Eerder dit jaar gaven Julie en Sila een reflectie op Participatielezing ‘Geen participatie maar ruimte voor eigenwijsheid’ georganiseerd Movisie. In dit interview delen zij hun inzichten over jongerenparticipatie, ervaringskennis en de rol van theater bij het betrekken van jongeren bij maatschappelijke vraagstukken.

Een eigen taal

‘2DO is een project van Formaat, een werkplaats voor participatief drama’, vertelt Julie. ‘Jongeren worden bij ons uitgedaagd om over moeilijke thema’s in gesprek te gaan vanuit de werkvorm theater van de onderdrukten. Als facilitators zijn wij de brug tussen de methodiek en wat er op de theatervloer gebeurt. Met theater als werkvorm kunnen jongeren zich goed uitdrukken en vertrouwen opbouwen in de groep. We creëren als het ware een eigen taal, die vanuit het lichaam komt. Daardoor voelen de jongeren zich vrij om hun gedachten en gevoelens te delen. Jongeren uiten zich beter lichamelijk dan in woorden’.

‘De onderwerpen en thema’s die wij behandelen komen vanuit de jongeren zelf’, benadrukt Sila. ‘Daarbij merken we dat jongeren op individueel niveau veel verantwoordelijkheid nemen en graag het gesprek aangaan, ook over maatschappelijke vraagstukken. De methodiek helpt jongeren om eigenaarschap te voelen en daardoor voelen ze zich empowered. Op individueel niveau werkt het goed: ik mag er zijn, mijn stem telt. Maar de stap naar echt invloed op beleid is nog in het beginstadium, dan merken we dat we nog wel in de startblokken staan. We zitten nog niet op de juiste plekken.’

Werken aan het systeem

Wat Julie en Sila bij 2DO doen is politiek, zij gaan samen met jongeren aan de slag met maatschappelijke vraagstukken die zij in hun leven tegenkomen. Toch merken zij dat jongeren het vertrouwen in de politiek als systeem verloren zijn. ‘Aan de ene kant is er weinig vertrouwen van jongeren in de politiek, maar andersom wantrouwt de politiek ook de burger. Dat zien we bijvoorbeeld terug bij misstanden zoals de toeslagenaffaire.’ Niet gehoord en serieus genomen worden is ook een belangrijke verklaring voor het wantrouwen. ‘Ik heb soms de neiging niks te zeggen, omdat er toch niks mee gedaan wordt’, zegt Sila. ‘Bij 2DO hebben we wel het gevoel dat we een stem hebben en serieus worden genomen, omdat deze vorm bij ons past. Het is een setting waarin we onze ervaringskennis kunnen inbrengen en daadwerkelijk een bijdrage kunnen leveren. Dat staat in schril contrast met het gevoel dat we soms hebben bij het overheidssysteem, waar we ons niet serieus genomen voelen.’

Echte dialoog

‘Als het in de maatschappij gaat over jongerenparticipatie, zeggen we momenteel: doe mee in een bestaand systeem dat qua vorm en ruimte helemaal niet aansluit. Taal die te moeilijk is bijvoorbeeld. In plaats daarvan zouden we dat systeem beter bij jongeren moeten laten aansluiten. Vaak wordt gedacht dat het uitnodigen van jongeren genoeg is om hen te laten participeren. Dat is niet zo. Denk na over de setting, de taal en ga het gesprek aan over wat er nodig is om echte verandering te bewerkstelligen. Ontwikkel een gezamenlijke taal en vorm. Anders zet je jongeren in als marionet, om jouw verhaal te vertellen’, pleit Julie.

De rol van participatief drama in de opleiding Social Work

Julie en Sila merken dat de aanpak van 2DO niet altijd voldoende erkenning krijgt bij opleidingen Social Work. In het buitenland wordt het veel serieuzer genomen. ‘In Engeland kan je toegepast theater op alle niveaus studeren. Hier in Nederland voelt het soms alsof we onvoldoende erkenning krijgen voor wat we doen. Alsof we meer een spelletjes spelen een geen ‘echt’ Social Work doen. Het wordt vooral gezien als bieden van individuele hulp. Gelukkig zijn er steeds meer medestudenten en docenten die ons werk wel begrijpen en het belang ervan inzien. 
De opleiding zit soms ook vast in de systeemwereld. En het massale van het schoolsysteem werkt niet mee. Dan is het moeilijk om maatwerk te leveren en weinig ruimte voor andere ideeën en talenten.’

'Ontwikkel een gezamenlijke taal en vorm. Anders zet je jongeren in als marionet, om jouw verhaal te vertellen'

Sila en Julie hebben ondertussen, ruim een half jaar na de participatielezing, aardig wat voor elkaar gekregen binnen de opleiding. Kleine veranderingen die grote impact maken. Youngings bijvoorbeeld, een participatief actie onderzoek door henzelf ontwikkeld, wat ze -met ondersteuning van het lectoraat- vorm gaan geven en inmiddels is omarmd door ZonMw. Ook gaan alle eerstejaarsstudenten Social Work een bezoek brengen aan de workshops en voorstellingen van 2DO.  

Visie op jongerenparticipatie

Julie en Sila hebben weinig aan de vraag wat zij ‘jongeren mee zouden geven op het gebied van participatie’. ‘Door die vraag te stellen zet je jongeren weer in een apart segment, het impliceert dat we buiten het systeem staan’, zegt Julie. ‘Precies de denkfout die we niet meer moeten maken. Jongerenparticipatie draait volgens hen juist om nieuwsgierigheid naar elkaar en elkaars leefwereld. Het is essentieel om elkaar te versterken door samen te werken en naar elkaar te luisteren. Participatie begint bij de wil om jongeren serieus te nemen en hun ervaringen en kennis te erkennen.’

Foto: MacSiers Imaging