Met de ‘Vijf kenmerken voor inclusieve inwonerparticipatie’ kunnen gemeenten snel een beeld schetsen over hoe het gaat met het betrekken van inwoners bij het verbeteren van beleid en dienstverlening. Gebruik de kenmerken als hulpmiddel om intern het gesprek over inwonerparticipatie te voeren of als meetlat om langs de bestaande praktijk te leggen.

   ‘Werken met de vijf kenmerken geeft structuur aan het gesprek.’ Marije Kalis, participatieadviseur gemeente West Betuwe.

Samen met inwoners 

Je kunt de kenmerken ook gebruiken om met inwoners in gesprek te gaan. Wat gaat goed in inwonerparticipatie en waar is er ruimte voor verbetering? Het helpt met inwoners te spreken over een afgebakend onderwerp, zoals een concreet participatietraject. Ook kun je in gesprek met inwoners die structureel betrokken zijn bij inwonerparticipatie binnen je gemeente – zoals een werkgroep, klankbordgroep of adviesraad.

Vijf kenmerken inclusieve inwonerparticipatie

De vijf kenmerken zijn samen, flexibel, proactief, dichtbij en vroegtijdig. Uit onderzoek in verschillende gemeenten die met een brede groep inwoners samenwerken bij beleidsontwikkeling blijkt dat het inzetten van deze vijf kenmerken bijdraagt aan meer inclusieve inwonerparticipatie. Met deze kenmerken kun je in gesprek over vragen als: in hoeverre werken gemeenten en inwoners vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid samen om ervaringen van inwoners op te halen? Zijn we flexibel in het contact met inwoners? Benutten we proactief de ervaringskennis van inwoners? Is de inwonerparticipatie dichtbij de leefwereld van bewoners? En zijn inwoners vroegtijdig -als beleid nog ontwikkeld moet worden- betrokken? 

Een compleet overzicht van de kenmerken vind je in deze basiskaart. 

Met de praatplaat kun je intern of met inwoners in gesprek aan de hand van vragen over de vijf kenmerken. Daarnaast kun je het werkblad gebruiken als meetlat om langs de bestaande praktijk te leggen. Op basis daarvan kun je bespreken welke actiepunten nodig zijn ter verbetering van de kenmerken.

In de praktijk: regio Rivierenland

In de regio Rivierenland is een leerkring Burgerparticipatie actief met participatieadviseurs vanuit de verschillende gemeenten in het gebied. Ook hier spelen vragen over het meer inclusief maken van het participatiebeleid en het zorgen voor diversiteit in perspectieven die aan tafel zitten. De gemeenten in de leerkring hebben de vijf kenmerken gebruikt om het met collega’s binnen de gemeente over inwonerparticipatie te hebben. Dat deden ze op verschillende manieren.

Een goede spiegel 

De gemeente West-Betuwe heeft de vijf kenmerken benut in een werksessie met 25 collega’s. Na de presentatie van twee aansprekende participatietrajecten, gingen zij aan de slag met de vijf kenmerken. De participatieadviseur gebruikte daarvoor het werkblad, met enkele aanpassingen naar de lokale situatie. Per kenmerk gaven deelnemers aan wat er goed gaat, wat beter kan en hoe zichtbaar ieder kenmerk in de participatieaanpak van de gemeente is. Tot slot bespraken zij welke actiepunten hieruit volgen en wat hiervoor nodig is. Het werken met de vijf kenmerken vormde zo een mooi hulpmiddel om tot een gezamenlijk beeld te komen en van hieruit te werken aan verdere ontwikkeling.

  ‘Het is een goede spiegel om langs je werkwijze te leggen.’ Marije Kalis, participatieadviseur gemeente West Betuwe.

Open in gesprek

Het gebruik van de kenmerken kan ook op een meer open manier door de praatplaat In dialoog over inwonerparticipatie erbij te pakken. Zoals de gemeente Culemborg deed in een gesprek met een aantal collega’s binnen de gemeente.

‘Het gesprek met de praatplaat was leuk om te doen. Bij elk kenmerk konden we wel iets bedenken wat goed ging en wat beter kon.’ Fay Verkade, adviseur burgerparticipatie gemeente Culemborg.

Wat levert zo’n gesprek op? In Culemborg komt naar voren dat het kenmerk dichtbij al goed vorm krijgt. Bijvoorbeeld door samenwerking met partners in de wijk die in nauw contact met inwoners staan. Ruimte voor verbetering ligt op het kenmerk proactief. Signalen over wat er speelt komen op verschillende plekken in de organisatie binnen, maar deze worden soms nog onvoldoende gebundeld en benut voor beleidsverbetering. Ook in West Maas en Waal zijn er positieve ervaringen met het gebruik van de kenmerken:

  ‘In een gesprek van één uur aan de hand van de vijf kenmerken kwam snel een duidelijk beeld naar voren van wat we in onze participatie aanpak nog te weinig hebben.’ Lotte van Dinther, adviseur burgerparticipatie gemeente West Maas en Waal. 

Van beeld naar actie

De ‘Vijf kenmerken voor inclusieve participatie’ helpen je om je huidige participatieaanpak in beeld te brengen. Van daaruit kun je verbeteracties bepalen om je participatie meer divers en inclusiever te organiseren. Wil je inspiratie hoe je vervolgens concreet aan de slag kunt om participatietrajecten meer inclusief kunt maken? Bekijk dan deze participatietips.