Sociaal fitte wijken: de oogst van verkenning en onderzoek
Video’s, casusbundel en magazine
Hoe kom je tot sociaal fitte wijken en buurten, waar inwoners zich fysiek, mentaal en sociaal prettig voelen en kansen hebben om zich te ontwikkelen? Om die vraag draait het Movisieproject Sociaal fitte wijken, dat onlangs is afgerond. Een casusbundel en twee aansprekende video's en een digitaal magazine geven antwoord.
Een sociaal fitte wijk is een omgeving waar inwoners actief willen en kunnen bijdragen aan de kwaliteit van leven en het samenleven in de wijk. Ze zien mogelijkheden om hun gezondheid en welzijn te verbeteren en ervaren daar grip op. Daarbij gaat het niet alleen over lichamelijke en mentale gezondheid, maar ook over sociale veerkracht en het hebben van een betekenisvol leven. In sociaal fitte wijken is sprake van een kansrijke sociale en fysieke omgeving, waar gezondheidsverschillen tussen groepen inwoners kunnen worden aangepakt en waar geïnvesteerd wordt in de bestaanszekerheid van zoveel mogelijk inwoners.
'In sociaal fitte wijken is sprake van een kansrijke sociale en fysieke omgeving'
Maar hoe krijg je dat voor elkaar? In het afgelopen jaar ging Movisie te rade bij concrete initiatieven op verschillende plekken in het land. De opgedane inzichten zijn verwerkt in een casusbundel met drie foto-essays en twee video’s over concrete projecten in Roermond en in Bolsward.
Casusbundel
In de zojuist verschenen casusbundel ‘Sociaal fitte wijken, investeren in sociale netwerken en een gezondheidsbevorderende leefomgeving’ toont Movisie hoe werken aan een sociaal fitte wijk er in praktijk kan uitzien. De publicatie bestaat uit een inleiding, drie foto-essays, en een concluderend hoofdstuk. Drie plekken in Nederland worden in tekst en beeld belicht: de kleine naoorlogse wijk Bolsward-Noord in de gemeente Súdwest-Fryslân, een ‘wereldtuin’ in de Haarlemse wijk Schalkwijk, en de grote superdiverse Rotterdamse stadswijk Bospolder-Tussenwijken.
Movisie-expert Radboud Engbersen concludeert in het afsluitende hoofdstuk onder andere dat de inspanningen van de drie casussen in het bijzonder zijn gericht op het creëren van uitnodigende buitenruimten én uitnodigende binnenruimten. Een derde onmisbare component van sociaal fitte wijken zijn mensen die initiatieven nemen en een katalysator vormen in het werken aan een sociaal fitte wijk. Soms zijn dat inwoners, soms sociaal professionals, een wijkmanager, of bijvoorbeeld een pastoraal werker.
Video's
Naast de casusbundel produceerde Movisie samen met videoproducent Cinedoc twee video’s over initiatieven die werken aan een sociaal fitte leefomgeving.
Deze video gaat over DB4ALL, een ontmoetingscentrum voor jongeren in de Roermondse wijk Donderberg. Het lukt DB4ALL, onder bezielende leiding van Chaïb Ramdani (initiatiefnemer) en Yassine Essa (coördinator) een positieve verandering te bewerkstelligen in een wijk waar de kansen voor inwoners niet altijd voor het oprapen liggen. Dit doen ze door de inzet van rolmodellen en het creëren en bieden van kansen aan jongeren. Waar veel buitenstaanders vooral denken in clichébeelden over de wijk - zien de betrokkenen van DB4ALL dat er in de kwetsbare wijk Donderberg veel talentvolle mensen wonen. DB4ALL gebruikt sport om jongeren te begeleiden in de ontwikkeling van hun sociale vaardigheden en om hun kansen in de maatschappij te vergroten. Zo is er in de aanpak van veel aandacht voor doorzettingsvermogen, samenwerking en discipline. Vanwege het informele karakter en de lange relaties voelen jongeren zich veelal beter gehoord en gezien dan bij instanties en de overheid. Zo illustreert DB4ALL hoe het omzien naar elkaar door ‘sport als middel’ en het investeren in kansengelijkheid bijdraagt aan de brede gezondheid van wijkbewoners.
De tweede video belicht Bolsward-Noord, in de gemeente Súdwest-Fryslân. Daar werken inwoners en maatschappelijke organisaties samen aan een gezonde, sociaal fitte leefomgeving. Een reeks betrokkenen, waaronder vrijwilligers, sociaal professionals en een gepensioneerde pastoraal opbouwwerker passeert de revue. Zoals Daisy, die als vrijwilliger op en multiculturele school ontbijtpassen uitdeelt voor gezinnen met kleinere beurs. Bernard Dames, gebiedsregisseur vanuit Elkien, die laat zien dat men in de wijk bezig is om de groenstroken tussen de flats een goede bestemming te geven voor de jongeren en kinderen zodat ze elkaar kunnen ontmoeten en dat er een goede en veilige speelplek. En Kees van Kordelaar, pastoraal opbouwwerker van de heilige Titus Brandsma stichting. Hij vertelt trots dat na zijn pensionering de vele activiteiten vanuit De Compassie dankzij de vele vrijwilligers gewoon doorliepen, zoals een kledingbus waar veel gebruik van gemaakt wordt. Belangrijk ingrediënt in dit gezamenlijke werken aan een sociaal fitte wijk is het begrip mienskip, Fries begrip voor open staan voor elkaar en elkaar helpen, ongeacht de achtergrond en afkomst van de andere bewoners.
Magazine Sociaal fitte wijken
Het magazine bundelt de oogst van een jaarlang actie-onderzoek. Er valt onder meer te lezen hoe buurtbewoners jongeren bieden wat zij in hun eigen jeugd misten: een luisterend oor, een plek waar je ook na een fout gewoon welkom blijft én als het nodig is een lesje in discipline. En hoe initiatiefnemers van een buurttuin sociale fitheid faciliteren met fysieke arbeid, biologische groente en een mix van dertig nationaliteiten. Ook de inzichten die de onderzoekers opdeden langs de rand van het sportveld staan erin. Alle bevindingen komen samen in een nieuw narratief over het verkleinen van de gezondheidskloof.
