Kun je iets over jezelf vertellen?

‘Ik ben Noah, 26 jaar. Sinds 2020 ben ik als ervaringsdeskundige betrokken bij ExpEx. En via hen ben ik bij heel veel organisaties terecht gekomen. Ik loop stage bij Levvel omdat ik hoop via een traineeship als ervaringsdeskundige betaald aan het werk te kunnen. Ook ben ik betrokken geweest bij het Jeugdplatform Amsterdam. Zij hebben het vooral over psychische kwetsbaarheden, veiligheid en school. Maar ook bij stichting Alexander is mijn naam bekend.’

Waarom vind je het belangrijk om je voor ExpEx in te zetten?

‘Ooit heb ik een opname gehad in Spanje. Dat was voor mij nieuw, een vreemde plek, vreemde mensen. Ik vond het moeilijk om mezelf open te stellen totdat een hulpverlener zei: “Ik heb zelf ook problemen gehad en heb zelf ook in een kliniek gezeten.” Dat was voor mij een openbaring. Wow! Toen ben ik mezelf ook gaan openstellen, waardoor het uiteindelijk een heel succesvol traject is geworden. Naderhand ben ik op een ‘begeleid wonen’ plek gaan wonen, maar het was niet echt begeleid wonen, meer maatschappelijke opvang. Daar was een begeleider, die ook voor ExpEx werkte en daar regelmatig over vertelde. Zodoende ben ik bij ExpEx terecht gekomen.’

Hoe kwam het dat je voor Spanje je niet open kon stellen?

‘Ik woonde bij mijn ouders en hoewel mijn ouders mij lief hebben, was het daar voor mij geen emotioneel veilige situatie. Daardoor viel ik steeds terug in oud gedrag en was het echt noodzakelijk dat ik even fysiek weg ging van mijn ouders.’

Kun je wat vertellen over je oude gedrag?

‘Dat was zelfdestructief gedrag, automutilatie, verkeerd gebruik van drank en drugs en ik ben ook een periode heel suïcidaal geweest. Daar kreeg ik wel begeleiding voor, maar omdat ik elke keer weer terug naar mijn ouders ging, viel ik steeds weer terug. Na die opname in Spanje ben ik ook nooit meer teruggegaan naar mijn ouders om daar te wonen. Zij zijn nu de ouders voor de leuke dingen.’

Wat is er volgens jou mis met de Participatiewet?

‘Toen ik na Spanje op een beschermde woonplek terecht kwam, betekende dit dat ik naar het dak- en thuislozenloket moest. Dat doet best wel iets met je eigenwaarde. Door de jaren heen ben ik van het dak- en thuislozenloket naar het jongerenloket gegaan. Waar ik steevast tegenaan loop zijn alle regels. Heel veel bureaucratie.’

Kun je daar een voorbeeld van geven?

‘Ik ben nu bijna 26 jaar en doe vrijwilligerswerk voor ExpEx, maar ik mag de vergoeding daarvoor niet houden, want ik ben nog geen 27. Daarna mag dat pas. Maar stel dat ik in Brabant zou wonen, dan is daar misschien een gemeente waar dat wel mag. Ik doe veel landelijke opdrachten, zoals voor Stichting Alexander waar jongeren uit het hele land bij projecten zijn aangesloten. Dan zit je in een poule met jongeren waarvan de een de vergoeding wel mag behouden en de ander niet.’

Kijk aan de voorkant welke jongere zich aanmeldt en wat die jongere kan

Wat moet er veranderen?

‘Ik denk dat die grens van 27 weg moet. Die grens heeft geen meerwaarde. Zo moet je tot je 27ste standaard vier weken solliciteren voordat je in aanmerking komt voor een uitkering. Kijk aan de voorkant welke jongere zich aanmeldt en wat die jongere kan. Voor sommige jongeren is het gewoon niet mogelijk om te gaan werken. Dan kun je wel vier weken je best doen, maar uiteindelijk heb je toch die uitkering nodig omdat je gewoon niet kan werken. Dat veranderen zou heel fijn zijn. Verder snap ik niet zo goed wat nou in die magische nacht van je 26ste naar je 27ste met je verandert, waardoor je opeens niet die vier weken hoeft te wachten voor je je uitkering krijgt.’

In je blog beschrijf je ook hoe je last kreeg van keuzestress

‘Al die regels! Op een bepaald moment had ik een onderzoek gedaan naar de inzet van ervaringsdeskundigen in de Jeugdhulp. Ik mocht geen vrijwilligersvergoeding houden dus wilde ik mij laten uitbetalen in de vorm van cadeaubonnen. Hierbij voelde ik me toch niet helemaal lekker bij en belde de gemeente. Die persoon zei: ‘Van die cadeaubonnen kun je een tv kopen, die kan je vervolgens verkopen en met dat geld kun je alsnog je huur betalen. Dus het wordt alsnog gezien als inkomen.’ Toen stond ik voor de keuze: ‘Wil ik überhaupt nog wel opdrachten doen? Want wanneer mag ik een cadeaubon wel houden en wanneer niet?’

Waar lopen jongeren bij de Participatiewet nog meer tegenaan?

‘Iets wat al enigszins is veranderd is de regel dat als je opgenomen wordt dat dan je uitkering gekort wordt. Toen ik opgenomen werd, gebeurde dat en werd mijn uitkering minder dan mijn huur. Dan moet je kiezen: Ga ik voor mijn mentale gezondheid of ga ik voor mijn huis? Gelukkig had mijn moeder toen bijzondere bijstand aangevraagd. Mijn moeder had ik eigenlijk uit die rol gewerkt vanwege de eerdere problemen, maar uiteindelijk ben ik wel blij met haar ingrijpen. Maar zo zou het eigenlijk niet moeten gaan.’

Hoe zou het wel moeten gaan?

‘Ik denk dat er een mogelijkheid tot maatwerk moet zijn waarbij gemeentes dit ook durven toe te passen. Er moet bekeken worden wat je vaste lasten zijn en hoe je tegelijk kunt werken aan je mentale gezondheid en ook je vaste lasten kunt blijven betalen.’

Wat denk je als je als je in de krant leest dat Nederland in de top 5 van de rijkste landen staat?

‘In Nederland zijn heel veel rijke mensen die heel goed kunnen profiteren van het systeem. En ik verbaas me erover dat er zoveel werkende armen of mensen in een uitkering zijn. Ook in mijn omgeving zie ik veel mensen met schulden en/of een uitkering.’ 

Waarom werk je aan de campagne van de Armoedecoalitie mee?

‘Hoewel ik zelf (buiten mijn studieschuld) geen schulden heb, is het voor mij echt een groot ding hoe ik duurzaam uit de uitkering kan komen. De onzekerheden van mensen die daarbij komen zijn lang niet bij iedereen bekend. Ik vind het dus heel belangrijk om daar meer bekendheid aan te geven.’

'Ik ga om de tafel met beleidmakers en onderzoekers en geef voorlichting'

Wat doe je precies voor ExpEx?

‘Ik heb sinds mijn 12de hulp gehad en hierbij heb ik veel jongeren gezien en behandelaren gezien en gezien wat wel en niet werkt. Daarom wil ik me inzetten voor wat nog niet werkt, dat doe ik door om de tafel te gaan met beleidmakers en onderzoekers en door voorlichting te geven. Op scholen geef ik voorlichting over de queer community. Ik ben zelf trans en op een school hadden veel leerlingen daar vragen over. Sommigen waren zelf een beetje aan het onderzoeken wat en wie ze waren. Dan kom ik voorlichting geven over wat bijvoorbeeld alle letters inhouden. De discussie die daaruit voorkwam vond ik heel interessant. Het was een wat stillere klas en dan is het toch wel een uitdaging om de discussie op gang te krijgen - en te houden. Maar dat vind ik wel leuk. Het kon beter, maar het was toch een geslaagde dag.’

Wat zou je willen toevoegen?

‘Ik denk dat het ook belangrijk is om te zeggen dat ik uit de uitkering ga. Dat perspectief is er. Ik krijg een contract van de Erasmus Universiteit als onderzoeker voor 12 maanden. Ik heb bij ZonMw een pitch ingediend en professor Annemiek Harder heeft daarop gereageerd. Met haar en Christel Smit ga ik onderzoek doen naar het effect van lotgenotencontact bij jongeren met een trauma. Dat onderzoek komt er op mijn initiatief. De kans is wel klein dat ik daarna een vervolgcontract krijg, maar het betekent wel dat ik uit de uitkering kan. Nu ben ik dus heel hard alles aan het regelen, zodat na die twaalf maanden ook alles goed geregeld is. Dat is een beetje mijn angst, dus dat ik na die 12 maanden onderzoek als 27-jarige naar een volwassenpunt moet. Ik voorzie daarbij heel veel problemen en ik hoop dat dat goed komt. Ik vind dat onderzoek gaan doen echt hartstikke fijn, maar ik vraag me wel af: en wat dan?’