Bij Outpoet hebben ze hier zo hun eigen manier voor: ze richten zich bewust niet op de problemen en zorgvragen van jongeren. Zo kunnen ze de verbinding aangaan zonder enige tijdsdruk of belangen. Het Dagelijks Bestaan biedt een plek waar gemeenschappelijk wordt gewoond, gewerkt en geleerd. Binnen het Initiatieven Collectief worden initiatieven als deze met elkaar verenigd. Want samen staan zij sterker en laten zij zien: het moet én kan anders. 

De zorg en ondersteuning aan jongeren en jongvolwassenen staat onder druk en faalt zelfs in bepaalde gevallen. Sinds de invoering van de Jeugdwet in 2015 en de decentralisaties ligt de verantwoordelijkheid voor de brede zorg en ondersteuning aan de jeugd bij gemeenten. In de praktijk blijken wetten en systemen in de weg te zitten voor jongeren, ouders en professionals. Vooral in de overgang van 18- naar 18+ zitten allerlei knelpunten. Van het kastje naar de muur gestuurd worden is voor veel jongeren nog dagelijkse realiteit. Toch zijn er ook steeds meer plekken waar het wel lukt om doorlopende, levensbrede ondersteuning te bieden aan jongvolwassenen. Op steeds meer plekken poppen initiatieven en organisaties op, vaak ontstaan van onderop, die in staat zijn om jongvolwassenen die voor anderen buiten beeld blijven wél te bereiken. Tijdens de online Transitiearena 'Ontwikkelingsperspectief voor jongvolwassenen: het kan wél' op 20 september kwamen zij aan het woord. 

Krachten bundelen in het Initiatieven Collectief

Het Initiatieven Collectief is een vereniging van initiatieven voor jongeren voor wie het reguliere onderwijs of de zorg niet passend is. Het collectief gelooft dat iedere jongere recht heeft op ontwikkeling en dat de routes daarvoor per persoon verschillen. . Steeds meer organisaties bieden een passende context voor wie ontwikkeling binnen het huidige onderwijs of zorgaanbod niet of onvoldoende plaatsvindt. Overeenkomstig is dat ze werken vanuit rust, tijd, vertrouwen, het mogen zijn zoals je bent en perspectief bieden. Roos van Schaijk, projectleider bij Movisie: ‘Met het Initiatieven Collectief kunnen we gezamenlijk woorden geven aan waarom het voor jongeren belangrijk is dat een traject bijvoorbeeld langer duurt. Dit kunnen we zo goed overbrengen naar andere partijen als de gemeente. Als collectief versterken de initiatieven elkaar.’ Samen gaan zij voor het veranderen van de huidige praktijk. De initiatieven zien dat jongeren op steeds jongere leeftijd binnenkomen, dat klassen in het onderwijs te groot zijn of dat onderwijs niet goed aansluit bij de behoeftes van jongeren.   

Bekijk de video: Initiatieven Collectief - Voor jongeren voor wie het reguliere onderwijs of de zorg niet passend is - YouTube.  

Werken vanuit levensvragen bij het Dagelijks Bestaan

Het Dagelijks Bestaan is één van de initiatieven van het Initiatieven Collectief. Jongeren leren hier werken vanuit eigen levensvragen: ‘Wie ben ik? Wat zijn mijn talenten? Wat wil ik?’. Met deze en nog meer vragen trekken begeleiders en jongeren samen op in het ontwikkelprogramma en/of beschermd wonen. Amel Mackaay vertelt: ‘Wij doen vooral heel veel samen: wonen, werken en leren’. In 2008 begon het Dagelijks Bestaan in een autogarage als dagbestedingsplek voor jongeren die uitvielen op school. Toen het dagprogramma steeds meer aanmeldingen kreeg en iemand vroeg ‘kan ik bij jullie wonen?’ is het in 2018 uitgebreid met woonplekken. ‘We zagen daarnaast dat jongeren in de nacht of in het weekend een terugval kregen in gedrag. Hierbij kun je denken aan verslavingen of niet mee kunnen komen in de dynamiek van het gezin.’  

Community Based wonen, werken en leren

Mackaay: ‘Vervolgens zijn we samen gaan proberen hoe je gemeenschappelijk kunt wonen. We hebben niet alle antwoorden, maar gaan wel graag samen op weg om de vragen te onderzoeken. We nodigen jongeren uit hun eigen rituelen te maken, spelen spelletjes, maken een kampvuur en vieren verjaardagen. Maar er is ook plek voor de lelijke kant van het leven. Jongeren leren bij ons wie ze zelf zijn, wat ze kunnen en waar ze staan in de maatschappij. We gaan ervanuit dat iedereen talent heeft maar dat zelf soms vergeet.’ 

Het Dagelijks Bestaan werkt samen met organisaties in Zutphen. Hier regelen zij bijvoorbeeld stageplekken voor jongeren, om zo de brug naar de maatschappij kleiner te maken. Maar het Dagelijks Bestaan hoeft niet voor elke jongere de oplossing te zijn. Mackaay deelt dat de helft van de jongeren die bij hen komt zonder moeite in de community stapt en opbloeit, dat een kwart dit graag wil maar meer tijd nodig heeft om aan te sluiten en dat een ander kwart erachter komt dat gemeenschappelijk wonen niet helemaal passend is. ‘Soms kunnen zij alsnog hun stappen maken in de gemeenschap, soms gaan wij op zoek naar een andere plek die beter aansluit. ’. 

Uitdagingen

De initiatieven krijgen ook te maken met uitdagingen. Het Dagelijks Bestaan vertelt over de locatie waar zij maar een bepaalde tijd mogen verblijven. Ook het vinden van bestuurder en werknemers die de visie delen en samen willen zoeken naar antwoorden is niet altijd eenvoudig.. Daarnaast geldt er bij dagbesteding een no show regeling. Komen jongeren niet naar het Dagelijks Bestaan? Dan ontvangt de organisatie geen geld. Amel Mackaay legt uit: ‘We mogen alleen declareren als jongeren daadwerkelijk aanwezig zijn. Maar in de realiteit ben je juist veel tijd bezig met degenen die er niet zijn.’ 

Problemen bewust negeren

Jongerenlocatie Outpoet is een plek waar alles kan: koffiedrinken, spelletjes doen, mensen ontmoeten, stekjes uitwisselen in de plantenbieb of schilderen. De deur staat voor iedereen open. Jongeren krijgen hier de kans om zichzelf te zijn, sociale vaardigheden op te doen, te ontspannen, nieuwe dingen te leren en vooral ook om met eigen ideeën te komen. Tom Houben vertelt samen met Niels Numan over de werkwijze bij Outpoet: ‘Wij negeren bewust de zorgvraag en het hele zorgnetwerk dat bestaat. We hebben het dus juist niet over waarom een jongere bij ons binnenkomt. Op zorgplekken krijgen zij meteen een stigma opgeplakt waardoor hulpverleners de verkeerde toon aanslaan, ondanks de juiste intentie. Maar jongeren rennen weg van stigma en identiteit die hen opgedrongen wordt. Jongeren willen het juist niet hebben over hun problemen. We praten er alleen over wanneer iemand dat wil. Onze ervaring leert dat als wij de problemen negeren, jongeren sneller tot herstel komen.’ Het negeren van de zorg(vraag) betekent voor Numan en Houben verbinding leggen zonder enige tijdsdruk en belangen vanuit overheid, organisaties of professionals.  

Doen wat je leuk vindt

Outpoet zit midden in het centrum van Heerlen. Wanneer je er langsloopt zie je een winkel. En eenmaal binnen zie je allerlei mensen die doen wat ze leuk vinden. Houben: ‘Daardoor heb je niet het idee dat je een zorginstelling binnenloopt.’ Een van de jongeren die bij Outpoet binnen kwam lopen is Lieke. In het verleden heeft zij veel te maken gehad met hulpverlening, maar pas na drie maanden van komen bij Output sprak Numan hier met haar over. Daarvoor heeft ze vooral gedaan wat ze leuk vindt, namelijk schilderen. ‘Na een aantal weken heeft zij een expositie georganiseerd en daarmee 1200 euro verdiend. Haar vertrouwen in zichzelf is enorm gegroeid. Door te focussen op haar kracht hebben we haar zien groeien en terug zien komen uit een diep dal. Nu maakt ze anderen duidelijk dat je er mag zijn als kunstenaar of muzikant. Inmiddels zijn er meer dan 20 jongeren die een eigen bedrijfje in de cultuursector hebben opgericht. Zo bouwen we aan een community waarin kruisbestuiving plaatsvindt’, vertelt Numan.