Welke meerwaarde zie je van de inzet van ervaringsdeskundigen bij de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling?

‘De meerwaarde van een ervaringsdeskundige is dat het slachtoffer een laagdrempelige manier heeft om zijn/haar ervaringen te delen. De ervaringsdeskundige zorgt voor een vertrouwde en veilige omgeving. Hij/zij is er niet op uit om jou als slachtoffer ergens de zorg in te duwen. De inzet van ervaringsdeskundigen helpt slachtoffers ook om hardnekkige patronen te doorbreken. Oftewel het bespreekbaar maken van de dingen die ze doen die de situatie in stand houden. Slachtoffers voelen zich herkend en erkend. Het contact met de ervaringsdeskundige draagt bij aan het herstel.’

Welke bevorderende en belemmerende factoren zijn er bij de inzet van ervaringsdeskundigen?

‘Het is belangrijk dat je in de ontwikkeling van de aanpak van huiselijk geweld ervaringsdeskundigen meeneemt in de dingen die je doet. Dat de vraag: “Hoe zou een ervaringsdeskundige hier tegenaan kijken?”, een soort grondgedachte is. Wat bevorderend werkt in onze samenwerking met ervaringsdeskundigen is dat we ervaringsdeskundigen hebben georganiseerd in een focusgroep. Een groep die ons helpt met de invulling van de plannen. En ook een soort spreekbuis is. Zo hebben we op basis van het advies van deze groep besloten om ervaringsdeskundigheid niet direct op casusniveau in te zetten. Het spanningsveld tussen de professional en de ervaringsdeskundige kan belemmerend werken. Het kan zijn dat de professional het niet zit zitten om samen te werken met een ervaringsdeskundige. Daarom zetten we ervaringsdeskundigheid liever eerst goed neer, zodat duidelijk is wat de kwaliteit en meerwaarde is van ervaringsdeskundigen op casusniveau. Dan is de stap naar het ondersteunen van de professional niet meer zo groot. Ook het in kaart brengen van organisaties die al met ervaringsdeskundigen werken heeft geholpen. Deze organisaties hebben we betrokken. Zo creëren we een sterker speelveld voor de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling.’

Hoe werken jullie als regio samen met ervaringsdeskundigen?

‘Eigenlijk is het zo dat we ze overal zoveel mogelijk bij betrekken. De focusgroep gaf aan op welke gebieden ze iets kan betekenen. Één daarvan is voorlichting en bewustwording. Zo heeft een ervaringsdeskundige bij het regionale bestuurlijk overleg ‘Zorg en Veiligheid’ haar verhaal verteld. Dat verhaal kwam helemaal binnen bij de bestuurders. Die begrepen in één keer waar het over ging. En meteen werd duidelijk dat het belangrijk is om tijd en capaciteit te steken in ervaringsdeskundigheid. Ook op het gebied van beleid, dus alle plannen die gemaakt worden in gemeentelijke organisaties en de regio, denken ervaringsdeskundigen mee vanuit het perspectief van een slachtoffer. Ze denken mee over het regionaal actieplan ‘Geweld hoort nergens thuis’. En wezen ons erop dat mensen die te maken hebben met huiselijk geweld vaak weerstand voelen naar de professionele hulpverlening. Je hebt ervaringsdeskundigen nodig om de weerstand te doorbreken en ze naar de juiste hulpverlening te leiden. Ervaringsdeskundigen hebben ook een grote inhoudelijke bijdrage geleverd aan de communicatie campagne ‘Ik zit klem’ gericht op het aanspreken van slachtoffers en hun sociale netwerk. En daarnaast zetten we ervaringsdeskundigen in op het gebied van lotgenoten contact. Op die manier helpen ze slachtoffers met het herstel.’

'Het is belangrijk dat de inzet van ervaringsdeskundigen structureel wordt georganiseerd en niet vervliegt'

Hoe kunnen regio’s/gemeenten in contact komen met ervaringsdeskundigen?

‘Ons netwerk van ervaringsdeskundigen is een mix van mensen. Sommige staan nog aan het begin van hun herstel. Anderen zijn al verder. Het is een broedplaats voor mensen die uiteindelijk hun ervaring kunnen gebruiken om anderen te helpen. Mensen in dit netwerk komen vaak via via. Zo gebruiken we lokale media om mensen te bereiken. Maar het mooiste is om actief te zijn in de haarvaten van de wijken. ‘Open  de voordeur’ verzorgt voorlichting en gaat de boer op naar lokale organisaties. Maar we hebben in een bepaalde wijk ook sleutelfiguren ‘huiselijk geweld’ lopen. Dat zijn mensen die een ‘antenne’ hebben voor signalen van huiselijk geweld en die tijdens hun bijeenkomsten het gesprek aangaan.’ 

Hoe kan de inzet van ervaringsdeskundigen duurzaam worden geborgd in de gemeente/regio?

‘Het is belangrijk dat de inzet van ervaringsdeskundigen structureel wordt georganiseerd en niet vervliegt. We zijn met verschillende organisaties in gesprek gegaan over de vraag: “Waar zou de coördinatie van zo’n netwerk van ervaringsdeskundigen nu goed ondergebracht kunnen worden?” De coördinatie zou dan bijvoorbeeld voor de juiste ervaringsdeskundige bij een bepaalde vraag moeten zorgen. Onze voorkeur gaat uit naar een betaalde functie die wordt ingevuld door een ervaringsdeskundige. We zijn nog zoekende hoe we dit praktisch gezien kunnen doen.’ 

Wat is het effect van de inzet van en de samenwerking met ervaringsdeskundigen op de langere termijn?

‘Uit onderzoek blijkt dat er schrikbarend veel situaties van langdurig huiselijk geweld en kindermishandeling plaatsvinden. Dit vraagt om een integrale werkwijze. Om die mensen heen gaan staan en de ondersteuning bieden die ze nodig hebben. Je wilt dat de periode van de situatie van huiselijk geweld zo kort mogelijk is. Ons hoofddoel is dat slachtoffers van huiselijk geweld er eerder uitkomen doordat ze gesprekken hebben met ervaringsdeskundigen. En als je het hebt over de lange termijn inzet van ervaringsdeskundigen dan is het doel om ervaringsdeskundigen integraal onderdeel van het ondersteuningsaanbod te laten zijn. Dus ook op casusniveau. Dat betekent dat een ervaringsdeskundige de professional en het slachtoffer ondersteunt bij het voeren van gesprekken. En dat we uiteindelijk zo passende ondersteuning kunnen bieden aan slachtoffers van huiselijk geweld.’