Al van jongs af aan verzet Nevzat zich tegen onrecht. ‘Ik vind dat een mens pas een mens is in relatie tot een ander mens. Wij zijn niet alleen op de wereld en ook geen Robinson die gedwongen op een eiland leeft. We komen als mens tot ontplooiing in relatie tot de ander. Sociale contacten zijn van levensbelang. Mij gaat het om gelijkwaardigheid. Ongeacht iemands herkomst, geaardheid, fysieke toestand en/of klasse. We zijn allemaal gelijkwaardig. Tegelijkertijd betekent dat niet dat we elk gedrag tolereren.’ Nevzat behoorde in Turkije niet tot een minderheidsgroep, maar hij zag wel dat er op zijn school kinderen die tot een minderheidsgroep behoorden, gediscrimineerd werden. ‘Alevieten werden uitgescholden als “incestplegers” of “goddelozen”. Zigeuners werden nooit serieus genomen. Het zouden geboren dieven zijn die als slaven werden behandeld. Ik wilde me altijd uitspreken en laten horen dat het niet oké was. Ik vond dat dit niet kon en in plaats van te vloeken of te jammeren wilde ik iets betekenen voor deze mensen. Ik wilde een kaars aansteken in plaats van de duisternis vervloeken.’

Er is ongelijkheid in de hele maatschappij

In 1975, toen Nevzat naar Nederland kwam, waren er nog weinig Turkse kinderen. Al snel beheerste hij de Nederlandse taal en werd hij een tolk voor de Turkse gemeenschap. ‘Ik was op mijn 13e al een hulpverlener.’ Hij bouwde een groot sociaal netwerk op, ook met homoseksuele personen. Hij zag dat zij gediscrimineerd werden. ‘Deze discriminatie is niet beperkt tot de homoseksuele gemeenschap of de Turks-Nederlandse. Er is ongelijkheid in de hele maatschappij.’ 

‘Ik hoor dat je op een boot zit?’

De discriminatie tegen lhbti+ personen kwam voor Nevzat heel dichtbij toen hij in 2012 gevraagd werd om op de eerste Turkse boot mee te varen tijdens Gay Pride Amsterdam. ‘Op vakantie in Turkije werd ik gebeld door twee studenten. Zij vroegen: “Nevzat, wil je op de Turkse boot staan? Er zijn weinig mensen die mee willen varen.” Ik dacht: wat moet ik doen? En zei: ”Over solidariteit gesproken, jongens, weet je wat, ik kom jullie ondersteunen.” Ik heb een ticket geboekt naar Nederland en stond op de boot, maar die jongens niet. Die stonden op de kade te zwaaien. Ze durfden niet op de boot te staan, vertelden ze me later, omdat hun familie dit niet zou accepteren.’ 

Op de boot kreeg Nevzat zelf een telefoontje, van zijn vader, uit Turkije: 
Vader: ‘Ja hallo Nevzat.’ 
Nevzat: ‘Ja hallo.’ [Feestgeluiden op de achtergrond] 
Vader: ‘Waar ben jij?’
Nevzat: ‘In Nederland, dat weet je toch?’ 
Vader: ‘Ik hoor dat je op een boot zit?’ 
Nevzat: ‘Ja, ik zit op die boot.’ 
Vader: ‘Ik ga zo naar de moskee en wat moet ik dan zeggen?’ 
Nevzat: ‘Geen zorgen pa. Ik ben nog steeds hetero en met mijn vrouw.’ 

In de Turkse cafés ging het al snel rond dat Nevzat op de boot had meegevaren tijdens de Gay Pride. ‘Veel mensen die mij kennen zeiden: “Ja, dat is Nevzat. Hij is voor iedereen en voor gelijkwaardigheid, dus ook voor de homo’s.” Er waren ook groepen voornamelijk religieuze groepen, die het niet accepteerden. Dat was het gesprek dat plaatsvond. Ik ben altijd open en transparant geweest ongeacht wie je bent of wat je bent, daar sta ik voor.’ 

Nevzat denkt dat het tegenwoordig iets makkelijker is voor Turkse Nederlanders om over genderdiversiteit te praten. Maar daarnaast is het na 2012 nooit meer een Turkse boot gevaren tijdens de gayparade, omdat de Turkse regering zijn kritiek heeft geuit. Toen ik in 2012 op de boot stond was er ook veel weerstand vanuit de gemeenschap. We hebben moeten vechten.’ In het algemeen ziet hij nu meer acceptatie in de Nederlandse maatschappij ten opzichte van tien jaar geleden. ‘Toch is er nog geen gelijkheid in Nederland. Zo is meer dan een derde van de vrouwen in Nederland is financieel afhankelijk van hun man en er is menstruatiearmoede.'

© MacSiers Imaging

Een eerlijk en respectvol gesprek 

Tijdens de gespreksgroepen van de alliantie Verandering van Binnenuit probeert Nevzat een veilige omgeving te creëren waar mensen zich durven uit te spreken. ‘De bijeenkomsten zijn interactief. Het is niet zo dat ik alleen maar praat, daar gaat het niet om. De mensen doen zelf mee, delen hun ervaringen, meningen en ideeën en zo ontstaan ook discussies, zonder elkaar te kwetsen. We gaan open en eerlijk met elkaar in gesprek. Alles mag, niets moet en je moet niemand beoordelen. Zo creëer je een respectvolle relatie met elkaar.’

Vanuit deze veilige omgeving gaat Nevzat in gesprek over opvoeding. Hoe zijn jouw ouders opgevoed? Hoe ben jij opgevoed? Hoe voed jij je kinderen op? Door deze gesprekken komen veranderingen door de tijd heen ter sprake. Zo gaat het bijvoorbeeld over genderdiversiteit. Met jongeren gaat Nevzat in gesprek over de ideale opvoeding. Hij ziet dat jongeren het nog steeds ingewikkeld vinden om over genderdiversiteit te praten. Nevzat deelt ook zijn eigen ervaringen.

'Als je eenmaal leert om kritisch te denken en kritische vragen te stellen dan kun je niet meer terug naar jouw “oude” manier van denken'

Nevzat probeert de deelnemers te stimuleren om eigen ervaringen met betrekking tot hun eigen opvoeding te delen. Door een spiegel voor te houden en te reflecteren op hun eigen denken en handelen, ontdekken mensen vaak hun eigen vooroordelen. ‘Als je eenmaal leert om kritisch te denken en kritische vragen te stellen dan kun je niet meer terug naar jouw “oude” manier van denken.’ Volgens Nevzat is de kern van de gespreksgroepen dat mensen solidariteit willen. ‘Maar als je solidariteit wilt moet je zelf ook solidair zijn. Mensen moeten hun krachten bundelen om solidariteit te krijgen binnen de samenleving.’ 

Jij weet het niet maar jij bent bi 

Tijdens de gespreksgroepen nodigt hij ook mensen uit om hun ervaringen met de groep te delen. Zo vertelde een vrouw hoe ze één dag voor het huwelijk met een man ontdekte dat ze op vrouwen valt. Ze vertelde ook hoe haar vader reageerde op haar coming-out. ‘Hij zei: “Jij weet het niet maar jij bent bi. Als je nou met een man trouwt dan kun je een paar keer per week met je vriendin zijn.”’ 

Daarnaast vertelde een jongen over zijn coming-out in Turkije en hoe hij vluchtte voor zijn familie. Die accepteerde hem niet en het werd daardoor onveilig voor hem. ‘In de Turkse gemeenschap zeiden ze dat hij een meisje is geworden. Het werd een eerkwestie.’ Nevzat heeft hem ook uitgenodigd als gastdocent op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en hielp hem in veiligheid te brengen. Hij heeft nog steeds contact met hem. ‘Ik ben trots op dit soort dingen.’

‘Als Allah alle mensen geschapen heeft, heeft hij ook de homoseksuelen geschapen’

Tijdens één van de gespreksgroepen sprak een 70-jarige Turkse vrouw over homoseksualiteit. ‘Ze zei tegen iemand die negatief daarover dacht: “Dan ben jij tegen Allah. Als Allah alle mensen geschapen heeft, heeft hij ook de homoseksuelen geschapen. Of je gelooft niet in Allah of je bent tegen Allah’s schepping.” Later vertelde een andere deelnemer dat zijn zoontje van zes in de moskee had gesproken over gender en seksuele voorkeur. Hij legde zijn zoontje uit dat we iedereen moeten respecteren. “God heeft iedereen gecreëerd, mannen, vrouwen, maar ook lhbti+ mensen.” Dat vind ik prachtig om te horen.’