Op maandag 11 mei zijn de basisscholen na twee maanden weer geopend, met de helft van de leerlingen. Een belangrijke versoepeling van de coronamaatregelen sinds de cijfers van het RIVM een dalende trend in het aantal coronadoden en ziekenhuisopnames laat zien. Volgens de migranten- en vluchtelingenorganisaties die zich hebben verenigd in het Consortium Zelfbeschikking, is dit ook een opluchting voor veel gezinnen die zij vertegenwoordigen. Met name van grote en financieel kwetsbare gezinnen die in een kleine woning samen leven, krijgen ze signalen dat er weinig privacy en veel spanningen worden ervaren – wat in extreme gevallen kan uitmonden in huiselijk geweld.

Nog steeds onvoldoende bereik

Ondanks de versoepeling van de maatregelen en het dalende aantal nieuwe coronapatiënten, is het ook in deze fase van de crisis belangrijk dat gemeenten en zorg- en welzijnsinstellingen inclusief beleid (gaan of blijven) voeren. Volgens de migranten- en vluchtelingenorganisaties worden sommige mensen of gezinnen op dit moment nog steeds niet bereikt door de overheid, Nederlandse media, zorg en welzijn. En wanneer een deel van de bevolking niet wordt bereikt, dreigt een nieuwe besmettingsgolf, zo schreef politicoloog Kiza Magendane in NRC. Habib el Kaddouri van het Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), een van de organisaties binnen het Consortium Zelfbeschikking, ziet dat veel mensen nog steeds onvoldoende informatie krijgen, ondanks alle beschikbare communicatiekanalen: ‘Taalachterstand is vooral voor de eerste generatie een probleem. Door de sluiting van de moskeeën, die normaliter een belangrijke ontmoetings- én informatieplek zijn, lopen sommige ouderen informatie mis. En daar waar Turks-Nederlandse ouderen terug kunnen vallen op begrijpbare Turkse tv-zenders, is dat bij de Marokkaanse ouderen die hoofdzakelijk Tamazight [Berbers, red.] spreken niet het geval. Marokkaanse tv-kanalen zenden namelijk uit in het Arabisch.’

Vertaald én cultuursensitief

Inmiddels zijn verschillende voorlichtingsmaterialen over het coronavirus vertaald in diverse talen. Ook de migranten- en vluchtelingenorganisaties spelen daarbij een signalerende rol. Zo noemt Ahmet Azdural, coördinator van het Consortium Zelfbeschikking en directeur van het Inspraakorgaan Turken (IOT), als voorbeeld een groep Bulgaren. Door gebrek aan Nederlandse taalbeheersing was deze niet op de hoogte van de coronamaatregelen. Het IOT heeft dat aangekaart bij de gemeente, waardoor die een brochure in het Bulgaars heeft ontwikkeld. ‘Vertalen is een essentiële eerste stap’, aldus Azdural, ‘maar daarmee ben je er nog niet.’ De informatie moet volgens hem namelijk ook cultuursensitief zijn: ‘Veel mensen uit onze achterban zijn gewend om in grotere groepen samen te komen, zeker nu tijdens de Ramadan. Wat zou voor hen nu een geschikt alternatief zijn? Met name ouderen zijn op zoek naar praktische voorbeelden en tips die rekening houden met hun cultuur en religie.’

Taboe

Hoewel persoonlijke ontmoeting aan de basis staat van de activiteiten van de migranten- en vluchtelingenorganisaties, weten zij op dit moment via de telefoon, online of via mantelzorgers contact te leggen met risicogroepen uit hun achterban. Zo dragen verschillende migrantenorganisaties bij aan de speciale corona-infolijn voor ouderen met een migratieachtergrond. Maar achter de (digitale) voordeur signaleren ze dat het in sommige families taboe is om over ziekte, en dus ook corona, te praten. Dit kan verstrekkende gevolgen hebben: mensen zoeken namelijk niet snel medische hulp en druk op de mantelzorger neemt toe. Vluchtelingen Organisaties Nederland (VON) ziet bovendien bij sommige statushouders – vluchtelingen met een verblijfstatus – angst om naar het ziekenhuis te gaan, mochten ze corona krijgen. De gedachte is dat ze eerder doodgaan in het ziekenhuis, dan thuis. Het wantrouwen in instituties en hulpverleners – wat je bijvoorbeeld ook zag tijdens de ebola-epidemie – zit soms diep.

Oplopende armoede

Waar het Consortium Zelfbeschikking tenslotte aandacht voor wil vragen, is de oplopende armoede door de coronacrisis onder hun achterban. Met name bij mensen die al van een minimuminkomen moesten rondkomen. Zo zouden veel jongeren die in de taxibranche, op Schiphol of in restaurants werken een uitkering hebben aangevraagd. Ook statushouders die via een uitzendbureau net een baan hadden, zitten vaker werkloos thuis. Over de gevolgen van corona op armoede binnen bepaalde groepen uit de bevolking is nog weinig bekend. Wel blijkt uit een recente representatieve enquête van de Universiteit van Gent onder Vlaamse werknemers dat de vrees voor een negatieve carrière-impact van de coronacrisis significant hoger is bij mensen met een migratieachtergrond. Opvallend is ook dat één op de vier werknemers bang is om een promotie mis te lopen die hij of zij zou gekregen hebben zonder de coronacrisis. Deze vrees is opnieuw hoger onder personen met een migratieachtergrond.

Hoe kan de Allinatie Verandering van Binnenuit gemeenten tijdens de coronacrisis ondersteunen?

• Advisering aan gemeenten -met good practices- hoe zij in deze coronacrisis alle inwoners kunnen bereiken, informeren en ondersteunen.
• We denken mee over lokale samenwerkingspartners: we gaan na of er binnen de gemeente sleutelfiguren, migranten- of vluchtelingenorganisaties zijn die een partner kunnen vormen. De Alliantie kan zorgen voor het contact en voor ondersteuning via een eventuele verbinding of samenwerking met de landelijk werkende (koepel)organisaties in de Alliantie.
• (Online) bijeenkomsten organiseren om mensen met een migratie- of vluchtachtergrond te informeren over de coronacrisis en de gevolgen ervan. Een van de ervaren ‘changemakers’ van de Alliantie, die zelf ook een migratieachtergrond heeft, kan deze gesprekken leiden.
• Delen van signalen om eventuele negatieve effecten op lange termijn op kwetsbare groepen tegen te gaan.  

Meer weten? Neem contact op met Ahmet Azdural (coördinator Consortium Zelfbeschikking) via: a.azdural@iot.nl of 030-2343625.

Alliantie Verandering van Binnenuit
De alliantie ‘Verandering van binnenuit’ werkt aan gelijkheid, veiligheid en acceptatie van vrouwen en van LHBT’s en richt zich daarbij op de migranten- en vluchtelingengemeenschappen in de Nederlandse multiculturele samenleving. Dat doet de alliantie niet 'van boven af' maar van 'binnenuit'. De afgelopen drie jaar heeft de Alliantie bijna 700 lokale bijeenkomsten gehouden om een mentaliteitsverandering over thema’s als LHBT-acceptatie, eergerelateerd geweld en huwelijksdwang op gang te brengen. De alliantie is een samenwerking tussen het Consortium Zelfbeschikking van organisaties voor en door mensen met een migranten- of vluchtelingenachtergrond, en Movisie. Het Consortium Zelfbeschikking bestaat uit: het Inspraakorgaan Turken (IOT), Stichting Kezban, Federatie van Somalische Associaties in Nederland (FSAN), Samenwerkingsverband Marokkaanse Nederlanders (SMN), Stichting Landelijke Werkgroep Mudawwanah, HTIB (Turkse arbeidersvereniging in Nederland) en Vluchtelingen Organisaties Nederland (VON). De Alliantie Verandering van Binnenuit wordt gefinancierd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Lees meer over de Alliantie Verandering van Binnenuit.