Onderzoekers van de Maastricht University presenteerden hun bevindingen waarbij ze de nadruk legden op erkenning voor dit probleem en de juridische mogelijkheden. De Nederlandse wetgeving biedt al diverse instrumenten om huwelijkse gevangenschap te bestrijden wanneer deze veroorzaakt wordt door een partner die weigert mee te werken aan een religieuze echtscheiding. Maar volgens onderzoeker Pauline Kruiniger bestaat hierover veel onwetendheid en kleven er tekortkomingen aan, zeker in transnationale zaken. Kruiniger heeft dan ook voorstellen voor nieuwe wetgeving ontwikkeld. Daarnaast pleit zij in het kader van preventie voor de brede verspreiding van een zogenaamde ‘huwelijkstoolkit’, dat onder meer informatie bevat over het burgerlijk en religieuze huwelijk en over de afspraken die over het huwelijk en een eventuele echtscheiding gemaakt en vastgelegd kunnen worden.

Huwelijkse gevangenschap moet vooral gezien worden als inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht

Oorzaken en factoren huwelijkse gevangenschap

Wat is huwelijkse gevangenschap precies en hoe ontstaat het? Onderzoeker Esther van Eijk stelt in haar artikel Khul Divorce in the Netherlands: Dutch Muslim Women Seeking Religious Divorce dat er sprake is van huwelijkse gevangenschap als een persoon gevangen zit in een religieus huwelijk, omdat hij/zij niet in staat is het religieuze huwelijk te beëindigen. In de praktijk gaat het vrijwel uitsluitend om vrouwen die slachtoffer zijn van ongelijke genderverhoudingen, (een vorm van) huiselijk geweld en eergerelateerd geweld. Van Eijk noemt een combinatie van oorzaken en factoren die een situatie van huwelijkse gevangenschap creëren en in stand houden, zoals: het ontbreken van de medewerking van de echtgenoot, sociale druk, of druk van de familie om niet te scheiden, juridische en/of financiële obstakels in binnen-  en buitenland.

Mensenrechtenbenadering

Vanuit de mensenrechtenbenadering voegt onderzoeker Benedicta Deogratias er aan toe dat huwelijkse gevangenschap gezien moet worden als inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht, waarin iedereen het recht heeft op de mogelijkheid om het eigen leven te leiden zoals men dat wil. De preventie van huwelijkse gevangenschap zou volgens Deogratias en andere aanwezige deskundigen vooral geënt moeten zijn op voorlichting. ‘Partners, vooral vrouwen, moeten goed geïnformeerd worden over de gevolgen van een religieus huwelijk in het buitenland, de buitenlandse regelgevingen en mogelijke gevolgen hiervan voor hun bewegingsvrijheid en het ouderlijk gezag over hun kinderen’, aldus Deogratias.

Lees meer over het onderzoeksproject ‘Huwelijkse gevangenschap: bruggen bouwen tussen religie en recht' op de website van Maastricht University.