Scholen gezocht voor actieonderzoek naar keuzevrijheid voor leerlingen en studenten
Verschillen tussen meiden en jongens – en iedereen daar tussenin – mogen er zijn, maar niet op het vlak van sociale veiligheid, keuzevrijheid en kansen in het onderwijs. Dus: keuzevrijheid nu is de beste keuze voor later.
School is bij uitstek de plek waar meiden en jongens – en iedereen daar tussenin – hun interesses en talenten kunnen ontplooien. Samen met het onderwijsveld werkt de Alliantie ‘Worden wie je bent’ tussen 2023-2028 aan manieren waardoor leerlingen zich vrij voelen om de keuzes te maken die het beste bij ze passen.
Werk je in het onderwijs en wil jij hier met ons werk van maken? Dan is ons actieonderzoek interessant voor je.
Wat doen we als alliantie?
Stereotype verwachtingen die we als mensen (vaak onbewust) hebben over welke eigenschappen en rollen horen bij mannen en vrouwen zijn daarop van grote invloed. Als leerlingen niet voldoen aan deze verwachtingen, kunnen ze te maken krijgen met sociale onveiligheid - van onbegrip tot pesten. Met als gevolg dat zij hun potentieel deels of niet kunnen ontwikkelen en hun eigen interesses niet kunnen volgen.
De komende jaren willen we onderzoeken hoe scholen hun leerlingen of studenten nog beter de ruimte kunnen geven om hun interesses te volgen. Hiervoor gaan we actieonderzoek doen waarin we scholen (po/vo/mbo) ondersteunen in het experimenteren met aanpakken en handelingsperspectieven binnen de school om te werken aan een schoolklimaat waarin er meer veiligheid en ruimte is voor leerlingen om eigen keuzes te maken op gebied van interesses, studie en beroep. Bijvoorbeeld door intervisie of training met mededocenten om ons bewust te worden van verwachtingen op basis van gender en ideeën over rolpatronen (die verweven zitten in veel van wat we doen en zeggen). En vervolgens om die patronen te proberen te doorbreken door bewust gebruik te maken van materialen of manieren van werken die verwachtingen ten aanzien van meiden en jongens tegengaan. Dit kan door manieren van handelen in de les aan te passen (taken toewijzen, taalgebruik, samenwerken, stimuleren), of door lesmateriaal aan te passen of toe te voegen.
Alliantie 'Worden wie je bent'
De Alliantie ‘Worden wie je bent’ bestaat uit de partners VHTO (expertisecentrum genderdiversiteit in bèta, techniek en IT), Stichting School & Veiligheid, Movisie en Emancipator. Binnen deze alliantie is Movisie onder andere verantwoordelijk voor het doen van actieonderzoek op scholen om samen met hen te kijken wat er nodig is om meer keuzevrijheid voor hun leerlingen te creëren.
Waarom is dit belangrijk?
In het Nederlandse onderwijs is sprake van genderongelijkheid, en deze ongelijkheid is sterker dan in andere Europese landen. Dat concludeerde de Onderwijsraad in 2020 in haar publicatie over sekseverschillen in het Nederlandse onderwijs. Ook is het de ervaring van de initiatiefnemers van de Alliantie Onderwijs – ‘Worden wie je bent’.
Stereotype verwachtingen kunnen negatieve gevolgen hebben voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Ten eerste zorgen ze ervoor dat leerlingen zich proberen aan te passen aan de norm om ‘erbij te horen’ en geen negatieve reacties te krijgen. Kinderen en jongeren die niet aan stereotype verwachtingen voldoen, hebben vaker te maken met sociale onveiligheid in de vorm van onbegrip, sociale isolatie of pestgedrag. Daardoor is het welzijn van deze leerlingen lager. Ten tweede laat onderzoek zien dat stereotype verwachtingen het moeilijker maken voor leerlingen om hun interesses te volgen. En dus kiezen meiden en jongens in Nederland, meer dan in andere Europese landen, voornamelijk voor beroepen die worden gezien als ‘passend’ bij hun gender (meiden meer zorg en onderwijs, jongens meer techniek en ICT bijvoorbeeld). De juiste mensen komen daardoor niet op de juiste plekken terecht, wat nadelige gevolgen voor de samenleving kan hebben. Daarom slaan de initiatiefnemers van de Alliantie ‘Worden wie je bent’ de handen ineen om scholen te ondersteunen om iedere leerling en student de kans te bieden zich vrij te ontwikkelen en te ontplooien.
Naar wie zijn we op zoek?
We zijn op zoek naar een school (po, vo of mbo) die samen met ons actief wil experimenteren met het veranderen van stereotype verwachtingen en de invloed daarvan op school, om zo te werken aan meer sociale veiligheid, keuzevrijheid en kansengelijkheid in het onderwijs voor alle leerlingen en studenten.
Wat bieden we jullie?
- Gedurende het schooljaar 2024-2025 (juni-juli) willen we jullie school ondersteunen om te worden tot een school waarin stereotype verwachtingen over de rol en het gedrag van meiden en jongens – en iedereen daar tussenin – steeds minder een rol spelen. We willen samen met jullie de vragen opstellen die we gaan onderzoeken. Wat willen jullie weten en veranderen? Wat willen jullie leren? Hier sluiten we onze activiteiten op aan.
- De wensen en ervaringen van leerkrachten/docenten en directie/management staan centraal. Om die goed te leren kennen, zullen we gedurende het jaar op verschillende momenten met jullie in gesprek gaan. Zo zullen er groepsgesprekken en bijeenkomsten plaatsvinden waarin we samen werken aan concrete verbeteracties. Om ervoor te zorgen dat die direct toepasbaar worden, hebben we jullie input en ervaring nodig.
- Het is fijn als jullie met ons meedenken over wat waardevol is om met elkaar te bespreken tijdens tussentijdse reflectiemomenten.
- De wensen en ervaringen van leerkrachten/docenten en directie/management staan centraal. Om die goed te leren kennen, zullen we gedurende het jaar op verschillende momenten met jullie in gesprek gaan. Zo zullen er groepsgesprekken plaatsvinden en bijeenkomsten waarin samen wordt gewerkt aan concrete verbeteracties. Om ervoor te zorgen dat dit direct toepasbaar wordt, hebben we jullie input en ervaring nodig.
- Het is fijn als jullie met ons meedenken over wat waardevol is om met elkaar te bespreken tijdens tussentijdse reflectiemomenten.
Wat levert het op?
- De school ziet direct resultaat van het onderzoek, omdat veranderacties direct worden ingevoerd en aangescherpt in de onderwijspraktijk.
- Movisie ondersteunt door kennis aan te bieden, maar ook door het proces goed te begeleiden en te evalueren. Daarmee is aan het einde van het traject voor de school ook inzichtelijk wat goed gaat, en wat nog verder ontwikkeld kan worden.
Voor de samenleving:
Als school lever je een bijdrage aan een duurzame maatschappelijke ontwikkeling tot een samenleving waarin leerlingen zich vrij voelen om zichzelf te zijn, in een sociaal veilige omgeving die vrij is van stereotype verwachtingen en/of rolpatronen. Je draagt bij aan:
- een veiligere en eerlijkere plek voor iedereen om te worden wie je wilt zijn;
- meer benut potentieel: de juiste mensen op de juiste plekken.
Hoe gaan we dit doen?
- We voeren eerst oriënterende gesprekken met de school en doen een scan om te kijken hoe we onze werkwijze kunnen aansluiten op de wensen, vragen en verwachtingen van de school en medewerkers (tot aan zomer 2024).
- Wij doen onderzoek door mee te lopen, mee te doen en mensen te spreken: leerkrachten/docenten, coördinatoren en managers/directie, en eventueel ook leerlingen/studenten. Op deze manier krijgen we inzicht in de leervragen en ambities (vanaf sept 2024).
- Met betrokken medewerkers gaan we verschillende verbeteracties uitwerken die direct toepasbaar zijn binnen het curriculum of binnen de organisatie. Dit doen we in creatieve ontwikkelsessies (sept-dec 2024). Daarna worden de veranderacties direct ingezet in de klas en in de school of opleiding (jan-juni 2025).
- Tussentijds gaan we samen met de betrokken medewerkers in gesprek over wat we hebben geleerd over de veranderacties. Dit doen we door tussentijds contact te hebben en door het plannen van groepsbijeenkomsten. Veranderacties kunnen dan ook in de loop van het traject aangescherpt en aangepast worden (jan-juni 2025).
Praktisch
We gaan graag met verschillende scholen in gesprek om te kijken welke behoeftes er zijn. Mochten er meerdere scholen geïnteresseerd zijn, dan kunnen we het actieonderzoek in een opvolgend schooljaar laten starten.
