De afgelopen jaren werden onderzoekers van universiteiten, hogescholen en andere kennisinstituten uitgenodigd om onderzoeksvoorstellen in te dienen voor het onderzoeksprogramma Inzicht in sociale interventies. Twee elementen vormen de kern van het onderzoeksprogramma:

1. Het onderzoek wordt uitgevoerd in de praktijk van de sociale sector en richt zich op één of meer concrete, in de praktijk veelgebruikte en doordachte interventies.
2. In het onderzoek wordt een bij de interventie passende vorm van evaluatieonderzoek uitgewerkt en uitgetest. Het toepassen van een – in Nederland – niet vaak toegepaste, vorm van evaluatieonderzoek strekt tot aanbeveling.      

Op dit moment lopen nog enkele onderzoeken. Er is geen financiële ruimte voor nieuwe voorstellen. Voor informatie over Inzicht in sociale interventies kunt u contact opnemen met Saskia Keuzenkamp.

Praktijkgericht interventieonderzoek stimuleren

Het onderzoeksprogramma Inzicht in sociale interventies van Movisie stimuleert evaluatieonderzoek naar interventies dat past bij de sociale sector. Het onderzoeksprogramma heeft twee doelen. Ten eerste beoogt het de generatie van kennis over de bruikbaarheid van een specifieke evaluatievorm. Dit gebeurt door het uittesten van verschillende vormen van evaluatieonderzoek naar sociale interventies. Het tweede doel is de verzameling van kennis over de werkzaamheid van een interventie. Het kan hierbij gaan om onderzoek dat zich richt op de vraag of een interventie werkt, en om onderzoek naar hoe een interventie werkt.

Waarom evaluatievormen uittesten?

Door het toepassen van veelbelovende, maar in Nederland niet vaak toegepaste, vormen van evaluatieonderzoek op bestaande sociale interventies komen onderzoekers te weten of en wanneer deze vorm van onderzoek bruikbaar is. Alle vormen van evaluatieonderzoek komen in principe in aanmerking voor het onderzoeksprogramma. Onderzoekers van universiteiten, hogescholen en andere kennisinstituten komen hierdoor te weten welke onderzoeksmethoden wanneer bruikbaar zijn. Zo wil Movisie stimuleren dat onderzoekers meer systematisch praktijkgericht interventieonderzoek doen.

Waarom interventies evalueren?

Een goede systematische evaluatie van interventies, kan professionele organisaties die informatie geven die nodig is om nog effectiever te werken. Beleidsmakers en praktijk kunnen gebruik maken van deze inzichten in de resultaten van sociaal werk om sociale interventies te verbeteren. Dit is zeker belangrijk gezien de grote uitdagingen waar de sociale sector mee te maken heeft. Bezuinigingen, wetswijzigingen, decentralisatie, nieuwe bakens van de Wet maatschappelijke ondersteuning en Welzijn nieuwe stijl; de sector moet hier op in spelen. Nieuwe aanpakken zijn nodig en beproefde aanpakken moeten worden bijgesteld. Hoe behouden we de goede elementen van meer dan honderd jaar ervaring in het sociaal werk, hoe doen we het goede en hoe maken we het verschil? Meer inzicht in de werkzaamheid van sociale interventies kan organisaties helpen om goed in te spelen op de veranderingen.

Effectieve sociale interventies

Sinds 2008 inventariseert Movisie informatie over de effectiviteit van sociale interventies en stelt zij deze informatie via de databank Effectieve sociale interventies ter beschikking aan het werkveld. De databank helpt professionals bij het maken van weloverwogen keuzes bij het oplossen van maatschappelijke problemen. 

Onderzoeksresultaten

Sinds 2008 zijn 25 onderzoeken gestart in Inzicht in sociale interventies. In het onderzoeksprogramma is geëxperimenteerd met uiteenlopende methoden van onderzoek: van klassiek effectonderzoek met een effect- en controlegroep tot kwalitatief onderzoek, zoals Realistische evaluatie, Theory of change en Theoriegestuurde evaluatie. Deze kwalitatieve methoden van onderzoek richten zich vooral op de vraag hoe de sociale interventie zou moeten werken en of dat in de praktijk ook zo blijkt uit te pakken. De onderzoeksmethoden maken snel duidelijk wat de sterke en zwakke punten van een interventie zijn en bieden aanknopingspunten om de interventie gericht te verbeteren. Het onderzoeksprogramma heeft diverse methoden van interventieonderzoek (weer) op de kaart gezet bij universiteiten. Zij zijn opgenomen in het onderwijscurriculum en worden ingezet bij evaluatieonderzoek.

Reeks onderzoeksrapporten

Het onderzoeksprogramma heeft geleid tot een serie publicaties. Gezamenlijk geven deze inzicht in de bruikbaarheid van diverse methoden van interventieonderzoek. Alle publicaties in de serie Inzicht in sociale interventies zijn gratis te downloaden of tegen betaling verkrijgbaar in boekvorm.

• De praktijk van het mantelwerk, 2009, T. Knijn; E. Grootegoed; B. da Roit; M. Willemse
• Inspelen op initiatief, 2009, M. van der Sluis; M. van der Land
• Een warm nest of een geoliede machine, 2010, M. Hoogenboom; T. Knijn; M. Saber
• Zin in meedoen, 2010, K. Penninx
• Gezinsbegeleiding achter de voordeur, 2010, T. Tudjman; W. de Jong; E. Snel
• Activeren door participeren, 2011, M. Bouwman-van ’t Veer; T. Knijn; R. van Berkel
• Polarisatie en radicalisering, 2011, V. Lub; N. de Groot; J. Schaafsma
• Alleen slechte vrouwen klagen, 2011, E. Tonkens; L. Verplanke; L. de Vries
• Op zoek naar het levende bewijs, 2011, K. Penninx; R. van der Zwet
• Politie en jongerenwerk, 2012, J. Noorda; A. van Dijk; M. Kroeze
• Respect, waardering en ontplooiing, 2012, K. Mogendorff; E. Tonkens, L. Verplanke
• Moedwil en misverstand, 2012, M. Scholte; A. Sprinkhuizen
• Naar het hart van empowerment, deel 1, 2012, J. Boumans
• Inzicht in wijkgericht werken, 2013, T. Tudjman
• Bewijs gevonden, 2013, H. Michon, M. van Wezep, A. Rijkaart, K. Overweg, L. Vink, H. Kroon
• Schoon, heel en werkzaam? Een wetenschappelijke beoordeling van sociale interventies op het terrein van buurtleefbaarheid, 2013, V. Lub. Boom Lemma uitgevers.
• Schetsen van Mismatch, 2014, A. Goossensen (red.)
• Het belang van TijdvoorElkaar, 2014, F.H. Bredewold, I.W. Malda
• Kwalitatief evalueren in het sociaal domein. Mogelijkheden en beperkingen, 2014, V. Lub
• Ouderen in sociaal isolement, 2015, A. Machielse
• Contact houden met elkaar, 2015, Kuiper, Drs. D.; Goedendop, Dr. M.; Steverink, Dr. N.
• Een maatje voor iedereen, 2015, Tier, Drs. M. van der.; Potting, Dr. M.
• Naar het hart van empowerment, deel 2, 2015, Boumans, J.
• Smart4U, een sociale netwerk app, 2015, Manders, W.; Woerden, L. van; Koekkoek, B.
• Klik voor hulp, evaluatie van online hulpverlening in het maatschappelijk werk. 2016, Tier, M. van der.; Potting, M.
• Gewoon steunen bij opvoeden, onderzoek naar CJG ouderproject: een vorm van informele opvoedingsondersteuning, 2016, Claeijs, M.L.G.; Hoegen, P.A.; Hooghiemstra, B.T.J.
• Complexe verwachtingen. Vrijwillige maatjes voor eenzame ouderen, 2016, Machielse, A.; Bos, P.;
• Visie en vakbekwaamheid maken het verschil. Over professionele besluitvorming in het sociaal werk, 2017, Spierts, M.; Pelt, M. van; Rest, E. van; Verweij, S.;
• Netwerken in de buurt. Een onderzoek naar het nieuwe zorgconcept Buurtcirkel, 2017, Weltevrede, A.; Heerik, A. van den; Wolff, R.; Boom, J. de; Seidler, Y.;
• Vaste grond. Theorie en theoriegebruik in maatschappelijke activering, 2017, Lub, V.;
• Kom je eens langs? 'Natuurlijk, een netwerkcoach!' bij eenzaamheid ouderen, 2018, Kelders, Y.; Kwekkeboom, R.;

Weten wat werkt

Wat is de waarde van evaluatieonderzoek? Hoe kan kennis over wat werkt in het dagelijks handelen van professionals worden geïntegreerd? En hoe verhouden de opbrengsten van onderzoek zich tot politieke en morele keuzes? De publicatie Weten wat werkt biedt inzicht in uiteenlopende vormen van evaluatie die passen bij de sociale sector. Slimme vormen van onderzoek die te vaak onbenut blijven. De auteurs maken gebruik van waargebeurde voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van maatschappelijke ondersteuning in zorg en welzijn.

Overzicht van instrumenten

De publicatie Zicht op effect biedt een overzicht van instrumenten van interventieonderzoek die in de sociale sector kunnen worden ingezet. De publicatie laat zien dat in elke fase van de ontwikkeling van de interventie evaluatieonderzoek kan worden ingezet. De informatie wordt op een toegankelijke manier gepresenteerd, is bruikbaar voor professionele organisaties en professionals, voor studenten en onderzoekers en voor mensen werkzaam in het onderwijs.