Samenwerking afronden met mantelzorgers
Met elke cliënt en zijn mantelzorger(s) bouw je een relatie op. Soms kort, soms lang, maar bijna altijd intensief. Onvermijdelijk komt er ook een keer een moment waarop je afscheid neemt. Omdat professionele zorg niet meer nodig is, de cliënt vertrekt naar een (andere) zorgaanbieder of omdat de cliënt overlijdt.
Wat is het belang
Voor mantelzorger(s) is aandacht voor afscheid belangrijk om de zorgrelatie met jou en je organisatie af te sluiten. Het geeft de mogelijkheid om erkenning of teleurstelling te delen en om van daar uit de blik te richten op de toekomst. Voor je organisatie en jezelf is het een moment waarop je eveneens de relatie afrondt. Het is het moment waarop je leerervaringen ophaalt over de samenwerking met mantelzorgers om daarmee ook de zorg en ondersteuning van cliënten te verbeteren. Je verrijkt elkaar dus door aandacht te geven aan het afronden van de gezamenlijke zorgperiode. Er zijn verschillende redenen om de samenwerking af te ronden:
- De cliënt gaat naar huis en heeft geen professionele zorg meer nodig.
- De cliënt vertrekt naar een instelling of gaat juist naar huis met professionele zorg thuis.
- De cliënt overlijdt.
'Het is belangrijk dat mensen de kans krijgen om aan te geven hoe zij de zorg ervaren hebben, zodat ook de medewerkers hiervan kunnen leren. Deze evaluatie gebeurt voor zowel met de client als mantelzorger. Je ziet vaak dat de zorg verschillend ervaren wordt door cliënt en mantelzorger.' - OLVG Amsterdam, ziekenhuis
Hoe pak je het aan?
Het helpt om tijdens de afronding van de samenwerkingsrelatie je bewust te zijn van de verschillende rollen die de mantelzorger kan vervullen: partner in de zorg, zorgvrager, persoonlijk betrokkene en expert. Meer hierover lees je in het SOFA-model. Pas ook de tips voor het voeren van een goed gesprek toe als je de samenwerking beëindigt.
Professionele zorg is niet meer nodig
Als de cliënt geen thuis-, ziekenhuis of revalidatiezorg meer nodig heeft, kun je de samenwerking nog eens evalueren. Wat ging goed en wat had beter gekund? De informatie die dit oplevert kun je delen met je team. Wat kunnen jullie ervan leren? Misschien heeft de cliënt nog wel hulp nodig van de mantelzorger. Bekijk dan wat het sociale netwerk kan doen en of er andere vormen van ondersteuning beschikbaar zijn.
De cliënt vertrekt naar een (andere) zorgaanbieder)
Evalueer de samenwerking en koppel nuttige informatie terug naar je team. Betrokkenen zijn het niet altijd met elkaar eens over wat er moet gebeuren tijdens een verandering in de zorgsituatie. Samen moet je tot goede beslissingen komen waar iedereen zich in kan vinden.
De cliënt overlijdt
Tijdens de palliatieve en terminale fase en na overlijden van de cliënt is het goed om extra stil te staan bij de persoonlijke relatie tussen mantelzorger(s) en cliënt. Geef mantelzorger ruimte voor het rouwproces. Overval hem niet met vragen over de samenwerking, maar bespreek de wensen tijdens het (naderende) afscheid en kijk hoe je tot gezamenlijke besluiten kunt komen.
'Bij het laatste gesprek kijken we altijd naar de behoefte van de mantelzorgers en familie. Ze hebben het vaak heel druk rond het overlijden dus moet je goed aanvoelen waar mensen behoefte aan hebben. Kun je dingen op dat moment meteen bespreken, of kun je er beter later op terugkomen? Dit vraag ik altijd gewoon; wat vinden jullie prettig?' - Savant, ouderenzorg
Wat helpt
- Wees je bewust van de reden van het afscheid en pas je acties daarop aan.
- Bereid je voor op het afscheid en het gesprek dat daarbij hoort.
- Bij een emotioneel afscheid is het verleidelijk om troostende beloften te doen als ‘ik kom zeker nog een keer langs’. Vraag je af of je die belofte na kunt en wilt komen. Ga zorgvuldig om met verwachtingen.
- Maak duidelijke afspraken over het moment van evalueren.
- Zo kun je vragen ondervangen en voorkom je dat cliënt en mantelzorger er geen tijd meer voor kunnen of willen maken.
- Bespreek het afscheid tijdig, zodat mantelzorger en cliënt erover kunnen nadenken en niet voor verrassingen komen te staan.
- Verwijs naar mogelijkheden voor ondersteuning: overzicht van lokale en regionale steunpunten mantelzorg. Bij Mezzo kunnen mantelzorgers overal in het land terecht bij een lokale of regionale organisatie voor mantelzorgondersteuning. Deze organisaties bieden een luisterend oor, geven informatie en praktische steun en kunnen lotgenoten contact of cursussen voor mantelzorgers organiseren.
