5 condities voor goede samenwerking
De neuzen dezelfde kant op
Voor het realiseren van gewenste en passende respijtzorg is betrokkenheid en inzet van verschillende organisaties nodig. Een vloeiende samenwerking is hierbij belangrijk. Dat besef is er bij bijna iedereen wel. Hoe je dat dan doet en welke stappen je hiervoor kunt zetten, blijkt in de praktijk vaak complex. Kaats en Opheij formuleerden vijf condities voor succesvolle samenwerking. Aan de hand van deze condities nemen we je in dit artikel mee in de ervaringen met respijtzorg.
Ambitie
Een vloeiende samenwerking start met een heldere en een gedeelde ambitie. Wat wil je eigenlijk bereiken met deze samenwerking? Wat zijn de doelen? Welk vraagstuk willen we oplossen? Het juiste gesprek voeren over wat je met elkaar wilt bereiken en wat je daaronder precies verstaat is belangrijk om een samenwerking soepel te laten starten. Maar ook om tijdens de samenwerking de energie vast te houden: waarom doen we dit ook alweer?
In Hardenberg werkten ze aan een goede toeleiding tot respijtzorg. Ze hebben de tijd genomen om met alle partners de gezamenlijke doelen te definiëren. En om ook de gemeenteraad hierin mee te nemen. Dat leidde tot een mooi voorstel dat is besproken in de raad. Waardevolle bijvangst was dat tijdens deze eerste fase ook meer gedeelde kennis en inzichten ontstonden en dat men zag hoeveel er al gebeurt. Want ook dat is belangrijk: kijk naar wat er al is en wat al aansluit bij de ambitie en waardeer dat.
Relatie
Samenwerken is mensenwerk. Vloeiende samenwerking valt of staat met mensen die er iets van willen maken. Daarvoor is het belangrijk elkaar te kennen. Waarom wil iemand eigenlijk meedoen? Wat drijft iemand? Investeren in een relatie helpt om snel te kunnen schakelen, om korte lijntjes te hebben en om problemen op te lossen als ze zich voordoen. We nemen er niet altijd de tijd voor om elkaar écht te leren kennen. Maar voor een goede samenwerking is het belangrijk om dat wel te doen. .
In Valkenswaard hebben de gemeente, het mantelzorgsteunpunt en de welzijnsorganisatie gewerkt aan het opzetten van respijtzorg light: mantelzorger en zorgvrager doen iets samen en zo ontstaat de mogelijkheid voor de mantelzorger om de zorg los te laten. De gemeente investeerde in het leren kennen van nieuwe partners, waarmee nieuwe vormen van respijtzorg worden ontwikkeld. Dit leidde tot activiteiten die nu in de steigers staan: theater voor mensen met een ggz-achtergrond en een horecavoorziening op de kinderboerderij.
Meer lezen over de aanpak in Valkenswaard? Lees hier het hele interview
Proces
Hoe vinden we nu dat het gaat in de praktijk? Zijn we nog op de goede weg samen? Regelmatig hierover het gesprek voeren helpt om de samenwerking gezond te houden. Klopt de ambitie nog? Zijn de belangen misschien anders dan toen we begonnen? Zijn er nieuwe mensen binnen de samenwerking gekomen? Moeten we de spelregels veranderen? Het is belangrijk om onderweg te blijven bespreken hoe je vindt dat het gaat en of er misschien iets aangepast moet worden.
In West-Betuwe werkten verschillende organisaties aan de verwijzing naar respijtzorg. Tijdens de samenwerking merkten ze hoe belangrijk het was om steeds te reflecteren op de vraag: zijn we op de goede weg? Met name omdat bepaalde partijen wat op de achtergrond raakten en andere instroomden was die vraag extra belangrijk. Het is hen gelukt om zo de samenwerking sterk te maken en te houden.
Belangen
Natuurlijk zal iedereen zeggen dat het bij respijtzorg draait om de mantelzorger en de cliënt. Maar alle betrokken organisaties hebben ook bepaalde belangen. In samenwerken vinden we het vaak lastig om te bespreken welke belangen een rol spelen. Toch is dat belangrijk. Het juiste gesprek voeren over belangen helpt om elkaar beter te begrijpen. Zo'n gesprek kan gaan over het leveren van voldoende productie, voldoende tijd hebben om het gesprek met mantelzorgers te voeren of over de financiering van diensten. Hieraan tijd en aandacht besteden helpt je. Zeker als het in de samenwerking even spannend is. Weet wat de ander belangrijk vindt!
In Weert-Nederweert hebben organisaties samengewerkt aan het verlagen van de drempel tot respijtzorg en het creëren van een passend aanbod. Ook zij hebben stilgestaan bij de afzonderlijke én de gemeenschappelijke belangen van de partners in de samenwerking. Het is de gezamenlijke welzijnsorganisaties gelukt om vanuit een gedeeld belang strategisch op te trekken en zo respijtzorg blijvend op de regionale agenda te krijgen.
Organisatie
In een goede netwerksamenwerking is niemand de baas. Toch moeten er keuzes gemaakt en besluiten genomen worden. Hoe doe je dat? Je kunt onderscheid maken tussen samenwerking tussen organisaties en samenwerking tussen professionals.
Hoe werkt samenwerking tussen organisaties? Zorg dat jullie passende afspraken maken over wie wanneer waar beschikbaar voor is, welke inzet een organisatie levert en hoe de organisaties samen tot besluiten komen.
Hoe werk je samen in de dagelijkse praktijk rondom cliënten en hun mantelzorgers? Ook daar moet je afspraken maken. Wie gaat waarover? Wie neemt uiteindelijk het besluit? Hoe leggen we dat vast? Hoe informeren we elkaar? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen van die afspraken op de hoogte is?
In de regio Drechtsteden werkten verschillende partijen aan het herkennen en doorverwijzen van mantelzorgers van mensen met een ggz-achtergrond naar passende vormen van respijtzorg. De gemeente, ggz-instelling en het Steunpunt Mantelzorg werkten samen aan een breed gedragen plan. Een geleerde les uit Drechtsteden is om duidelijke afspraken te maken over de rollen binnen de projectgroep. Daarnaast bleek het belangrijk om het onderwerp in alle organisaties en op alle niveaus te agenderen.
