Kenmerkend voor beide projecten is een outreachende aanpak, het creëren van een vertrouwensband en continuïteit. Mariëlle Buijsse (accountmanager gemeente Apeldoorn) vertelt: ‘Menig inwoner en professional die een vraag heeft, ziet door de bomen het bos niet meer. Er zijn veel bewoners, vrijwilligers, buurtsportcoaches, inwonersondersteuners en overige professionals in de stadsdelen actief. Wij geloven er als gemeente in dat we preventiever kunnen werken door de medewerkers die inwonersondersteuning aanbieden nauw te laten samenwerken met de toegangsmedewerkers. In de loop van 2021 heeft de gemeente Apeldoorn daarom de medewerkers van het Centrum voor Jeugd en Gezin, de inwonersondersteuners en diverse gemeentelijke professionals samen gehuisvest op onze vier Samen055 locaties in de verschillende stadsdelen.’  

'Wij geloven er als gemeente in dat we preventiever kunnen werken door de medewerkers die inwonersondersteuning aanbieden nauw te laten samenwerken met de toegangsmedewerkers'

Samen055: stadsdeelgericht werken 

Binnen Samen055 wordt er samengewerkt volgens de principes: zichtbaar en dichtbij, laagdrempelig en vraaggericht, onafhankelijk en integraal. ‘In ieder stadsdeel is een team verantwoordelijk voor het organiseren van inwonerondersteuning. We werken in ieder stadsdeel met een hoofdaannemer zodat één organisatie verantwoordelijk is voor alle verschillende taken die in Apeldoorn onder inwonerondersteuning vallen, waaronder onafhankelijke cliëntondersteuning. In Apeldoorn zijn Stimenz en MEE hoofdaannemer in één of meer stadsdelen. Naast de hoofdaannemer zijn verschillende onderaannemers actief in de vier stadsdelen. Die richten zich vaak op specifieke groepen inwoners. In het Koploperproject worden door de verschillende organisaties, hoofdaannemers en onderaannemers, projecten uitgevoerd om de taak onafhankelijke cliëntondersteuning te versterken binnen de algemene term inwonerondersteuner’, legt Buijsse uit. Een aantal van deze projecten richten zich specifiek op het versterken van cliëntondersteuning voor kwetsbare jongeren. Buijsse: ‘De afgelopen jaren hebben wij ervaren dat de aansluiting van 18-/18+ een aandachtspunt is. Daarnaast zijn de kosten van Jeugdzorg hoog in Apeldoorn. Door het starten van de projecten gericht op deze doelgroep hopen wij kennis en ervaringen op te doen. De extra inzet op cliëntondersteuning biedt Stimenz en Don Bosco meer ruimte en tijd om te investeren in de jongeren die zij helpen.’ 

Gangmaker: regisseur voor jongeren in de maatschappelijke opvang 

Eén van de pilots in Apeldoorn richt zich op jongeren die gebruik maken van maatschappelijke opvang. Gangmaker Stijn Nijhof, werkzaam bij Stimenz, opereert als regisseur voor de jongeren en neemt ze gedurende twee jaar aan de hand. ‘Ik ga met jongeren in overleg als het niet goed gaat. Daarbij sta ik altijd naast de jongere en ondersteun ik door hun hulpvraag te verhelderen, maar ook bijvoorbeeld bij het voorbereiden van gesprekken met gemeenten en instanties of het verstrekken van informatie over praktische zaken of ondersteuning.’ Als Gangmaker heeft Stijn een netwerk met relevante actoren, zoals Bemoeizorg Apeldoorn, de woningbouw en het loket dak- thuislozen. ‘Veelal gaat het om jongeren met een groot wantrouwen richting zorg en hulpverleningsinstanties. Zij hebben baat bij iemand die onafhankelijk gedurende langere tijd met ze meedenkt en een vertrouwensband opbouwt. Door mijn netwerk weet ik wat de mogelijkheden zijn en kan ik de jongeren ondersteunen naar een passende oplossing.’ Als Gangmaker is Stijn ook na het vinden van passende ondersteuning in contact met jongere, om terugval te voorkomen en om vragen te beantwoorden. De jongere is zelf in de regie, en kan aangeven waar en wanneer een regisseur nodig is.  

‘We onderzoeken hoe en wat de regisseursfunctie bijdraagt aan een duurzame oplossing voor deze groep jongeren’, vertelt Soraya Doevendans, contractcoördinator bij Stimenz. ‘We hopen dat de pilot laat zien dat door de langdurigere inzet van Stijn de dak- en thuislozen jongeren een vertrouwensband ontwikkelen met hem, waardoor ze ook andere hulpverlening eerder en beter accepteren. Deze continuïteit in begeleiding zal naar verwachting bijdragen aan een duurzaam effect voor de jongere.’ 

'Ons doel is dat de jongeren weer de regie pakken over hun eigen leven'

Jongerencoaching: regie van jongeren versterken 

De jongerencoaches van Don Bosco richten zich op een bredere groep jongeren met diverse (complexe) problematiek. De gemene deler is dat er vaak al hulpverleners betrokken zijn bij de jongeren, maar dat deze trajecten om verschillende redenen niet goed verlopen. ‘Binnen de jongerencentra zien we veel jongeren met problemen waar specialistische hulpverleners weinig resultaat mee bereiken. De problemen van jongeren zijn reden tot zorg, maar het lukt hulpverleners lastig om aan te sluiten bij de jongeren en hun ouders. Daardoor is er te weinig motivatie voor het plan wat door de betrokken hulpverlening is opgesteld. Als jongerencoaches zetten wij ons in om jongeren te motiveren en creëren draagvlak bij de jongeren om op zoek te gaan naar passende ondersteuning.  Wij zijn aanwezig bij de inloopvoorzieningen en trekken een langere tijd op met deze jongeren. Ons doel is dat de jongeren weer de regie pakken over hun eigen leven’, aldus Wietse de Boer, directeur bij Don Bosco in Apeldoorn.  

‘Met de pilot willen we als gemeente de jongerenwerkers voor een afgebakende periode ruimte geven om samen met de jongeren (en ouders) te onderzoeken hoe beter kan worden aangesloten bij de behoeften van deze jongeren. Uiteindelijk streven wij ernaar dat de pilot ertoe leidt dat het voortaan normaler wordt dat een jongerenwerker bijvoorbeeld aansluit bij het gesprek van een jongere met zijn individueel begeleider, leraar of werkgever als iets even niet zo lekker loopt’, vertelt Buijsse.  

Vertrouwen en langere betrokkenheid als geheime ingrediënten  

Jongeren met complexe problematiek hebben veelal een lange geschiedenis in de jeugdzorg. Zij hebben in hun leven al te maken gehad met diverse professionals in het jeugddomein. De ervaringen die zij hebben met Jeugdzorg zijn niet altijd positief en zij voelen zich niet altijd gehoord. Hierdoor kan een negatieve en wantrouwende houding ontstaan ten opzichte van officiële instanties. Fiona Dreef, jongerencoach bij Don Bosco, benadrukt dat het opbouwen van een band met jongeren cruciaal is: ‘Juist een goede band en vertrouwen is nodig om naast een jongere te staan, eerlijk advies te geven of bijvoorbeeld te corrigeren. Alleen dan nemen ze iets van je aan. Is die band er niet, dan nemen jongeren het niet van je aan of zie je ze niet meer terug.’  

'Omdat ik langere tijd in beeld blijf krijgen de jongeren ook eerder door dat ik écht in hun belang meedenk'

Het opbouwen van vertrouwen doet Dreef door aanwezig te zijn bij de inloopvoorziening of tijdens activiteiten die vanuit het jongerenwerk worden georganiseerd. Dus in de vrije tijd van jongeren en wanneer er nog helemaal niet perse sprake is van een (complexe) hulpvraag. In de pilots met jongerencoaches wordt extra ruimte gecreëerd om wat meer tijd en energie in de complexere hulpvragen te steken en die jongeren individueel te ondersteunen. ‘Na een tijdje leer je de jongeren kennen en komen de vragen vanzelf. Soms zijn dat hele gangbare vragen, bijvoorbeeld over het kiezen van een opleiding of wat te doen als je zwanger bent. Juist omdat we een goede band hebben met jongeren, weten wat voor karakter de jongere heeft en welke problemen er spelen zijn we van meerwaarde voor de jongere zelf, voor ouders en/of verzorgers én voor de betrokken hulpverleners.’ 

Dat het opbouwen van vertrouwen één van de belangrijkste elementen van zijn ondersteuning is, onderschrijft ook Stijn Nijhof in zijn werk als Gangmaker: ‘ Vaak zijn deze jongeren wantrouwend ten opzichte van zorg en daarom niet altijd makkelijk te ondersteunen. En dat is ook niet gek als zij steeds andere gezichten zien. Omdat ik langere tijd in beeld blijf krijgen de jongeren ook eerder door dat ik écht in hun belang meedenk en vanuit die rol aanschuif bij afspraken met hulpverleners, gemeente of instanties.’