‘Er wordt heel veel georganiseerd voor en door ouderen, maar hoe zorgen we nu dat we op een langdurige manier blijven samenwerken?’ Lea Bouwmeester, adviseur op het gebied van sociale innovatie, is op zoek naar het antwoord op deze vraag. ‘Dit klinkt misschien eenvoudig, maar dit vraagt om kennis en kunde bij alle partijen.’ 

Volgens Marian Schijf, beweegcoach bij het Beweegcollectief Mook en Middelaar, staat of valt elk project met het ‘kennen van de doelgroep’. ‘Wij organiseren activiteiten voor senioren van 55+ en ouder, kortweg drie generaties ouderen. We ontwikkelen activiteiten, voeren ze uit en houden ze in stand. En daar zijn heel vele partijen voor nodig.’

Schijf is als beweegcoach een spil in de gemeente en schuift aan bij allerlei organisaties, gemeente en netwerken. ‘Door in gesprek te gaan met ouderen kom je er achter wat de behoefte is. Wat zijn de activiteiten die al beschikbaar zijn, moeten we zelf iets gaan ontwikkelen? Is er landelijk kennis die we kunnen gebruiken?’ Ze vergelijkt het maken van projecten met het bakken van een taart. ‘Het is soms een hele puzzel om de juiste ingrediënten bij elkaar te vinden. En niet elke oudere houdt van hetzelfde stukje taart en dan ga je in gesprek. Misschien past een andere activiteit beter. En door veel samen te werken wordt ieders rol steeds duidelijker en weten we elkaar nu goed te vinden.’

Klik op de afbeelding om deze te vergroten.

Delen van kennis

Brancheorganisatie Sociaal Werk Nederland kan een grote rol spelen bij het borgen van projecten, het delen van kennis én mooie voorbeelden, vertelt adjunct-directeur Nienke Kuyvenhoven. ‘Lokaal gebeurt het, daar wordt iets neergezet. Wij proberen sociaalwerkorganisaties op allerlei manieren te ondersteunen. Soms helpen we bij het creëren van randvoorwaarden, maar we zetten mooie initiatieven ook in de etalage.’ Achter mooie projecten zit vaak ook een bepaald gedachtengoed of visie, zegt Kuyvenhoven. ‘We bieden een podium om die visie ook landelijk uit te dragen en kunnen kijken of er fondsen of subsidie mogelijkheden zijn.’ Een voorbeeld is Welzijn op Recept, dat door Sociaal Werk Nederland en de lokale initiatiefnemer op een landelijk congres voor huisartsen werd gepresenteerd. 

'Door in gesprek te gaan met ouderen kom je er achter wat de behoefte is'

Deel de resultaten

Ook volgens Jolanda de Zeeuw van het Kenniscentrum voor Sport en Bewegen is het netwerk in de wijk ontzettend belangrijk. ‘Een buurtsportcoach, die door gemeenten wordt aangesteld, kan veel betekenen voor het netwerk. Bewegen is voor ouderen niet alleen leuk, maar ook heel effectief om langer thuis te blijven wonen. Mensen voelen zich fitter, zijn weer maatschappelijk betrokken.’ Door goed samen te werken kan expertise in de wijk worden gebundeld. Het is volgens De Zeeuw belangrijk om resultaten van die samenwerking ook te delen. ‘Dan ontstaat er ook een positieve energie en zie je het effect. Het is zo mooi om ouderen weer actief in de wijk te zien.’

Ze benadrukt dat niet alle ouderen bewegen leuk vinden. ‘Maar maak de drempel niet te hoog, ergens heen gaan is ook bewegen. Dat kan ook een leesclub zijn. Een bridgeclub kan ook wandel- of fietstochtjes organiseren. Niet meteen, maar stapje voor stapje. En laat ouderen vooral zelf meedenken, ik sta er vaak van versteld hoe actief en creatief ouderen zelf zijn in het organiseren van activiteiten. Ze hebben soms alleen een klein zetje nodig.’

Buitengesloten

Een ander mooi en creatief voorbeeld komt van Frederike Lunenburg, sociaal werker bij de Stichting Welzijnswerk Hoogeveen. ‘We zagen dat een deel van onze ouderen in de wijk buitengesloten werden van activiteiten omdat ze beginnende zorg nodig hadden. We zijn erin geslaagd – in samenwerking met thuiszorg en heel veel actieve vrijwilligers – om onze activiteiten zo vorm te geven dat ze ook toegankelijk zijn voor deze bewoners. Bij elke activiteit is nu iemand van thuiszorg aanwezig, voor de noodzakelijke zorg.’ 

Zowel de welzijn- als zorgprofessionals zagen dat deze ouderen zonder aansluiting met de wijk zich erg eenzaam voelden. Lunenburg: ‘Door hen er weer bij te halen, horen ze er weer bij, doen ze weer mee. En we maken tegelijkertijd gebruik van de talenten van de ‘fitte ouderen’ om te helpen. Zo is iedereen van waarde.’

'Maak de drempel niet te hoog, ergens heen gaan is ook bewegen'

Over de borging van deze aanpak is in het begin van het project niet echt nagedacht, vertelt ze eerlijk. ‘We zijn gewoon begonnen, het welzijn van deze ouderen stond en staat voorop. Later zijn we gaan praten, hebben we betrokken ouderen meegenomen naar de gemeente en zo is de financiering en borging verder geregeld.’

Succesfactoren

‘Een inspirerend voorbeeld’, vindt Els Hofman, senior-adviseur bij Movisie. ‘Ik vind het heel mooi hoe deze aanpak van onderop is opgebouwd. Het zou heel mooi zijn om te kijken naar de succesfactoren in deze aanpak om deze zogeheten werkzame elementen landelijk te delen.’ Zelf was ze nauw betrokken bij het programma Prettig Oud in eigen buurt van Movisie en de Erasmus School of Health Policy & Management. ‘Hierin werken we omgekeerd en zijn we begonnen met de visie en doelstellingen om vervolgens lokale partners te zoeken om de aanpak in de praktijk te brengen. En dat is gelukt.’ De opbrengsten en allerlei praktische tips zijn te vinden in de inspiratiebundel ‘Prettig Oud in Eigen buurt. ‘We hebben hierbij nauw samengewerkt mét ouderen zelf. Dat blijft elke keer essentieel.’