Blog: Wat interventies doen met mensen

Door: Peter Rensen

De databank Effectieve sociale interventies bestaat tien jaar. Peter Rensen was van begin af aan betrokken en leest de beschrijving van elke nieuwe interventie nog steeds met veel plezier. Vooral het laatste onderdeel, het praktijkvoorbeeld. Het zijn korte portretjes van een persoon die de interventie heeft meegemaakt. Zinnen en beelden die je raken.

Neem bijvoorbeeld de praktijkcasus van de interventie De Luisterlijn: Een vrouw die iets heeft meegemaakt zegt: 'Voor het eerst noemde ik dingen bij de naam. Ik moest vreselijk huilen. De vrijwilligster aan de andere kant luisterde en stelde af en toe een vraag. Ik hoorde me dingen zeggen die ik nooit eerder had durven zeggen. Dit kwam omdat ik er niet op afgerekend zou worden. Ik hoefde die ander nooit meer te spreken. Zij zou niet, zoals mijn buren destijds, de volgende dag vragen: 'En, heb je al...?'

Het mooie is dat je in dit hele korte fragment al een voorproefje krijgt van de kern van de aanpak. Ik kan me ook goed voorstellen dat het werkt en dat is natuurlijk waar het bij de databank om gaat: interventies die een bepaald probleem oplossen of juist een talent bevorderen.

Maatschappelijke opvang in zelfbeheer

Het zijn niet altijd teksten; er zijn ook enkele korte of lange documentaires. Neem bijvoorbeeld de interventie Maatschappelijke opvang in zelfbeheer. De praktijkcasus is de documentaire 'Met minder meer mens' van Hans Krikke. Ik zie een schemerige en rommelige omgeving, de gemeenschappelijke ruimte waar de daklozen samen leven. Hoofdpersonen zijn Chris van den Hatert en Dirk. Chris is bewoner en beheerder en Dirk is bewoner. Dirk krijgt vijf euro van Chris.
'Vijf euro! kamer schoonmaken! voor mij, ja!', roept Chris tegen Dirk.
'Ga ik nu doen', zegt Dirk. Maar hij lijkt nog niet helemaal te beseffen wat er aan de hand is.
'Doekje meenemen, heb je 5 euro verdiend!', verduidelijkt Chris staccato.
Dirk z'n gezicht klaart op. 'Ja! 5 euro?', roept hij verbaasd. 'Geef me een hand Chris', zegt Dirk.
En terwijl ze elkaar een hand geven zegt Chris: 'Contract'.
Dirk en Chris maken samen één van de kamers in het huis schoon.

Werkt dit?

Alles aan de scene in deze documentaire is fascinerend. De omgangsvormen zijn direct en rauw. Hoe werkt deze aanpak? Een stukje verder in de documentaire geeft beheerder en bewoner Chris een deel van het antwoord. 'Dirk is een jongen, die is altijd bang', zegt Chris. Soms is Dirk ook bang van Chris. Dan zegt Chris tegen Dirk: 'Weet je wat jij moet doen, als ik lelijk tegen je doe?' Chris grijpt zichzelf bij de keel en zegt tegen Dirk: 'Dan doe je zo en zeg je: "Wat mot je".' Zo probeert Chris Dirk weerbaarder te maken.

Het is een prikkelende scene en ik vraag me af: werkt dit? Ik lees direct de gehele beschrijving. Er is goed over de aanpak nagedacht. De onderlinge steun van mensen die hetzelfde hebben meegemaakt is een kernelement van de aanpak. Chris houdt zich misschien niet aan de klassieke mores van een hulpverlener; maar hij weet Dirk wel te 'raken'.

Bezield

In 2017 had ik het voorrecht om zelf eens bij drie interventies te gaan kijken: Thuis op straat, de Gay-Straight Alliance en Ontmoetingscentra voor dementerenden en hun verzorgers. Met mijn collega's Marcel van Engelen en Marcel Ham maakte ik het boekje Bezielende interventies. Ook ik werd bezield door de kracht van de professionals en de vrijwilligers die wisten wat ze deden. Slimme aanpakken die een stadspleintje teruggeven aan de kinderen, bijdragen aan een menswaardig leven voor mensen met dementie of scholieren de moed geven zichzelf te zijn.

Ook ik werd bezield door de kracht van de professionals en de vrijwilligers die wisten wat ze deden

Gay-Straight Alliance

Op een school in Horn, in de buurt van Roermond, zag ik het gebeuren: jezelf kunnen zijn. Doel van de Gay-Straight Alliance is het creëren van een schoolklimaat waar leerlingen homo, hetero of wat dan ook kunnen zijn zonder ellende. Een groepje leerlingen van de Gay-Straight Alliance spoorde één van hen aan om 'die presentatie van laatst' ook aan ons, de verslaggevers van Movisie, te geven. Janna gaat vooraan in het lokaal staan bij het bord. Ik ben ongeveer even nerveus als Janna. Wat een situatie. Maar na enkele minuten vertelt de 17-jarige Havo 4-leerlinge met stijgend zelfvertrouwen over genderidentiteit en seksuele voorkeur. Haar eigen ervaringen en gevoelens weeft ze er met stijgend gemak doorheen. Aan haar medeleerlingen zie ik dat ze trots zijn. Na de presentatie zegt Janna: 'De Gay-Straight Alliance heeft me kracht gegeven. Anders zou ik dit nooit hebben durven doen.'

Als secretaris van de commissie die beoordeelt of de interventies hun zaakjes goed voor elkaar hebben, lees ik alle interventie-beschrijvingen. Tien jaar later scroll ik nog steeds als eerste naar de praktijkcasus: op zoek naar de verbeelding van de kracht van sociaal werk.

Foto: 123RF