Mensen met psychische aandoeningen en klachten hebben vaker dan anderen geen werk, terwijl ze wel graag meedoen. Dat (niet meedoen, maar wel een werkwens hebben) geldt extra sterk voor de relatief jonge mensen uit deze groep. Een jobcoach kan hen ondersteunen bij het aan de slag gaan en blijven in een reguliere functie bij een werkgever. Harry Michon: ‘Naar de impact van die jobcoaching was meer onderzoek nodig. We hebben wel steeds meer kennis over hoe we mensen kunnen helpen bij de toeleiding naar een baan. Maar er is minder bekend over de duurzaamheid: hoe kan je het werk dat je hebt behouden en je positie op de arbeidsmarkt versterken.’

Waarom is aan het werk zijn zo belangrijk?

‘Er zijn steeds meer aanwijzingen dat werk een goede invloed heeft op gezondheid en welbevinden. Natuurlijk zijn niet alle typen werk per definitie goed. Het is vooral goed wanneer een aantal zaken daaromheen in balans zijn, zoals de vereisten van het werk en de belastbaarheid van de werknemer. In het algemeen is het wel zo dat werken gezonder is dan niet-werken. Werk hebben is een mensenrecht en geeft op allerlei manieren betekenis aan het leven.’

‘Er is een klik met de jobcoach en ik kan mijn verhaal kwijt. Dat ik niet bang hoef te zijn dat ik mijn werk verlies als ik mijn verhaal vertel.’

Hoe is het onderzoek opgezet?

‘In totaal hebben we ongeveer 130 trajecten gevolgd, waarbij een jobcoach iemand mét werk begeleidde. Het ging om ruim 80 jobcoaches, van wie sommigen met meerdere werknemers aan het onderzoek deelnamen. Deze mensen zijn een half jaar gevolgd. Dat is kort, in de praktijk duren begeleidingstrajecten vaak langer. Maar zo kregen we toch een eerste beeld of jobcoaching impact heeft en welke begeleidingsaspecten met duurzaam werken samenhangen.’

Welke ervaringen hadden jobcoaches zoal?

‘Misschien voor de hand liggend: veel jonge werknemers kampen met stress en onzekerheid over het eigen functioneren. Niet iedereen en niet elke dag, maar toch. Jobcoaches helpen mensen in dat geval overzicht te krijgen. Bijvoorbeeld door samen door te nemen hoe de werktaken beter gestructureerd kunnen worden. Jobcoaches proberen mensen daarmee op flexibiliteit te wijzen: sommige werkzaamheden hóeven niet vandaag af, maar kunnen morgen ook. Werknemers durven of kunnen dergelijke problemen vaak niet goed met de werkgever, bijvoorbeeld de leidinggevende, bespreken. De jobcoach kan een dergelijk gesprek op gang brengen.’ 

‘Hij is goed in staat om te werken, mits hij een goede balans houdt tussen werk en privé en goed blijft communiceren met zijn werkgever, zodat verwachtingen helder blijven.’

In hoeverre heeft jobcoaching impact?

‘Uit de gevolgde trajecten bleek dat werknemers heel tevreden zijn over hun jobcoach. Jobcoaches ondersteunen werknemers met maatwerk en hun inzet is voor velen van meerwaarde. Ondanks psychische kwetsbaarheden en vaak problemen op diverse levensgebieden bleven de deelnemers merendeels aan het werk. Verder maakten diverse mensen in het onderzoek kleine stapjes. Ze kregen meer een eigen plekje op het werk. In een kwart van de gevallen gingen mensen méér werken of op een andere afdeling werken. Dat leerde ons dat er veel meer dynamiek in de jobcoachingtrajecten is dan verwacht. De beeldvorming over coaching kan zijn dat de ondersteuning routinematig is, maar dat is niet zo. Jobcoaches proberen echt maatwerk te leveren.’

Wat zou jij werkgevers willen meegeven?

‘Uit het onderzoek is gebleken dat ervaren duurzaam werken, dat wil zeggen werk waarbij de werkwaarden van de werknemer in balans zijn met wat de werkgever biedt, samenhingen met een goede match tussen de werknemer en de werkplek (mede tot stand gebracht door de jobcoach), een meer intensieve begeleiding en een klik tussen jobcoach en werknemer. Duurzaam werken is dus gebaat bij een jobcoach die oog blijft houden voor vragen als: kan de werknemer zijn of haar belangrijke werkwaarden realiseren? 

Tegen werkgevers zou ik willen zeggen: maak gebruik van een jobcoach als een bondgenoot, ook voor jou en om het proces tussen jou als werkgever en werknemer te stroomlijnen. Een jobcoach is extra. Werkgevers en werknemers kunnen heel veel zelf en dat doen ze ook. Dat besef is voor mij belangrijk. In het onderzoek werd in de helft van de gevallen een collega ingeschakeld als maatje.’

Sinds een half jaar ben je werkzaam voor Movisie. Op welke wijze kan het sociaal domein zijn voordeel doen met de inzichten van het onderzoek?

‘Ik werk in het team Participeren naar Vermogen. We ronden momenteel een onderzoek af naar de overgangen tussen dagbesteding en vormen van werk, zoals beschut werk. Het jobcoaching-onderzoek leert dat bij zulke overgangen jobcoaching van meerwaarde is. Het onderzoek laat verder zien dat onder andere de klik tussen werknemer en jobcoach samenhangt met meer impact op duurzaam werken. Die kennis nemen we mee als we – ook met andere teams van Movisie – verder werken aan de thema’s ‘werkrelatie’ en ‘professionele nabijheid’ en onderstreept tegelijkertijd het belang van aandacht voor die thema’s.’