Sociaal artistieke projecten in zorg en welzijn: het werkt!

Hoe pak je het als gemeente aan?

Kunst en welzijn: vaak twee losse portefeuilles, met allebei een eigen wereld. Terwijl kunst van grote waarde kan zijn in zorg en welzijn en de decentralisaties nieuwe, onverwachte mogelijkheden bieden voor sociaal artistieke projecten. Om deze twee werelden samen te brengen organiseerden Movisie, LCGW en Museum Catharijneconvent op 28 oktober 2014 het derde Social Art Lab. Dit keer was het thema De maatschappelijke betekenis van kunst voor naastenliefde. Kijk eens over de grenzen van uw eigen sector heen, was de oproep aan beleidsmakers en beslissers in de kunst en in zorg en welzijn.

Sociaal artistieke projecten stimuleren de persoonlijke ontwikkeling van bewoners en sociale cohesie. Parnassia / REAKT Groep werkt bijvoorbeeld aan het kunstproject Anders Bekeken voor mensen met een psychiatrische of psychosociale problematiek. Vincent (56 jaar, deelnemer  Anders Bekeken) zegt: 'Bezig zijn met kunst betekent zingeving en is goed voor mijn sociale contacten. Dat betekent veel voor mij.' Lees meer over de kracht van kunst in de position paper. Dit is een paper dat is opgesteld door professionals, beleidsmakers, onderzoekers, vrijwilligers en kunstenaars vanuit verschillende achtergronden en sectoren met het doel om beleidsmakers en beslissers te informeren en inspireren. De position paper sluit naadloos aan bij de investering van 6,8 miljoen voor de samenwerking tussen kunst, welzijn, zorg en sport die minister Bussemaker aankondigde in juli 2014.  

Inspirerende voorbeelden

Ondanks de positieve onderzoeksresultaten, zijn initiatieven die een verbinding maken tussen kunst, welzijn en zorg nog dun gezaaid. De ‘potjes’ zijn gescheiden en gemeenteambtenaren geven aan het lastig te vinden om concreet hier invulling aan te geven. Gelukkig was er tijdens het Social Art Lab ruimschoots voldoende inspiratie uit het hele land. Binthout maakt van gekapte bomen kwaliteitsproducten in een werkplaats voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Vera Broos werkt met haar team aan kunstprojecten met mensen in de zorg, zoals mensen met dementie. En Tabo Goudswaard bedacht zijn Social design for wicked problems. Deze voorbeelden laten zien welke meerwaarde kunst en cultuur hebben, door met de doelgroep te werken, maar ook om op een nieuwe manier te leren kijken. Met als doel: nieuwe oplossingen vinden.

Verbind een kunstenaarsinitiatief aan een participatieproject

Door de budgetten slim aan elkaar te knopen, is er meer mogelijk in welzijn, zorg, kunst en cultuur. Verschillende ambtenaren geven aan na het Sociaal Art Lab dat ze hiermee aan de slag gaan, bijvoorbeeld door kunstenaars- of theatercollectieven aan participatieprojecten te verbinden. Met budget deels vanuit cultuur en deels vanuit welzijn en zorg. Ook zijn er ideeën om kunst en cultuur meer te linken met sociale wijkteams, om zo ‘zaken op gang te helpen’. Door de inspiratie die ze hebben opgedaan bij het Social Art Lab zijn ze gedreven mogelijkheden te onderzoeken.   

'Juist in deze tijden van grote maatschappelijke veranderingen is het belangrijk dat we de vraagstukken en uitdagingen van nu met frisse en nieuwe ogen bekijken. Kunstenaars kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Het begint met het ‘reframen’ van het vraagstuk om van daaruit in co-creatie met andere, soms onverwachte spelers tot een nieuwe aanpak te komen. Dit vraagt om lef en het loslaten van oude oplossingen en bepaalde systemen.' - Saskia van Grinsven, adviseur Movisie.

Thumbnail

Tekening Marieke Meijer voor Social Art Lab

Tijdens het Social Art Lab liet Marieke Meijer ballonnen op met interessante uitspraken. Op deze manier gaf ze ter plekke een samenvatting van het gesprek. En kunstenaar/filosoof Klaas Burgers hield iedereen een spiegel voor. Eén van zijn observaties:  “Er wordt veel gezegd, maar volgens mij weet niemand het echt. En dat geeft ook niet, want door het niet weten ontstaat ruimte. Ruimte die we in onzekere tijden nodig hebben om tot nieuwe antwoorden te komen.” Neem deze ruimte!  

Ik geef om jou!
In het Museum Catharijne Convent vindt momenteel de tentoonstelling plaats “Ik geef om jou! Naastenliefde door de eeuwen heen”. Dit was een mooie aanleiding om het derde Social Art Lab in het museum te organiseren. Deelnemers hadden de mogelijkheid eerst de tentoonstelling te bezoeken en dan naar de bijeenkomst te komen. De tentoonstelling Ik geef om jou! Naastenliefde door de eeuwen heen is nog tot 1 maart 2015 te zien in het Catharijneconvent.

Beeld rechtsboven: Uitsnede van een ontwerp van Lotte van Laatum.