De zorg en ondersteuning aan jongeren en jongvolwassenen staat onder druk en faalt zelfs in bepaalde gevallen. Sinds de invoering van de Jeugdwet in 2015 en de decentralisaties ligt de verantwoordelijkheid voor de brede zorg en ondersteuning aan de jeugd bij gemeenten. In de praktijk blijken wetten en systemen in de weg te zitten voor jongeren, ouders en professionals. Vooral in de overgang van 18- naar 18+ zitten allerlei knelpunten. Van het kastje naar de muur gestuurd worden is voor veel jongeren nog dagelijkse realiteit. Toch zijn er ook steeds meer plekken waar het wel lukt om doorlopende, levensbrede ondersteuning te bieden aan jongvolwassenen. Op steeds meer plekken poppen initiatieven en organisaties op, vaak ontstaan van onderop, die in staat zijn om jongvolwassenen die voor anderen buiten beeld blijven wél te bereiken. Tijdens de Transitiearena Jongvolwassenen op 31 mei 2023 kregen drie van deze initiatieven het woord.  

Talenten ontdekken bij SPOT! in Lelystad 

SPOT! in Lelystad is een creatieve jongerenbroedplaats. ‘Ik wilde graag iets doen met mijn eigen ervaringen en een idee dat ik heb gewoon kunnen uitvoeren. Daarom ben ik bij SPOT! terechtgekomen. Hier organiseren we elke week een ervaringsloket waar jongeren terecht kunnen met allerlei vragen over wonen, gemeenten, uitkeringen, enzovoort’, vertelt Steph.  Initiatiefnemer Jakob Stolk: ‘Jongeren komen binnen met hun idee, talent of de potentie die we in hen zien. Daar gaan we mee aan de slag. Ze worden een onderdeel van een beweging en groeien binnen het project van maker naar agent. Doordat we ons richten op de kracht van jongeren ontstaat er motivatie. Ook om vervolgens andere jongeren te helpen.’ Zoals Robin, die gemotiveerd is om iets te doen voor anderen. Hij is beatmaker, producer en spreekt als ervaringsdeskundige jongeren aan op straat. ‘Ik help hen bij het maken van een nummertje waar familie trots op is, in plaats van dat stoere gedoe’, legt hij uit. Toen Robin zelf dakloos was, is hij in zijn zoektocht naar hulp bij Stolk terechtgekomen.  

Bij WerkRaat voel ik me voor het eerst thuis

Een organisch proces  

Waarom is SPOT! zo belangrijk? Steph vertelt: ‘Ik merk dat er bij SPOT! meer verbinding is tussen de jongeren. Je ziet kanten en talenten die je nooit eerder van elkaar hebt gezien. Het wakkert creativiteit aan in jezelf. Jongeren voelen zich veilig en zijn er graag. Veel is nog niet uitgestippeld, dat werkt goed’, aldus Steph. Dat het organisch loopt, kan wel lastig zijn naar partners toe, vertelt Stolk. Daarom heeft Movisie eerder onderzocht wat nou de kracht is van deze jongerenbeweging met als standplaats SPOT!. De methodiek Creative Change Agents bleek het succes. Stolk: ‘We hopen dat de jongeren het anderen ook gunnen om hun talent te ontdekken. Zo veranderen ze in een agent.’  

Wat is de transitiearena? 

Een transitiearena is een vorm van kennisuitwisseling en –deling en het gezamenlijk zoeken naar nieuwe 'rules of the game'. Deze is gebaseerd op de transitietheorie van Drift. De uitgangspunten van deze theorie zijn dat het werken aan verandering tijd kost, verandering van onderop (niches) ontstaat en de verandering van waarden aan de basis ligt. Het bijeenbrengen van verschillende perspectieven; aanbieders, deelnemers, professionals, ervaringsdeskundigen, beleidsmakers en onderzoekers staat centraal. Het doel is het stimuleren van vernieuwing en verandering, experimenten uitwisselen en volgen, vraagstukken delen en bespreken en de opgedane kennis verspreiden. Bekijk de infographic. 

De draad weer oppakken bij WerkRaat in Doetinchem 

Ook bij leerwerkcentrum WerkRaat in Doetinchem krijgen jongeren en jongvolwassenen de kans om hun talenten te ontdekken. Tijdens de transitiearena op 31 mei vertelde oprichter Henk Knipping en trajectbegeleider Gerry Dijkstra ons meer. Dijkstra: ‘Wij zijn een leerwerkcentrum voor activering en ontwikkeling. We richten ons op jongeren en (jong)volwassenen die om diverse redenen zijn uitgevallen op school of de stap naar werk niet konden maken. Bij WerkRaat krijgen ze de mogelijkheid om opnieuw aansluiting te vinden.’ In het pand van WerkRaat bevinden zich negen verschillende labels. Hierbij kun je denken aan horeca, Webdevelopment en Fietstechniek. Binnen deze labels is het mogelijk om diploma’s en certificaten te behalen.  

Jimmy's focust op talenten in plaats van op problemen, zonder deze problemen te ontkennen

Direct van start gaan 

Eerder al ging Movisie op bezoek bij WerkRaat en sprak daar met jongeren over wat het voor hen betekent. ‘Bij WerkRaat voel ik me voor het eerst thuis, kan ik weer zelfvertrouwen opbouwen en word ik niet beoordeeld’, deelt een van de jongeren. Wat vooral ook belangrijk is volgens Knipping, is dat jongeren bij WerkRaat meteen van start kunnen. ‘We gaan niet wachten tot alle keukentafelgesprekken zijn geweest. Een jongere hoeft niet te wachten tot dat wij alle financiële en administratieve zaken geregeld hebben. Door snel te starten sluiten we aan bij hun motivatie, voorkomen we verdere terugval en houden we hen in beeld’, vertelt Knipping.  

Jimmy’s: talentenbroedplaats, peersupport en stap naar hulp 

Nog zo’n plek waar jongeren terecht kunnen met al hun vragen en ideeën is Jimmy’s. Een talentenbroedplaats, peersupport community en wanneer nodig een makkelijke stap naar hulp voor alle jongeren in de leeftijd van 12 t/m 27 jaar. Hier werken jongeren samen aan initiatieven, projecten én ondersteunen ze elkaar. Initiatiefneemster Marloes Dekker: ‘Jimmy’s is 12 jaar geleden ontstaan in Groningen. De gemeente vroeg jongeren zelf waar zij behoeften aan hadden. Er bleek vooral behoefte aan fysieke plekken waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten én waar zij zelf aan het roer staan.’ Jimmy’s wil versterken wat er al is – amplitie – en focussen op talenten in plaats van op problemen, zonder deze problemen te ontkennen. Voorbeelden van vragen van jongeren die langskomen bij Jimmy’s zijn: ‘Ik weet niet goed of ik bij de juiste opleiding zit’, ‘ik heb een tof idee en wil wat organiseren in deze stad maar weet niet hoe ik dat aan moet pakken’ of ‘ik heb stemmen in mijn hoofd en weet niet hoe ik het moet oplossen’. Dekker: ‘We laten jongeren vooral zelf het antwoord vinden.’ 

Zorgen 

Dijkstra en Knipping signaleren dat de jongeren die bij WerkRaat komen steeds jonger worden. Meerdere deelnemers aan de transitiearena delen deze zorg. Aan de andere kant wordt de leeftijdsgrens binnen deze initiatieven ook hoger. Deze uitbreiding aan beide kanten zorgt ervoor dat de groep steeds groter wordt. Een andere zorg die de aanwezigen en initiatiefnemers met elkaar delen, is het rondkrijgen van de eigen financiën. Valt het onder de Wmo of binnen de budgetten voor werk en inkomen, onderwijs of jeugd, kunst/cultuur? Gezien de tekorten verzand je snel in allerlei discussies en val je overal buiten.