Halsema ging op 3 november 2022 in de Stopera met haar gemeenteraadsleden in debat over haar plan om moskeeën een steunverklaring voor de lhbti+ gemeenschap te laten tekenen. In Het Parool reageerde Charlot Pierik, projectleider Regenboogstedenbeleid bij Movisie, op het plan: ‘Kerkelijk leiders en voetbalaanvoerders hebben aanzien in bepaalde kringen. Als zij zich uitspreken, laten ze zien: dít is de norm. Bij zowel het betaald voetbal als in de orthodoxe religieuze gemeenschappen blijft de lhbti-acceptatie achter vergeleken met de rest van Nederland, dus het is wel degelijk van belang die groepen te bereiken.’ Op het ANP reageerde Hilde Bakker, vanuit Movisie betrokken bij de Alliantie Verandering van Binnenuit: ‘De ervaring van Movisie is dat, wil je discriminatie van lhbti+ personen tegengaan je dit niet van buitenaf kunt opleggen. En dat je er niet bent met een met de mond beleden verklaring. Verandering werkt het best als dit – ook – “van binnenuit” plaatsvindt, op een manier en in een tempo dat aansluit bij de groep.’

Geen ruimte voor louter selectieve verontwaardiging

HTIB (Turkse arbeidersvereniging in Nederland), partner in de Alliantie Verandering van Binnenuit, nodigt burgemeester Halsema uit om tijdens de bijeenkomst ‘Tijd om kleur te bekennen’ een inleiding over dit thema te verzorgen en ook om in te zoomen op de rol die belangengroepen daarbij kunnen spelen in Amsterdam. Vervolgens gaat HTIB in dialoog met de verschillende belangengroepen over hun positie binnen dit onderwerp. Recent heeft het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een agenda gepresenteerd voor de aanpak van discriminatie en racisme. In het voorwoord staat: ‘We leven in een land waarin voor discriminatie en racisme geen plaats zou mogen zijn. Toch is dit nog aan de orde van de dag, in woorden en daden.’ Mustafa Ayranci van HTIB: ‘Het beeld wat het ministerie hier van heel Nederland schetst, zal er in Amsterdam niet veel anders uitzien. Hoewel er landelijk veel aandacht is voor dit thema, blijkt het in de praktijk moeilijk om discriminatie en racisme uit te bannen. De groepen en personen die er slachtoffer van zijn, verdienen echter solidariteit en een rechtvaardige behandeling. Voor de uitbanning van racisme en discriminatie is een oprechte grondhouding nodig, dus er is geen ruimte voor louter een selectieve verontwaardiging.’

Samen stilstaan bij wat je zelf aan discriminatie meemaakt opent harten om ook aan lhbti+ acceptatie te werken

Dialoog om normen te veranderen

‘Vanuit de Alliantie Verandering van Binnenuit werken we aan gendergelijkheid en de acceptatie van lhbti+ personen in de diverse gesloten culturele gemeenschappen’, zegt Hilde Bakker. ‘Onze partnerorganisaties zetten gespreksleiders in om in dialoog met de mensen een normverandering op gang te brengen. De gemeenschap moet zich kunnen inleven in wat een lhbti+ persoon al dan niet uit de eigen groep meemaakt aan discriminatie, wat dat voor gevolgen heeft en hoe belangrijk steun vanuit de eigen familie en gemeenschap is. Dat begrip krijg je sneller als je samen stilstaat bij wat je zelf aan discriminatie meemaakt. De dagelijkse realiteit van alle deelnemers aan de meer dan 700 dialoogbijeenkomsten die de alliantie in de afgelopen jaren organiseerde is namelijk dat zijzelf discriminatie ervaren: als moslim, als migrant of vluchteling, of als (klein)kind van een migrant of vluchteling. Stilstaan bij deze ervaringen, erkenning geven en stilstaan bij wat dit met je doet, met je familie, je gemeenschap, dat opent de harten en gedachten om ook aan acceptatie van lhbti+ personen te werken. Als de omstanders via deze weg empathie en begrip krijgen en zich kunnen inleven, dan verandert er iets. Helemaal als zij ervaren hoe ook anderen, zeker diegene met aanzien, in hun gemeenschap positief denken over lhbti+. Deze ervaringen en inzichten kunnen we onderbouwen met wetenschappelijke kennis.’

Ook aandacht voor discriminatie in eigen gelederen

Hilde Bakker: ‘Het idee van de moskeebesturen om evenementen in de verschillende stadsdelen te organiseren en om het thema te verbreden naar discriminatie breed is wat ons betreft een heel goed idee. De gemeente zou dat moeten omarmen, want dit kan een goede en meer duurzame verandering op gang brengen dan (alleen) het opstellen en ondertekenen van een verklaring door moskeebesturen en andere kerkelijke organisaties.’ ‘Het is inderdaad erg sympathiek wat de moskeeën voorstellen”, reageert Ahmet Azdural, directeur van het Inspraakorgaan Turken (IOT), een partner van de alliantie: ‘maar dan moet daarbij expliciet worden aangegeven dat er tijdens de bijeenkomsten ook over discriminatie in eigen gelederengesproken zal worden. Bij de Alliantie Verandering van Binnenuit is  ook een christelijke groep, LCC Plus, betrokken, want een van de (terechte) bezwaren van de Amsterdamse moskeeën was dat zij als exclusieve probleemeigenaar werden gezien.’ Charlot Pierik: ‘Een volgende stap in deze context zou dan ook kunnen zijn dat de moskeeën en kerkbesturen zélf met een verklaring naar buiten komen. Een openbare verklaring of statement kan belangrijk zijn in het kader van zichtbaarheid.’

Actualiseer de rol van belangengroepen rond discriminatie en racisme

Mustafa Ayranci van HTIB: ‘Amsterdam met diens enorm diverse bevolkingssamenstelling, kan niet uitsluitend via wetgeving en overheidsmaatregelen discriminatie en racisme uitbannen. Dat juridische deel is wel belangrijk, maar niet voldoende. De stad Amsterdam heeft een sterk maatschappelijk middenveld. Het gaat hier om een variatie aan belangengroepen, die op levensbeschouwelijk en op sociaal-cultureel en sociaal-maatschappelijk gebied, actief zijn.  Die organisaties vertegenwoordigen hun achterbannen waarmee ze een sterke binding hebben. Die verschillende groeperingen moeten in staat zijn om met hun achterban over de gevolgen van racisme en discriminatie in discussie te gaan. Niet alleen wanneer hun eigen leden daarvan slachtoffer worden maar ook dan, wanneer anderen erdoor getroffen worden. Kortom dat we in gezamenlijkheid kleur bekennen tegen elke vorm van racisme en discriminatie. De tijd is aangebroken dat de belangengroepen in Amsterdam zonder mitsen en maren stelling moeten gaan nemen. De grondhouding van belangengroepen moet zodanig zijn dat die een duidelijke opvatting over discriminatie en racisme hebben. Het is kortom tijd om de rol van belangengroepen rond discriminatie en racisme, te actualiseren.’