Leernetwerk Ervaringsdeskundigheid: van willen naar doen
Het belang van het inzetten van ervaringskennis van inwoners voor beleid en dienstverlening wordt meer en meer erkend. Daarom organiseert Movisie sinds vorig jaar het Leernetwerk Ervaringsdeskundigheid voor gemeenten. Andrea van den Berg (beleidsontwikkelaar Jeugdzorg gemeente Epe) en Steven Siebrand (coördinator TeamED16) namen deel aan het leernetwerk vanuit de gemeente Epe. Hoe hebben zij dit ervaren? En wat is de waarde van deelname aan het leernetwerk?
In de gemeente Epe wordt al gewerkt met ervaringsdeskundigen, vertelt Andrea. ‘Vanuit transformatiemiddelen ontstond contact tussen de zorgregio en TeamED16, waarna een pilot met een buddysysteem op werd gestart. De samenwerking met TeamED16 werd ingebed in de zorgregio en verder vormgegeven. Nu is het structureel financieel ingeregeld. Maar, de maatschappij staat niet stil, er is behoefte aan doorontwikkeling.’
TeamED16 bestaat uit leden die in het verleden zelf ook ervaring met (jeugd)hulp hebben gehad. Vanuit eigen ervaring ondersteunen zij op vrijwillige basis andere jongeren. Het team is actief in zorgregio Midden-IJssel en Oost Veluwe.
Casusniveau
Momenteel wordt TeamED16 op casusniveau betrokken door het toegangsteam van de gemeente. Andrea licht toe: ‘We willen breder met ervaringsdeskundigheid aan de slag. Bijvoorbeeld door ervaringsdeskundigen meer aan de voorkant te betrekken. En daarnaast ervaringsdeskundigheid in te zetten in het beleid.’
Drie ambities
Tijdens het leertraject hebben Andrea en Steven drie ambities uitgesproken. Ten eerste het inzetten van ervaringsdeskundigheid in beleid. Daarover heeft een ervaringsdeskundige van TeamED16 inmiddels gesproken met een beleidsmedewerker van de gemeente, onder andere over de voorwaarden en capaciteiten. Steven: ‘Het gesprek is nu gevoerd, maar nu moet het nog echt van de grond komen. Daar moet wat druk achter zitten, iemand die zegt: nu gaan we het zo doen en faciliteren. Als dat er niet is, ben ik bang dat het van de agenda verdwijnt.’
'Hoe je ervaringsdeskundigheid ook inzet, de gedachte ‘niet over, maar mét jongeren praten’ is al goud waard'
De tweede ambitie heeft betrekking op het aan de voorkant betrekken van ervaringsdeskundigheid in het toegangsteam Jeugdzorg. Momenteel is TeamED16 betrokken op casusniveau, maar de ambitie is om al eerder, bij het verdelen van de casussen bijvoorbeeld, mee te denken. Andrea vertelt: ‘Helaas is het, ondanks het enthousiasme van de coördinator, nog niet gelukt om daar stappen in te zetten. In dit team spelen andere prioriteiten op dit moment. TeamED16 blijft gelukkig wel op casusniveau betrokken bij het team.’
Als derde ambitie staat het betrekken van een ervaringsdeskundige in de Adviesraad Sociaal Domein op de agenda. Steven: ‘Daar hebben we gesprekken over gevoerd. Wij denken mee over het functieprofiel en het verspreiden van de functie via ons netwerk. De vraag: “Waar vind ik een ervaringsdeskundige?” krijgen wij vaker. Daarom willen we, in samenwerking met andere organisaties die ervaringsdeskundigen in dienst hebben en met BOEG (Boven Regionale Expertnetwerk Gelderland), een Gelderland brede community opzetten, om vraag en aanbod samen te brengen.’
Inspiratie delen en halen
Andrea: ‘Uiteindelijk blijkt dat sommige plannen en ambities makkelijker bedacht dan daadwerkelijk uitgevoerd zijn. Uit het leernetwerk bleek dat meerdere gemeenten dat herkennen. Het is een zoektocht. Daarom is het heel waardevol om hier met andere gemeenten over te sparren en jouw proces te delen. Het zet je aan het denken en biedt inspiratie.’
Daarnaast was het deelnemen aan het leernetwerk ook waardevol voor de samenwerking tussen de gemeente Epe en TeamED16, vult Steven aan. ‘Om jongeren zo goed mogelijk te ondersteunen heb je kennis en samenwerkingspartners nodig. Daarvoor is het belangrijk om open en eerlijk te communiceren met onder andere de gemeente. Het leernetwerk bood de mogelijkheid om ons perspectief te delen en te leren van anderen: hoe pakken zij een vraagstuk aan, kunnen wij daar ook iets mee in onze praktijk?’ Ik denk dat de samenwerking met de gemeente zo goed verloopt, omdat we als gelijkwaardige partners samenwerken. Dat is enorm belangrijk. Betrek ervaringsdeskundigen vanaf het begin als gelijkwaardige bij het project. Laat ons meedenken’. Andrea: ‘We hebben mooie stappen gezet, maar zitten nog steeds in de beginfase. We hebben nog steeds veel dingen te doen. Je moet blijven afstemmen en goed plannen. Maar het enthousiasme was er en is zelfs gegroeid. Nu moeten we het echt gaan doen!’
Meer geleerde lessen uit het leernetwerk Ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid in beleid
Steeds meer gemeenten zoeken naar manieren om beter de verbinding te maken met de inwoner door gebruik te maken van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Welke tips geven de andere deelnemers van het netwerk?
- Besteed eerst voldoende aandacht aan het onderscheid tussen de begrippen ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid. Welke beelden en ideeën leven hierover bij jouw team, afdeling en binnen de gemeente? En op welke wijze denken zij dat ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid van waarde kan zijn bij beleid?
- Gemeenten kunnen op verschillende manieren meer gebruik maken van de ervaringskennis van inwoners en ervaringsdeskundigen. Deze verschillende manieren zijn lang niet altijd bekend, daarom is het zinvol om samen met inwoners en ervaringsdeskundigen nieuwe en passende manieren en vormen te bedenken en in te zetten. Bedenk dat als gemeente niet in je eentje. Hetzelfde geldt voor de vraagstukken en onderwerpen waarover het moet gaan. Denk goed na over wat je precies aan taken en rollen verwacht wanneer je mensen met ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid werft, bijvoorbeeld voor het opstellen van een inclusieagenda of een Adviesraad Sociaal Domein. Let op dat je mensen niet over- of ondervraagt.
- Maak het niet te groot, zet kleine, concrete stappen, werk eens met ervaringsdeskundigen samen op een specifiek thema zoals inclusie of armoede, evalueer en leer daarvan met elkaar en breidt daarna weer verder uit. Dat werkt vaak beter dan in grote structuren te blijven denken.
