Gesprekskaarten helpen om samenwerking in de wijk bespreekbaar te maken
Het is geen simpele taak om met zowel bewoners als professionals te werken aan het creëren van een aangename buurt. In samenwerking met sociaal professionals heeft Movisie daarom gesprekskaarten ontwikkeld. De kaarten bieden een structuur om de samenwerking in jouw wijk bespreekbaar te maken en te verbeteren. In dit artikel lees je waarom deze kaarten gemaakt zijn, hoe je ze kunt inzetten en welke ervaringen er zijn opgedaan met hun gebruik.
Wie is verantwoordelijk voor het onderhoud van de samen aangelegde buurttuin? En welke partij neemt het voortouw bij de samenwerking in de wijk? Voorbeelden van kwesties rondom het samenspel in buurten die op veel plekken spelen (zie bijvoorbeeld De terugkeer van samenlevingsopbouw of Beslissen onder hoogspanning), maar zeker rond gemeenschapsontwikkeling: het aansluiten bij en opsporen en mobiliseren van hulpbronnen en krachten in gemeenschappen waardoor bewoners zoveel mogelijk zaken met hún inzet en instemming realiseren.
Deze kwesties ontstaan door verschillende maatschappelijke ontwikkelingen die de vraag naar samenlevingsopbouw doen toenemen. Zoals het groeiend aantal bewoners met een zorgvraag in de wijk en een verscherping van maatschappelijke tegenstellingen tussen verschillende groepen mensen. Ook wordt het speelveld drukker en meer diffuus: steeds meer partijen richten zich op de wijk als schaalniveau voor het aanpakken van sociale problemen en niemand heeft meer het monopolie op samenlevingsopbouw. In een actieonderzoek bij een welzijnsorganisatie naar de samenwerking in de wijk, bleek dat professionals behoefte hebben aan een handvat om dit bespreekbaar te maken. Movisie pakte deze handschoen op en ontwikkelde samen met professionals deze gesprekskaarten.
Hoe gebruik je de gesprekskaarten?
Er zijn zes verschillende kaarten met vragen voor in een gesprek met professionals of actieve bewoners. Het gebruik ervan zorgt voor overzicht, richting en duidelijkheid. De kaarten vormen gezamenlijk de stappen van een samenwerkingsproces. Je gaat in dialoog over hoe de situatie nu is, wat je samen wilt bereiken, wie of wat daarvoor nodig is en hoe je wilt samenwerken. Na een tijdje reflecteren de betrokken partijen op de koers: komt het doel dichterbij en hoe verloopt de samenwerking? Idealiter vormt het ontwikkelen van een gezamenlijk beeld van het gebied het startpunt (kaart 1). Het kan goed zijn dat jullie ergens anders zijn in het proces. Dan pak je de kaart die relevant is. De kaarten zijn dus los te gebruiken.
De kunst van verbinden in Eindhoven
Op een warme juli ochtend in een zaaltje van een kerk zijn ruim dertig verbinders van WIJeindhoven bijeen om kennis en ervaringen te delen. Bij uitstek professionals die werken aan samenleven. De verbinders presenteren per wijk succesvolle verbindingen en activiteiten in hun buurt. Een duizelingwekkende hoeveelheid bewonersinitiatieven, samenwerkingsverbanden, plekken en activiteiten passeert de revue. Wat vooral opvalt: de knelpunten, en ook succesfactoren in het samenspel in de wijk komen als vanzelf naar boven in hun verhalen. Van een samenwerkingsverband rond gezondheid dat aan de voorkant gezamenlijk doelen formuleert en waarin de professionals via één verhaal naar bewoners treden, tot frictie in samenwerking met een professionele organisatie waarin sterk vanuit de opdracht gewerkt wordt en niet helder is wat de organisaties van elkaar kunnen verwachten.
De kaarten te gebruiken: als geheel
Na een korte uitleg gaan de verbinders aan de slag met de gesprekskaarten ‘Samenwerken aan Samenlevingsopbouw’. Ze kiezen een onderwerp uit dat speelt en bekijken welke kaart(en) of vragen passen bij de situatie. De twee manieren waarop de gesprekskaarten gebruikt kunnen worden komen duidelijk terug. Een aantal verbinders willen de kaarten één voor één gebruiken, omdat de kaarten samen de stappen vormen die je zet in (het opbouwen van) een goed samenwerkingsverband.
‘Mooi als dit een rode draad kan zijn in het werk’
‘De gesprekskaarten zijn goed te gebruiken om te bepalen waar je je bevindt in het proces’
‘De kaarten hebben een heldere overzichtelijke opbouw’
Of: ter inspiratie
Er zijn ook verbinders die zien dat een bepaald onderwerp aandacht vraagt in de – vaak al lopende – samenwerkingsprocessen die ze onder de loep nemen. Zij pikken er een kaart of vraag uit. Zoals het uitspreken van wie waarvoor verantwoordelijk is in de samenwerking met vier wijkoverleggen, of het doel van een recent opgestarte koffie-inloop dat onduidelijk is. Een ander komt tot het inzicht dat met de bewonersvereniging vooraf niet duidelijk is besproken hoe men samen wil werken en wat ze samen willen bereiken. De kaarten kunnen helpen dat alsnog te verhelderen, aldus de verbinder.
‘Heel bruikbaar! Ook fijn dat je de vragen als inspiratie kan gebruiken in gesprekken’
‘De gesprekskaarten zijn bruikbaar bij bewonersoverleggen in de buurt’
‘De kaarten zijn behulpzaam om de samenwerking bespreekbaar te maken’
Ben je in ‘the lead’ of niet?
Of je de kaarten in zijn geheel of onderdelen daarvan gebruikt, hangt samen met de rol die je hebt of neemt, constateren verbinders. Ben je de kartrekker van het proces, dan kun je gemakkelijker alle stappen doorlopen. Je kunt het dan logisch opbouwen: samen een analyse van de buurt en het vraagstuk maken, bepalen wat je met elkaar wilt bereiken, wat daarvoor nodig is en hoe je wilt samenwerken. En vervolgens evalueren of je op koers zit: zowel op inhoud (het doel) als op proces (de samenwerkingsrelatie). Ook als je geen kartrekker bent kun je er alert op kunt zijn dat stappen gezet worden en kun je voorstellen dit te bespreken.
Update gesprekskaarten
Op basis van ervaringen met het gebruik van deze kaarten in de praktijk door professionals, zijn de kaarten geüpdatet naar een versie 2.0. In de grote lijn van de kaarten is niks veranderd. De kaarten zijn aangevuld met voor samenwerking in de wijk belangrijke zaken. Zoals de samenwerkingsrelatie en de belangen en waarden die hierin een rol spelen. Het aantal kaarten is daarmee van vijf naar zes gegaan. Hiermee hopen we dat de kaarten nog beter aansluiten op dat wat je tegenkomt in je dagelijks werk, om samen met anderen te bouwen aan veerkrachtige gemeenschappen en fijne buurten.
