Amsterdam-Zuid: een ggz-vriendelijke wijk

Bewoners met een psychische of psychiatrische achtergrond zijn steeds vaker aangewezen op ambulante begeleiding en wijkvoorzieningen. Voor bewoners in een dergelijke kwetsbare positie is het niet altijd even makkelijk om zijn weg te vinden in de wijk. Daarom startte Stadsdeel Amsterdam-Zuid ‘W in de Wijk, samen Werken aan Wijken waar Iedereen Welkom is': een project om de wijken binnen het stadsdeel ggz-vriendelijk te maken. Moni Hanasbei van welzijnsorganisatie Dynamo en Doppy den Ouden van GGZ InGeest vertellen over hun ervaringen.

Binnen het project W in de Wijk, samen Werken aan Wijken waar Iedereen Welkom is zijn verbindingen gelegd tussen zorg- en welzijnsinstellingen, ervaringsdeskundigen en de gemeente. Als onderdeel van het project zijn coaches ingezet aan zowel de zorg- als de welzijnszijde. De coaches dragen bij aan de toegankelijkheid van voorzieningen in de wijk en ondersteuning van vrijwilligers en welzijnswerkers in het omgaan met deze doelgroep.

Doppy, je bent sinds het begin bij het project betrokken als ggz-coach. Je hebt daarbij contact met zowel professionals als vrijwilligers. Daarnaast begeleid je bewoners met ggz-achtergrond bij participatie in de wijk. Wat betekent het om ggz-coach te zijn?

doppy

Doppy vertelt: ‘Uit onderzoek weten we dat het voor mensen met een psychische kwetsbaarheid niet eenvoudig is om mee te doen in de maatschappij*. Ook geven deze bewoners zelf aan dat dit een lastig proces is. Vaak speelt stigmatisering in al zijn facetten hierin een grote rol.

Naast de herstelwerkplaats van TeamED, een ervaringsdeskundige organisatie, waar zelfstigma aandacht krijgt proberen we ook de omgeving op een andere manier te laten kijken naar mensen met een psychische kwetsbaarheid. Zo neem ik deel aan wijkzorgbijeenkomsten en andere overleggen in de wijk. Ik denk mee met individuele casussen waar ketenpartners in hun werk mee te maken hebben en probeer om naast de bijzonderheden die een rol spelen ook de kwaliteiten en mogelijkheden van deze bewoners onder de aandacht te brengen.

Mijn rol in dit proces is verbinden. Door met elkaar in gesprek te gaan leer je elkaars werelden en expertise kennen. Zo weet je elkaar beter te vinden en weet je ook wat iemand nodig heeft om als vrijwilliger of deelnemer mee te kunnen doen. Zo wordt er meer mogelijk en kunnen we met elkaar maatwerk leveren.’

En Moni, wat betekent het om ggz-coach welzijn te zijn?

moni-hanasbei

‘Het is vooral belangrijk om samen te leren hoe je omgaat met verschillende ggz-achtergronden. Enerzijds geven we een training en daarnaast coachen we vrijwilligers en professionals. Tijdens trainingen planten we eigenlijk een zaadje. Daar leren we over het labelen van gedrag van een wijkbewoner en het kunnen reflecteren op eigen gedrag. Stel dat een wijkbewoner manipuleert. Dan geef ik uitleg over dit gedrag en waarom iemand dat gedrag vertoont. Het gedrag manipulatie kan onbewust ingezet worden als overlevingsmechanisme. Daarnaast ondersteun ik vrijwilligers om naar eigen gedrag te kijken. Ben ik gevoelig voor manipulatie?

Een onderdeel van de trainingen die we geven is het bespreken van praktijkervaringen van zowel de vrijwilligers als de betaalde medewerkers om van elkaar te leren. Als ggz-coach welzijn probeer je open te staan voor kleine en grote vragen. Hierdoor worden ook vervelende praktijkervaringen gedeeld. Daar kunnen wij als coach dan bij helpen.’

'Kwartiermaken is een van mijn belangrijkste taken'

Het belang van kwartiermaken

Het project W in de Wijk, samen Werken aan Wijken waar Iedereen Welkom is sluit aan bij verschillende effectieve sociale interventies, zo ook Kwartiermaken. Dat is enerzijds gericht op het bevorderen van een samenleving waarin meer mogelijkheden voor de doelgroep ontstaan. Anderzijds onderzoekt een kwartiermaker met mensen uit de doelgroep hoe zij aan de samenleving kunnen deelnemen. Voor Doppy en Moni is kwartiermaken dan ook dagelijkse kost. Doppy: ‘Het is voor mij belangrijk dat we samen nadenken over de participatie van mensen met een ggz-achtergrond en we trekken daarin op met de betreffende bewoners zelf. Daarbij is “kwartiermaken” één van mijn belangrijkste taken. Moni: ‘Ik onderstreep ook dat kwartiermaken écht van belang is. Het gedachtegoed is leidend in ons werk’.

Wat is er nog meer nodig voor een ggz-vriendelijke wijk?

‘De huizen van de wijk zijn multifunctionele huizen waar diverse organisaties in zijn gehuisvest. Binnen het project hebben we gewerkt aan zichtbaarheid bij deze diverse organisaties. Hierdoor kan een ggz-coach op verzoek van een klantmanager gezamenlijk op huisbezoek gaan. Maar ook andersom; bijvoorbeeld wanneer een ggz-cliënt óók een overbelaste mantelzorger is. In zo’n geval kan de ggz-coach makkelijk een verbinding leggen met een organisatie in het huis van de wijk die deze mantelzorger kan ondersteunen.’

Wat is de rol van de gemeente?

‘In Amsterdam Zuid hadden wij een wethouder die daadwerkelijk stappen wilde zetten en in gesprek ging met de wijkbewoners zelf. Wat mis je in Amsterdam-Zuid en wat hebben jullie nodig? De gemeente heeft de regie genomen in de samenwerking tussen een zelfstandige ervaringsdeskundige organisatie (Team ED) en welzijnsorganisaties & GGZ-organisatie. Dat de gemeente de regie pakte was in januari 2015 een belangrijk startpunt. Hierdoor konden we gezamenlijk werken aan een ggz-vriendelijke wijk.

Vind je dit interessant?

Download het handboek Mens tussen de mensen. Dit is het handboek voor werkers in zorg en welzijn, vrijwilligers en ervaringsdeskundigen, beleidsambtenaren van de gemeenten, bestuurders en managers om zelf aan de slag te gaan in hun eigen buurten en wijken.

*Het promotieonderzoek van Stynke Castelein: ‘Overstag en vooruit’

(Foto header uit Creative Commons)