoorbeeld huur en energie kosten) noemen mensen als reden voor de financiële problemen die zij ervaren, blijkt uit onderzoek van het Nibud.

Ellen kan niet meer de boodschappen halen die ze wil. ‘Normaal kon ik met 70 euro per week voldoende boodschappen doen’, vertelt ze. ‘Maar inmiddels betaal ik al meer dan 100 euro. Zo kostte een kilo gehakt voorheen 3 tot -4 euro en nu wel het dubbele. Dus moet ik andere keuzes maken. Ik doe bijvoorbeeld een blikje lunchworst door de spaghetti in plaats van gehakt.’

Uit: Campagne Bestaanszekerheid voor iedereen, Landelijke Armoedecoalitie (2023).

Wat is armoede?

Er zijn verschillende definities van armoede. Langdurig moeite hebben om rond te komen en de daarmee gepaard gaande sociale uitsluiting (zoals als gevolg van armoede niet kunnen deelnemen aan maatschappelijke activiteiten, afname van eigenwaarde) zijn de belangrijkste kenmerken. Armoede kan allerlei oorzaken hebben. Denk aan life-events zoals een scheiding, faillissement, verlies van baan, onverwachte gebeurtenissen, zoals de coronacrisis, stijgende energieprijzen en toenemende inflatie door de oorlog in Oekraïne. Ook persoonlijke factoren spelen mee, zoals een chronische ziekte, psychische problemen of een licht verstandelijke beperking. Maar er zijn ook meer structurele oorzaken zoals uitkeringen waarvan mensen niet kunnen rondkomen, een ingewikkeld toeslagenstelsel, gebrek aan betaalbare woonruimte, stijgende kosten voor levensonderhoud en energie en/of werk dat te weinig betaalt om van te kunnen leven. Gevolgen zijn onder meer stress, een slechtere gezondheid, problematische schulden, een negatief zelfbeeld en sociaal isolement. Ook kan armoede leiden tot psychische problematiek.  

Veroni heeft veel extra kosten vanwege haar beperking. Dit zorgt ervoor dat ze maar heel weinig geld heeft om te besteden. ‘Ik ben ruim 100 euro kwijt aan noodzakelijke medicatie die niet vergoed wordt.’ Haar hulphond moest recent geopereerd worden. Ondanks dat hij verzekerd is, kostte dit toch nog 600 euro. Gelukkig kreeg ze een gift van iemand uit haar omgeving om de operatie te kunnen betalen. ‘Het is triest dat je als volwassene afhankelijk bent van je omgeving om rond te komen’.

Uit: Campagne Bestaanszekerheid voor iedereen, Landelijke Armoedecoalitie (2023).

Wat is bestaanszekerheid?

Steeds vaker vangen we armoede en schulden onder de term bestaanszekerheid. Dit plaatst financiële problemen in een breder perspectief; niet alleen voldoende financiële slagkracht maar ook het recht op een bestaanszeker leven is belangrijk. Sterker nog, armoede raakt aan veel mensenrechten. Het gaat daarbij om de zekerheid van voldoende en voorspelbaar inkomen, werk, mee kunnen doen in de samenleving, een geschikt en betaalbaar dak boven je hoofd in een veilige en prettige omgeving en toegang tot zorg. Ook een overheid die haar burgers vanuit vertrouwen benadert hoort hierbij: het toepassen van een menselijke maat.

Opgroeien in armoede 

Ook met oog op de toekomst en kwaliteit van leven, is het belangrijk aandacht te hebben voor armoede. Ongeveer 1 op de 15 kinderen in Nederland groeit op in armoede. Wist je dat iemand die opgroeit in armoede bijna twee keer zoveel risico loopt later als volwassene ook in armoede te leven? Er is sprake van intergenerationele armoede wanneer een familie van generatie op generatie in armoede leeft. Het gaat hierbij niet alleen om geld: het overleven en de stress die ouders hebben heeft invloed op hun kinderen. Morgen gaan we dieper in op het ontstaan en de gevolgen van deze stress.  

Lees het levensverhaal van Dini en Sidney, moeder en dochter, bekijk het fragment van EenVandaag met Milio van de Kamp over kansenongelijkheid en ‘Armoede houdt je letterlijk klein’ of lees Kansenongelijkheid wordt van generatie op generatie overgedragen.  

Opdracht van de dag: armoede en schulden in jouw praktijk, kun je het zien? 

Financiële problematiek is niet altijd zichtbaar. Weet jij wat er bij jouw doelgroep speelt? Laat je gedachten eens gaan over de volgende vragen. 

1. Hoeveel procent van de mensen in jouw omgeving heeft volgens jou moeite om rond te komen?  
2. Welke casus uit jouw praktijk, waarbij sprake was van armoede en/of schulden, heeft jou het meest geraakt en waarom? 
3. Wat is jouw drijfveer om je in te zetten voor de aanpak van armoede in jouw omgeving en waar ga jij je de komende tijd hard voor maken? 

Ik heb deze opdracht afgerond 

Jouw ervaringen delen? Gebruik dan #challengearmoede. 

Deze challenge is een initiatief van Movisie in samenwerking met Week tegen Armoede (HAN), Associatie Wijkteams, Sociaal Werk Nederland, Armoedecoalitie Utrecht, Verwey-Jonker Instituut, het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en de Beroepsvereniging voor professionals in het sociaal werk (BPSW).