Het aanjaagteam, dat is samengesteld uit verschillende disciplines, heeft de taak om te bevorderen dat in de zomer van 2016 gemeenten een sluitende en persoonsgerichte aanpak van zorg en ondersteuning hebben. De tussenrapportage is het resultaat van een uitgebreide oriëntatie op de huidige situatie rondom personen met verward gedrag in Nederlandse gemeenten. Het team is onder de indruk van de initiatieven die er al zijn, maar er zijn ook nog veel knelpunten.

Negen bouwstenen

In de tussenrapportage geeft het aanjaagteam met het formuleren van negen bouwstenen een eerste invulling aan het begrip ‘sluitende aanpak’. Eén van de bouwstenen is bijvoorbeeld vroegtijdige signalering. Uit de oriëntatie bleek dat er onvoldoende alertheid is, zorgwekkende signalen worden niet tijdig opgemerkt of herkend. In de rapportage staat per bouwsteen beschreven wat het perspectief voor de toekomst is, wat hier minimaal voor nodig is en welke goede voorbeelden er in de praktijk al bestaan.

Met goede voorbeelden het land in

‘We gaan met de goede voorbeelden het land in om andere gemeenten te enthousiasmeren en inspireren’, zegt Lenie Scholten, wethouder Jeugd, Welzijn en Zorg in Eindhoven. Scholten is één van de leden van het aanjaagteam. ‘Neem het voorbeeld van een EHBO voor verwarde personen. Buurtbewoners in wijken leren in een training hoe ze om moeten gaan met mensen die ontregeld raken. Bewoners leren op deze manier hoe ze deze mensen het beste kunnen benaderen, in plaats van met een grote bocht om verwarde mensen heen te lopen. Daar kun je al heel ver mee komen.’

Expertise in de meldkamer

Een knelpunt is dat er nog te weinig meldpunten zijn waar mensen dag en nacht terecht kunnen met signalen en dat er geen 24/7 bereikbaarheid en beschikbaarheid is van zorgprofessionals in de wijk. Verwarde mensen die overlast veroorzaken belanden dan op het politiebureau, terwijl er geen sprake is van een strafbaar feit. Een aanbeveling van het aanjaagteam is dan ook om expertise te organiseren in de meldkamer van de politie. ‘Dat betekent een continue aanwezigheid van een psychiater in de meldkamer of een training aan politiemedewerkers. Hier komt natuurlijk een kostenplaatje bij kijken en dat zou dan landelijk geregeld moeten worden’, aldus Lenie Scholten. ‘In sommige gemeenten, zoals in Amsterdam, is wel al een hele goede samenwerking tussen de politie en de GGz. Bij alle meldingen wordt gekeken of er een zorgvraag is.’

Wanneer het noodzakelijk is, worden mensen die verward gedrag vertonen idealiter met passend vervoer naar de locatie gebracht waar ze opgevangen kunnen worden. Te vaak vindt vervoer nog door de politie plaats. Ongeschikt voor verwarde personen en onnodig stigmatiserend, zo staat in de rapportage van het aanjaagteam. In Eindhoven is laatst een pilot van drie maanden gestart met een ‘rapid responder’, een onopvallende politieauto waarin naast een agent ook een psychiater en een sociaal psychiatrisch verpleegkundige aanwezig zijn. Deze wordt gevolgd door de psycholance van de GGz, om zo nodig een cliënt naar een geschikte locatie te brengen. Na de pilot wordt gekeken of en hoe deze manier van vervoer wordt voortgezet.

Oorzaak toename

Het aanjaagteam vroeg de Universiteit van Amsterdam om door middel van een literatuurreview te kijken naar de oorzaken van de toename van het aantal (incidenten met) verwarde personen. Volgens de UvA is de toename mogelijk gerelateerd aan de afbouw van residentiële zorg en het onvoldoende op gang komen van geschikte alternatieve (ambulante) zorg. De onderzoekers geven wel aan dat het lastig is uitspraken te doen over de aard en omvang van verwarde personen. De cijfers rondom de stijging van verwarde personen zijn niet eenduidig, mede doordat onduidelijk is wie nu precies onder de term ‘verwarde persoon’ kan worden geschaard. Ook laten registratiesystemen van de politie, GGz en gemeenten tekortkomingen zien.* ‘Het is moeilijk te zeggen, maar de toename kan bijvoorbeeld ook veroorzaakt zijn door een verhoogd meldingsgedrag’, zegt Lenie Scholten. ‘Dat er een verminderde acceptatie en tolerantie is ten opzichte van mensen met verward gedrag. Meer acceptatie creëren in de samenleving is dan ook in lijn met de doelstellingen van het aanjaagteam.’

U kunt de tussenrapportage van het aanjaagteam downloaden op de website van het aanjaagteam.
*Ook interessant: de blog van Frank van Hoof, onderzoeker van het Trimbos Instituut op de website van Zorgvisie: Verwarring over de GGz.