‘Mantelzorg is alle hulp aan een hulpbehoevende door iemand uit diens directe sociale omgeving. Ook minder intensieve hulp, de hulp aan huisgenoten en de hulp aan instellingsbewoners zijn meegenomen. Mantelzorg is hulp die verder gaat dan de zogenoemde ‘gebruikelijke hulp’ (SCP, 2020).

Mantelzorg komt altijd voort uit een al bestaande relatie: de hulpbehoevende en mantelzorger kennen elkaar al voor de hulpvraag. Dit maakt dat mantelzorgers hun naaste(n) goed kennen en weten waar hun behoeften liggen. Mantelzorgers zijn daarom een belangrijke bron van informatie en kennis voor professionals wanneer er betaalde zorg en ondersteuning moet worden ingezet. Echter, door de al bestaande relatie tussen hulpvrager en mantelzorger kan het geven van zorg en ondersteuning extra belastend zijn voor mantelzorgers. Dit komt omdat hun onderlinge relatie verandert naar (ook) een zorgrelatie, in plaats van alleen ouder-kind of broer-zus.

Tekst gaat door onder de video.

Waarom is het inzetten op mantelzorgondersteuning belangrijk?

In Nederland verlenen zo’n 5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder mantelzorg aan een naaste(n). Zij zorgen voor, begeleiden of ondersteunen iemand in hun naaste omgeving. 16% van deze mantelzorgers doet dit langdurig (langer dan drie maanden) en intensief (meer dan acht uur per week). Deze mantelzorgers zijn divers in achtergrond, situaties en behoeften. In de toekomst zal het aantal mensen dat zorg en ondersteuning nodig heeft stijgen, waardoor er een groter beroep op mantelzorgers gedaan wordt. Dat maakt het ondersteunen van mantelzorgers belangrijk voor nu en de toekomst.

Bekijk dit overzicht met feiten en cijfers over mantelzorgers

Bekijk dit overzicht voor het aantal mantelzorgers in jouw gemeente

Als gemeente aan de slag

Het gebruiken van de acht vraaggebieden van mantelzorgers geeft houvast in het maken van jouw beleid en de uitvoering ervan. De acht vraaggebieden geven de verschillende gebieden aan waarop mantelzorgers behoefte in ondersteuning kunnen hebben. Het is een goede check om te zien of je huidige aanbod aansluit bij de verschillende behoeften, maar ook om te zien waar je nog op moet inzetten.

1. Informatie en advies

Sommige mantelzorgers hebben behoefte aan informatie over de ziekte of beperking van hun naaste, maar ook over gemeentelijke regelingen en aanbod van zorg- en ondersteuning. Of er leeft een behoefte aan advies over het omgaan met de situatie, of samenwerking met professionals. Belangrijk is dat informatie en advies toegankelijk, laagdrempelig en vindbaar is voor elke mantelzorger.

2. Persoonlijke begeleiding

Mantelzorgers kunnen behoefte hebben aan persoonlijke ondersteuning rondom bijvoorbeeld het aansturen van hun eigen netwerk, het combineren van betaald werk en mantelzorg of het zoeken naar ontspanning. Dit kan zowel in individuele of groepsgerichte begeleidingstrajecten.

3. Emotionele steun

In dit vraaggebied kun je denken aan het bieden van een luisterend oor voor mantelzorgers, bijvoorbeeld via een consulent bij het Steunpunt Mantelzorg. Maar het kan ook gaan over het faciliteren van lotgenotencontact, of het opzetten van een alzheimercafé.

4. Educatie

Hierin gaat het om voorlichtingen, trainingen en cursussen voor mantelzorgers. Dit kan gericht zijn op praktisch gebruik van hulpmiddelen in huis, maar ook over het houden van de juiste balans tussen mantelzorg en ontspanning of werk.

5. Praktische hulp

Dit is het ondersteunen van mantelzorgers en hun netwerk. Denk aan het laten overnemen van praktische zaken, zoals het huishouden, het doen van boodschappen of hulp bij administratie of vervoer.

6. Vervangende mantelzorg

Dit wordt ook wel respijtzorg genoemd. Dit is een apart actiepunt uit het GALA onder de sociale basis.

7. Financiële regelingen

Mantelzorgers maken vaak extra kosten in het zorgen voor hun naasten. Deze extra kosten zijn voor sommige mantelzorgers een groot obstakel om de juiste zorg en ondersteuning te bieden. Je kunt hen tegemoetkomen door bijvoorbeeld een persoonsgebonden budget, mantelzorgwaarderingen of gratis parkeren in de stad.

8. Materiële hulp

Deze vorm van ondersteuning is gericht op de zorgvrager. Denk aan woonaanpassingen, tilhulpen of andere praktische materialen. Maar deze hulpmiddelen helpen ook om mantelzorgers te ontlasten.

Lees meer over de acht vraaggebieden en hoe je dit vorm kunt geven in de Verwijzer mantelzorgondersteuning.

Je bent er niet alleen met de acht vraaggebieden. Het maken van beleid rondom mantelzorg kent meerdere stappen en vereist verdiepende informatie en kennis. Gebruik daarom ook altijd de Woudlopersgids Informele zorg voor gemeenten. Hierin vind je nog veel meer belangrijke informatie, zoals hoe je mantelzorgers het beste bereikt.