Het is half drie ’s middags. Ondanks de aangename temperaturen buiten staat de verwarming binnen hoog. De jongeren in het klaslokaal zitten met hun jas aan aandachtig naar trainer Siham el Moussaoui van Movisie te luisteren. Zij geeft hen een beroepsoriëntatietraining. ‘We gaan het hebben over talenten’, introduceert ze het eerste deel van de training. Het woord talent is nieuw voor de overwegend Syrische jongeren in deze Internationale Schakelklas. Dat ze talent hebben, ieder op hun eigen manier, daar zijn ze vrij snel achter. Een Syrisch meisje vertelt dat ze graag zorgt voor anderen. Maar dat zorgzaamheid een talent kan zijn? Zo had ze het nog nooit bekeken. Na de training vertelt El Moussaoui dat veel jongeren denken dat ze later een studie moeten doen waarbij alles nieuw is, bijvoorbeeld en opleiding tot arts of ingenieur. ‘Maar je kunt ook dicht bij jezelf blijven, iets gaan doen wat past bij jou en jouw talent.’

Studeren onder hun niveau

De jongeren die El Moussaoui traint, volgen het programma vrijwillig. Aan motivatie geen gebrek. Projectleider Jamal Chrifi licht toe: ‘Voor hen is het even slikken dat ze maximaal twee jaar in een Internationale Schakelklas alleen maar Nederlandse taalles volgen voordat ze kunnen doorstromen naar een mbo- of hbo-opleiding. Deze jongeren willen gewoon zo snel mogelijk aan de slag. Het valt ons op dat ze hoge ambities hebben en veel talent.’

Vluchtelingen moeten vaak zelf uitvinden hoe het Nederlandse onderwijs in elkaar steekt

Ondanks de hoge ambities blijkt uit de verkennende studie die binnen K!X Works is uitgevoerd dat door taalachterstand jonge nieuwkomers vaak op een laag onderwijsniveau terecht komen. De jongeren die voor dit onderzoek zijn gesproken, stellen dat de taallessen in het eerste opvangonderwijs niet voldoende zijn. Ook is het Nederlandse schoolsysteem voor velen in het begin moeilijk te doorgronden. Ze geven aan dat ze zelf vaak hebben moeten uitvinden hoe de verschillende schoolniveaus in elkaar steken. Het lijkt erop dat nieuwkomers daardoor allemaal hetzelfde pad in het onderwijs moeten volgen.

Download het rapport

Geen buitenbeentje

Meer begeleiding naar én in het onderwijs is een van de adviezen die de onderzoekers geven. Het K!X Works-programma probeert in die behoefte te voorzien. In groepen van zo’n vijftien deelnemers komen jonge nieuwkomers in de leeftijd van 13 tot 23 jaar een jaar lang bijeen en worden ze getraind in zelfkennis en –reflectie evenals vaardigheden als presenteren, netwerken en communiceren. El Moussaoui: ‘Omgangsvormen die hier normaal zijn, zijn voor nieuwkomers niet altijd gebruikelijk. Bij de communicatietraining leren en oefenen ze bijvoorbeeld dat ze iemand moeten aankijken als je iemand een hand geeft. In sommige culturen wordt dat als onbeleefd ervaren.’ Volgens El Moussaoui hebben ze veel aan dergelijke schijnbaar simpele oefeningen: ‘Deze jongeren willen net als anderen van hun leeftijd gewoon meedoen met de rest en niet te veel opvallen. Na afloop van een communicatietraining vroeg ik wat ze ervan vonden. Een jongen reageerde met ‘goed’: hij hoopt dat hij - wanneer hij volgend jaar naar het mbo gaat - niet een buitenbeentje in de klas is.’

Gemeenten verantwoordelijk voor arbeidsparticipatie

Met de Participatiewet zijn gemeenten verantwoordelijk voor de arbeidsparticipatie van vluchtelingen. Sommige gemeenten zijn hierin heel actief, anderen richten zich nog vooral op huisvesting. De onderzoekers raden een integrale aanpak aan die zich richt op het snel aanbieden van geschikte woonruimte in combinatie met activering en scholing voor zowel laag-, midden- als hoogopgeleiden. Zo kunnen de jongeren zich beter voorbereiden op werk en daarmee sneller participeren in de voor hen nieuwe samenleving.

Groter netwerk

Movisie startte begin 2016 met K!X Works, met financiering van het Asiel, Migratie en Integratiefonds. Verschillende groepen door heel het land hebben inmiddels diverse trainingen en gastlessen gevolgd. Bij de trainingen is soms ook een ervaringsdeskundige – iemand die zelf ooit als vluchteling naar Nederland kwam – aanwezig. Behalve dat de ervaringsdeskundige de jongeren extra kan motiveren, vertaalt diegene moeilijke Nederlandse woorden in het Arabisch of Tigrinya. De jongeren bezoeken met K!X Works ook bedrijven, bij voorkeur in de regio. Chrifi: ‘Het is noodzakelijk dat ze verschillende organisaties bezoeken zodat ze een goede oriëntatie hebben op de arbeidsmarkt. Om hun netwerk te vergroten, is het bovendien van belang dat de ze mensen ontmoeten mét een netwerk en mogelijkheden krijgen om van dit netwerk gebruik te maken.’ De jonge deelnemers van K!X Works worden daarom ook gekoppeld aan een professional uit het bedrijfsleven die hun individueel of in groepsverband coacht.

Een deel van dit artikel verscheen in de juni-editie van relatieblad MOVISIES. Meld u nu gratis aan.