Gemeenten krijgen weer 'tik op de neus' voor beleid tegen discriminatie

‘Hoe goed je geholpen wordt als je discriminatie of racisme ervaart, hangt nu te veel af van de gemeente waar je woont’, schrijft Nu.nl op 29 maart 2023. ‘Daarom moeten die verplicht worden om antidiscriminatiebeleid in te voeren, concluderen onderzoekers van adviesbureau Berenschot.’ In het artikel komt René Broekroelofs aan het woord namens het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS): ‘Onderzoeker René Broekroelofs was een van de schrijvers van de Monitor lokaal antidiscriminatiebeleid 2022. Ook hij is positief over de adviezen van Berenschot. "Het mag niet meer zo zijn dat geld dat bedoeld is voor de aanpak van discriminatie in stoeptegels wordt gestopt." De KIS-onderzoeker stelt dat gemeenten meer nadruk moeten leggen op steun en een luisterend oor voor mensen die zich gediscrimineerd voelen. Dat moeten ze los zien van de vraag of daar ook echt sprake van is.’ Twee dagen eerder, op 27 maart 2023 constateerde Binnenlands Bestuur al: ‘Bijna twee op de drie gemeenten hadden in 2022 geen antidiscriminatiebeleid – een minimale verbetering ten opzichte van vijf jaar eerder. Dat kan en moet beter, vindt onderzoeker Hanneke Felten (Movisie en KIS). Het is goed dat de burgemeesters zich uitspreken tegen racisme in hun stad. Het is mooi dat ze refereren aan de lokale identiteit. We zien in onderzoek dat mensen meer hun best doen om niet te discrimineren als ze het idee hebben: in mijn groep hoort dat niet. Zelfs de meer onbewuste vooroordelen worden daardoor verminderd.’

Ongepast gedrag gemeld, en dan? ’Van reputatie als viespeuk kom je niet af’

Na de schandalen rond The Voice en De wereld draait door durfden velen naar voren te stappen met een melding over grensoverschrijdend gedrag, seksueel of anderszins. Maar hoe ga je daarna weer verder? ‘Dat verschilt erg per geval’, zegt Saskia Daru in De Telegraaf en diverse lokale dagbladen op 19 en 20 maart 2023, ‘en hoe grensoverschrijdend het gedrag was. We zien vaak dat een melding arbeidsrechtelijke consequenties heeft. Er wordt dan ontslag aangevraagd voor de pleger, maar helaas soms ook voor de melder, op basis van verstoorde verhoudingen, omdat men simpelweg niet meer met elkaar verder kan.’ Als je wel weer met elkaar verder wil, moeten organisaties verschillende dingen op orde hebben, stelt de Movisie-expert. ‘Je moet aandacht besteden aan preventie, dus met elkaar praten over wat gewenst en ongewenst gedrag is. Er moet een goed meldproces zijn, een draaiboek voor als er weer iets gebeurt en de leidinggevenden moeten het goede voorbeeld geven’, zegt Daru. ‘Organisaties willen graag zo snel mogelijk verder en dat iedereen eroverheen stapt. Maar zo werkt het niet.’ De NRC publiceerde op 17 maart 2023 een brief van Saskia Daru (Movisie), ‘Stealthing: strafrecht juist nodig’ waarin zij reageert op het opiniestuk 'Oneerlijkheid in bed los je niet op met strafbaarstelling': ‘Het strafrecht is niet tegengesteld aan de inzet op maatschappelijke verandering, maar juist aanvullend!’

Herdenkingsrel rond krans voor lhbtiq+'en levert ook iets goeds op

Lezers van Nu.nl vroegen zich op 22 maart 2023 af of er positieve ontwikkelingen zijn op het gebied van diversiteit en discriminatie. Jazeker!: ‘Net als in de rest van Nederland vindt in de Zuid-Hollandse gemeente Goeree-Overflakkee op 4 mei Dodenherdenking plaats. Lhbtiq+-organisatie Stichting Gay op Flakkee had aangegeven op die dag graag een krans te leggen om de queer slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. Maar de organisator, Ring van Oranje, wilde dat niet hebben. Toen de gemeente dat hoorde, besloot ze de organisator buitenspel te zetten en de Dodenherdenking zelf maar te organiseren. Want de gemeente vindt dat iedereen een waardige en respectvolle herdenking verdient.’ Charlot Pierik van Movisie vindt dat de rel iets goeds oplevert: ‘De gemeente heeft stelling genomen. Daarmee laten ze zien dat ook het discrimineren op grond van seksuele oriëntatie onacceptabel is.’ Volgens Pierik is er de laatste jaren vooruitgang geboekt rond de gelijke behandeling van lhbtiq+'en. ‘In 1970 werd tijdens Dodenherdenking een krans voor lesbiennes, homo's, biseksuelen en transgender personen nog verwijderd van het monument op de Dam. Wat de gemeente Goeree-Overflakkee nu heeft gedaan, helpt bij de acceptatie van deze gemeenschap.’

‘Wees je bewust van wat je niet meet’

Movisie en het Verwey-Jonker Instituut onderzochten hoe gemeenten betrouwbare cijfers over de sociale basis kunnen verzamelen, meldt Binnenlands Bestuur op 8 maart 2023. ‘Gemeenten hebben hoge verwachtingen van ‘de sociale basis’ – kortgezegd: de netwerken en hulpbronnen in de directe omgeving van inwoners. Daarom willen veel gemeenten meten wat er allemaal gebeurt in de sociale basis. Maar cijfers verzamelen over de sociale basis is zo eenvoudig nog niet, en brengt bovendien risico’s met zich mee, waarschuwen onderzoekers van Movisie en het Verwey-Jonker Instituut. De term ‘sociale basis’ komt voor in menig gemeentelijk beleidsplan. Maar wat betekent het precies? Die vraag is verrassend moeilijk te beantwoorden, ontdekten onderzoekers Jochum Deuten en Maarten Kwakernaak namens Movisie en het Verwey-Jonker Instituut. Voor hun onderzoek ‘Cijfers en de sociale basis’, dat vandaag verschijnt, verkenden ze mogelijkheden om onderdelen van de sociale basis te kwantificeren.’

De kracht van kleine wij's

‘Koningsdag 2020. Corona. Midden in mijn straat zijn we uit volle borst aan het zingen, op veilige afstand van elkaar uiteraard. Iemand zit op een rollator, een kind huppelt rond. Dan zingen we: ‘Lang zal ze leven’. Voor de buurvrouw die ook vandaag jarig is en voor wiens huis we staan als buurtbewoners. Op haar initiatief staan we hier. We krijgen nog een traktatie, soesjes, mee naar huis’, schrijven Judith Jansen en Radboud Engbersen van Movisie in een column op Koepel Adviesraden Sociaal Domein (20 maart 2023). ‘Klein en kneuterig, zo kan je dit buurtinitiatief wel typeren. Vanuit het vierjarig project Wij in de Wijk dat we recent afrondden, weten we dat juist deze kleine en kneuterige activiteiten een cruciale bijdrage leveren aan leefbare, prettige en sociale buurten. Ze zorgen voor een ‘wij-gevoel’ op kleine schaal, of dat nu is tussen mensen die op elkaar lijken vanwege interesse, achtergrond of overtuiging (bonding) of daar juist in verschillen (bridging).’