Je verandert niet omdat een ander dat graag wil of zegt dat het moet. Je verandert wel als iets je aanspreekt, als het past bij wat je belangrijk vindt of als je begrijpt waarom het nodig is. Dat geldt voor jou, je collega’s en voor de cliënten en mantelzorgers. Ieder heeft zijn eigen ideeën, opvattingen, ervaringen, wensen en mogelijkheden en beïnvloedt daarmee het samenspel.

Wat is het belang?

In een gelijkwaardig samenspel is het de kunst om alle verschillen te kennen, benutten en op één lijn te brengen op een manier die recht doet aan de betrokkenen. Zodat ieder vanuit zijn eigen rol een bijdrage levert aan goede zorg en ondersteuning. Voor iedereen in de organisatie is het belangrijk om te bedenken hoe je contact maakt met mantelzorgers en ervoor zorgt dat zij zich gehoord en gewaardeerd voelen. Dit geldt dus ook voor management, behandelaren en ondersteunende diensten. Meer hierover lees je bij het thema Visie en beleid, een hoofdstuk uit het werkboek In voor Mantelzorg.

Hoe pak je het aan?

Weet waarom je iets doet
In het werken met cliënten en mantelzorgers ben je zelf het belangrijkste ‘instrument’. Weet dus waarom je doet wat je doet en waar je voor staat. Om gelijkwaardig samen te werken met mantelzorgers en cliënten is het noodzakelijk dat je kunt en wilt reflecteren op je eigen en elkaars gedrag en overtuigingen. Ben je als medewerker en team bereid om bestaande werkwijzen en gewoontes ter discussie te stellen en het anders te doen? Ben je bereid om te onderzoeken waarom jullie het zo doen? Wat zijn de achterliggende aannames en opvattingen?

‘Huisbezoeken blijken een mooi middel om het contact tussen familie en formele zorg te versterken. Het levert wederzijds begrip op, makkelijker contact, meer inzicht in het leven van de cliënt en zijn sociale netwerk. Hierin investeren levert veel op’ - Cello gehandicaptenzorg.

Taal en houding doen ertoe
Mantelzorgers en medewerkers spreken niet altijd dezelfde taal. Dat kan leiden tot onduidelijkheid. Soms roepen de taal en houding van medewerkers heftige emoties op bij mantelzorgers. Termen als mantelzorgers ‘inschakelen’ of ‘erbij betrekken’ vallen niet altijd in goede aarde. Zij zijn toch al lang ingeschakeld en betrokken? Het is juist de medewerker die erbij komt.

'Als beroepskrachten willen we graag zorgen en dan denken we soms toch te veel voor anderen, hoe goed we dit ook bedoelen’ - Thuiszorg Dichtbij.

Aannames op tafel
Sommige zaken liggen gevoelig. De medewerker vraagt zich af: ‘Kost het me mijn baan als mantelzorgers mijn werk gaan doen?’ De mantelzorger denkt: ‘Nu er bezuinigd moet worden, moeten we ineens komen opdraven’. Het is van groot belang om deze aannames boven tafel te krijgen en met elkaar te bespreken. Niet één keer, maar telkens opnieuw. Vaak heeft het te maken met de zogenoemde ‘boven- en onderstroom’. Bij de ‘bovenstroom’ gaat het om bewust, rationeel en zakelijk denken. Bij de ‘onderstroom’ draait het veel meer om gevoelens en gevoeligheden waardoor je je laat leiden. Als het in de samenwerking alleen maar gaat over de bovenstroom, blijft het borrelen in de onderstroom en kom je niet verder. Laat die onderstroom dus ook aan bod komen.

Wat helpt?

• Houd het gezamenlijke doel ‘kwaliteit van leven met goede zorg voor de cliënt’ duidelijk voor ogen.
• Maak en geef ruimte om fouten te mogen en durven maken.
• Wees nieuwsgiering naar elkaars behoeftes, zorgen, ervaringen en grenzen. Lees ook het onderdeel Grenzen verkennen.
• Luister, vraag door, heb begrip en sta open voor de rol en de opvattingen van de ander. Lees ook Goed in gesprek.
• Wees helder over wat wel en niet kan en licht toe waarom dat zo is.
• Hanteer de noodzakelijke regels en maak, waar nodig, in overleg met cliënten, mantelzorgers en medewerkers afspraken.
• Benader mantelzorgers en cliënten individueel, bij heftige weerstand of grote verschillen in de groep.
• Benoem in je team iemand als aandachtfunctionaris voor het samenspel met informele zorg: een bruggenbouwer gericht op het samen doen. Lees er meer over in het Werkboek In voor Mantelzorg bij het thema Visie en beleid.