Welk beeld komt er naar voren uit de intakegesprekken?

‘De ambities van de gemeenten die in de eerste tranche van het verbetertraject meedoen, zou ik met deze drie willen samenvatten: het betrekken van inwoners bij het verbeteren van de toegang, meer gebruik maken van de sociale basis en integraal werken. Gemeenten willen echt naar het leven van mensen kijken en daar de toegang op aansluiten. Dat is mooi, want uiteindelijk gaat het erom dat inwoners een betere toegang ervaren en passende hulp krijgen.’

Wij zijn blij dat gemeenten het in toenemende mate belangrijk vinden om inwoners te betrekken bij de gemeentelijke processen. Iedereen, zo blijkt uit vervolggesprekken, heeft daar zijn eigen gedachten en ambities bij. Met elkaar kunnen we daarvan leren, maar uiteraard brengt Movisie ook in wat we al weten van effectieve aanpakken om met inwoners na te denken over beleid en uitvoering waar zij zelf mee te maken hebben. Het perspectief van de inwoner of zo je wilt, de cliënt, brengt de menselijke maat in beeld.’

'Het perspectief van de inwoners brengt de menselijke maat in beeld'

Op welke manier willen gemeenten inwoners betrekken bij het verbeteren van de toegang?

‘Uit de intakegesprekken blijkt dat gemeenten er al druk mee bezig zijn; soms worden eerdere onderzoeken gebruikt om een beeld te krijgen van de wensen van inwoners, dit gebeurt ook wel in combinatie met gesprekken. Een gesprek met de Wmo-raad en cliëntenvertegenwoordiging is niet ongewoon. De gemeente Venray zocht mensen op op plekken waar ze in hun dagelijks leven te vinden zijn. De weekmarkt, peuterspeelzalen, sporthal. Om daar met ze in gesprek te gaan – voor de jongeren met behulp van een spel ‘rad van fortuin’. Niet specifiek over toegang, maar over datgene wat hen bezighield. De toegangsscan, die in dit project wordt gebruikt, vinden gemeenten ook interessant. Het biedt hen de gelegenheid om mét inwoners het gesprek te voeren over wat er beter kan en wat er al goed gaat.’

Kennis over de sociale basis

‘Gemeenten constateren dat hun professionals als eerste geneigd zijn om een oplossing te zoeken in de sfeer van maatwerk. Er kan meer vanuit de sociale basis, is de veronderstelling. Nu wordt er soms te zware ondersteuning ingezet. Dat is niet alleen kostbaar, maar ook niet altijd nodig. Met wat in de wijk aanwezig is, kan je meer passende oplossingen realiseren. En andersom, op basis van individuele vragen kun je als gemeente ook geïnspireerd worden na te denken over hetgeen beschikbaar is vanuit de sociale basis. Denk aan iemand met dementie. Zijn of haar mantelzorger heeft af en toe vrijaf nodig, bijvoorbeeld om boodschappen te doen. Je kunt dan denken aan dagopvang op indicatie met professionele ondersteuning, maar misschien kan een vrijwilliger of bekende uit de buurt ook wel iets betekenen. Is er ook weer een contact gelegd. Dat kan niet altijd, maar soms is het juist een betere oplossing. Samen wandelen in de buurt en de mantelzorger heeft even tijd voor zichtzelf. Achterliggend zien gemeenten voor zich dat een betere verbinding en benutting van de sociale basis de bureaucratie vermindert en de hulp laagdrempeliger maken.’

'Met wat in de wijk aanwezig is, kan je meer passende oplossingen realiseren'

Hoe willen gemeenten aan de slag met de integrale toegang?

‘Gemeenten willen inderdaad meer samenhang en afstemming tussen de verschillende domeinen. Zodat de inwoner er geen last van heeft dat voorzieningen met andere wetten en regels te maken hebben. Denk bijvoorbeeld aan de verbinding tussen werk en inkomen en de Wmo, maar ook met jeugd. Dat gaat dus verder dan oog hebben voor ‘levensbreed’. Het betekent ook dat je vanuit een zelfde visie werkt. En dat de professional kennis heeft van die verschillende regels en weet hoe daarmee om te gaan.’

Welke gemeenten doen mee aan het Verbetertraject Toegang?

‘Eind oktober zijn de eerste gemeenten gestart. En begin februari start een volgende groep. In totaal nu ruim 20 gemeenten en in april start de derde groep. Een aantal G40-gemeenten doen mee, daarnaast ook een aantal middelgrote en kleine gemeente. Brabant is goed vertegenwoordigd. Wat we terug horen is dat deelnemers het waarderen dat ze kunnen uitwisselen met collega’s uit andere gemeenten. En de kennis die wordt ingebracht vanuit onder andere Movisie en de VNG. Maar ook de Werkplaatsen Sociaal Domein zijn betrokken. Een aantal gemeenten wordt begeleid door iemand van een Werkplaats. We verkennen hoe we het regionaal leren van elkaar, om zo de gemeentelijke toegang tot het sociaal domein te verbeteren, zullen organiseren. Daar horen gemeenten uiteraard later meer over. Het enthousiasme van veel organisaties, zoals de cliëntorganisaties, maar ook bijvoorbeeld Divosa, is prettig om te ervaren. We zijn met élkaar bezig – gemeenten met hun maatschappelijke partner en landelijke organisaties – om een flinke verbeterslag voor elkaar te krijgen in de komende jaren.’