Ervaringsraad: ‘Laat de ervaringen van mensen écht meetellen’
'De raad heeft een rol om dingen voor elkaar te krijgen'
Waar heb je behoefte aan als je laaggeletterd en/of laaggecijferd bent? Hoe kun je het beste geholpen worden? En hoe zorg je ervoor dat kennis op de juiste manier wordt toegepast? De nieuwe ervaringsraad van het Expertisepunt Basisvaardigheden buigt zich over deze kwesties. De raad wil de ervaringen van mensen met beperkte basisvaardigheden meer laten meetellen.
Luister hieronder de gesproken versie van het geschreven artikel.
De raad heeft een diversiteit aan achtergronden en ervaringen. Er zitten drie leden in met Nederlands als moedertaal en drie leden van wie het Nederlands niet de moedertaal is. De één is na aankomst in Nederland gelijk begonnen met het leren van de taal, de ander juist heel laat. Zo is er ook een lid dat de beperkte basisvaardigheden heel lang verborgen heeft gehouden en zelfs een baan had. ‘Hoe is dat gelukt en wat is er gebeurd dat de beperkte basisvaardigheden toch een probleem werden? Die ervaringen zijn heel belangrijk’, vertelt Marc Mulder, ervaringsdeskundige en voorzitter van de ervaringsraad.
Gehoord voelen
Mulder is als voorzitter verantwoordelijk voor een vertrouwde en veilige omgeving binnen de ervaringsraad. ‘Ik zorg ervoor dat iedereen in de raad zich gehoord voelt. Het is namelijk niet voor iedereen even makkelijk om zich uit te spreken. Dat kan komen door de taal, maar ook door het onderwerp. Je moet wel de kans krijgen om gehoord te worden.’ Mulder let ook op het welzijn van de leden. ‘Het Expertisepunt Basisvaardigheden vraagt regelmatig advies aan de leden. Als lid probeer je zo goed mogelijk antwoord te geven, maar dat kan soms leiden tot vervelende situaties. Bijvoorbeeld omdat je aan jezelf gaat twijfelen als je het antwoord niet weet. Maar het kan ook aan de vraag liggen. Dat die niet goed is.’
Marc Mulder is ervaringsdeskundige in armoede en schulden en ziet regelmatig dat het misgaat bij gezinnen omdat ze dingen niet goed begrijpen. ‘Iemand kreeg weleens drie verschillende brieven van een instantie. Maar omdat de opmaak hetzelfde was, dacht hij dat het dezelfde brief was. Hij las ze daarom niet goed meer’, vertelt Mulder. ‘Er stonden een paar nieuwe en belangrijke details in, maar die waren niet uitgelicht. Er zaten bijvoorbeeld geen kleurtjes op. Het kan al zoiets kleins zijn, dat tot grote problemen kan leiden.’
Kennis op de juiste manier toepassen
'Wat werkt goed en wat werkt nadelig voor iemand met beperkte basisvaardigheden? Dat weet de raad als geen ander’
‘De kennis die we willen ontwikkelen, moet passen bij de beleving van de mensen met beperkte basisvaardigheden. Het moet toegepast worden op de juiste manier’, zegt Mulder. Met de ervaringsraad wordt daar nu naar gekeken. ‘Het doel van de ervaringsraad is de ervaringen van de mensen écht laten meetellen. Zij komen situaties tegen in het dagelijks leven, waarin basisvaardigheden van belang zijn. En dan gaat het er ook om hoe andere mensen ermee omgaan. Wat werkt goed en wat werkt nadelig voor iemand met beperkte basisvaardigheden? Dat weet de raad als geen ander’, aldus Mulder. Het gaat er niet alleen om wat niet goed gaat, benadrukt hij. ‘Er zijn ook veel mensen die er op een goede manier mee omgaan. Zoals een buschauffeur die in de gaten had dat iemand niet goed begreep wat er moest gebeuren. De chauffeur nam er de tijd voor. Het gaat er niet alleen om waar het verkeerd gaat, maar juist wat we kunnen leren van verschillende situaties.’
Mulder vindt het belangrijk dat het beeld over mensen met beperkte basisvaardigheden verandert. ‘Bij een groot deel van de mensen bestaat het beeld dat het andere mensen zijn. Ten onrechte. Maar als jij de basisvaardigheden beheerst, heeft dat grote voordelen. Je zou je er bewust van moeten zijn dat sommige mensen hard hun best moeten doen om mee te kunnen doen.’
De ervaringsraad, onderdeel van het Expertisepunt Basisvaardigheden, geeft advies, denkt na over thema’s voor onderzoek en deelt ervaringen over diverse onderwerpen, zoals openbaar vervoer, (online) winkelen, sociale contacten, taallessen en moeilijke brieven. De leden willen hun ervaringskennis inzetten zodat het op een juiste manier toegepast wordt in onder andere onderzoek.
Tekst gaat door onder de foto.
Bovenste rij: Marchien Brinksma, Jamal Nayab, Yvonne Geers, Dirk-Jan Scharrenburg
Onderste rij: Senait Tekie, Sonila Aman
Leren
Eén van de leden van de ervaringsraad is de 42-jarige Sonila Aman. Zij komt uit Afghanistan en woont sinds 2003 in Nederland. ‘Het hele leven gaat over taal. We praten over iets dat heel erg nodig is voor iedereen’, vertelt Aman. In 2017 nam Aman de stap om de Nederlandse taal te leren. ‘Vroeger vond ik het voldoende om alleen naar de supermarkt te gaan. Dan hoef je de taal niet te leren. Maar dat veranderde, omdat ik contact wilde hebben met andere mensen. Ik moet kunnen vertellen wat ik wil.’
Aman zocht naar verschillende mogelijkheden om de taal te leren, zoals een cursus of via school. Ze kwam eerst terecht bij een buurtcentrum. ‘Ik begon in een groep van kinderen met verschillende leeftijden. We gingen knutselen en verven’, vertelt Aman lachend. ‘Ondertussen leerde ik wat Nederlands. Maar niet voldoende. Daarom ging ik naar een organisatie die taalcursussen gaf. De cursus duurde zes maanden. Ik heb daarna B1 examen gedaan en ben meteen geslaagd’, zegt Aman trots.
'Mensen willen wél'
‘Ik kom het elke dag tegen dat mensen mij niet begrijpen. Ik maak elke dag fouten. Dat is gewoon zo. Misschien dat iemand lacht. Nou en?’
Het was voor Aman vroeger een drempel om de taal te leren. ‘In 2017 begon ik mezelf te leren kennen. Wie ben ik en wat wilde ik gaan doen? Ik besefte dat ik echt goed contact wilde met de school van mijn kinderen.’ Aman begrijpt dat het voor mensen moeilijk kan zijn om de stap te zetten. ‘Ik kom het elke dag tegen dat mensen mij niet begrijpen. Ik maak elke dag fouten. Dat is gewoon zo. Misschien dat iemand lacht. Nou en?’, zegt Aman.
Via het buurtcentrum komt Aman in contact met Movisie en de ervaringsraad. ‘Ik zit in de ervaringsraad om andere mensen te helpen door middel van mijn ervaringen. Dat is voor mij heel belangrijk.’ Aman beschrijft wat ze tegenkomt in het dagelijkse leven: ‘Ik zie dat moeders thuisblijven en huishoudelijke taken doen. Dat is genoeg, vinden ze. Ze vinden zichzelf bijvoorbeeld te oud’, vertelt Aman. ‘Maar ik kan zien dat ze wél naar buiten willen. Dat ze wél contact willen hebben met andere mensen. Ik praat dan met ze. Ik wil andere mensen graag helpen.’
Mogelijkheden
'Ik wil laten zien dat als je iets minder goed kan, er wel mogelijkheden zijn om het op een andere manier te kunnen doen’
Yvonne Geers (52) sluit zich daarbij aan. ‘Ik vind het belangrijk dat je iets doet voor je medemens. Ik wil laten zien dat als je iets minder goed kan, er wel mogelijkheden zijn om het op een andere manier te kunnen doen.’ En dat heeft Geers in de afgelopen jaren goed laten zien. Het leren ging haar niet goed af en daarom stopte ze eerder met school. Toen zij 22 was, pakte ze het weer op. Ze ging langzaam weer oefenen met lezen en schrijven en had drie doelen voor ogen: haar rijbewijs halen, het dagboek van Anne Frank lezen en haar kinderen kunnen voorlezen. ‘Ik was fanatiek. Wilde proberen het goed te doen en heb toen heel hard gewerkt.’ Inmiddels heeft ze haar rijbewijs, heeft ze het boek van Anne Frank gelezen én kan ze voorlezen aan haar kinderen. ‘Ik lees nu wat moeilijkere boeken. Het is wel zwaar, maar ik blijf lezen. Al met al ben ik blij hoe we er nu voor staan’, vertelt Geers trots.
Geers wil anderen meegeven dat het allemaal wél mogelijk is. Maar de politiek, organisaties en het bedrijfsleven zijn ook aan zet, vindt ze. ‘Ik wil het taboe over beperkte basisvaardigheden doorbreken. Sommige mensen durven namelijk niet te vertellen dat ze moeite hebben met lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden. Mijn droom is dat de politiek en organisaties het voor elkaar krijgen dat mensen over de schaamte heen kunnen stappen.’ Geers vindt dat de politiek in gesprek moet gaan met mensen die echt de ervaringen hebben. ‘Daarom zit ik ook in de ervaringsraad. De raad heeft een rol om dingen voor elkaar te krijgen.'
