Onlangs werd het rapport ‘Oud en zelfstandig in 2030. Een reisadvies’ van de Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen overhandigd aan de minister van VWS. Bij herhaalde lezing groeit mijn waardering voor het rapport. Er wordt namelijk klip en klaar gezegd dat de regie van ouderen zelf centraal moet komen te staan. Dat is op zich niet nieuw, maar het blijft in de ouderenzorg vaak bij loze woorden, waardoor we ouderen in een afhankelijke positie houden. Dit rapport biedt concrete aanknopingspunten om de mogelijkheden voor ouderen om zelf regie te voeren daadwerkelijk te vergroten. En dat is een doorbraak!

In een wenkend perspectief wordt uitgelegd dat dit nieuwe denken leidt tot een nieuwe kijk op ouderenzorg, die allereerst investeert in het vermogen van mensen om te leven zoals voor henzelf, gegeven hun mogelijkheden, passend is. Elke oudere krijgt maatwerk geleverd. Ouderen voeren zelf zo lang en zoveel mogelijk de regie, ondersteund door buurt, familie en vrijwilligers. En de ouderen die daartoe niet meer in staat zijn, kunnen tijdig terecht in een andere, ondersteunende en beschermende omgeving, waarin nog steeds hun persoonlijke behoeften centraal staan.

Een passage uit het rapport triggert mij echter: ’De doelmatigheidswinst die door samenwerking en regionalisering valt te boeken, is op dit moment, gegeven de dreigende en reeds manifeste schaarste van middelen (…) urgenter en belangrijker dan keuze- en aanbodvrijheid. Hierin komt toch weer het ‘oude denken’ naar voren, waar in het visiedocument van de Initiatiefgroep Eigen Regie in 2013 al voor werd gewaarschuwd: “De hoogte van de financiering en de prikkels van het financieringssysteem bepalen de inhoud van het ondersteuningsaanbod en daarmee de mate van eigen regie. Vervolgens wordt er pas gekeken naar hoe de mens daar binnen past. In tijden van bezuinigingen wordt het risico groter dat primaat bij het financieringssysteem ligt en niet bij de eigen regie van de zorgvrager”.

Echte oplossingen voor de genoemde schaarste zullen pas worden gerealiseerd als we consequent vasthouden aan de regievoering door ouderen zelf. Uit mijn proefschrift ‘Anders Kijken’ komt naar voren dat als je durft uit te gaan van de behoeften en mogelijkheden van de oudere zelf, dat zowel meer kwaliteit van leven oplevert als een doelmatiger inzet van middelen. Dus niet uitgaan van wat kan of moet, maar van wat er nodig is. De visie is er. Nu nog het lef om de ouderenzorg op die manier te kantelen!