Small wins 

Essentieel in het werken aan maatschappelijke verandering is inzicht krijgen in de mechanismen die verandering mogelijk maken. Wat gebeurt er als er iets verandert? Tientallen jaren geleden betekende goede zorg en ondersteuning bijvoorbeeld dat mensen met een beperking in aparte dorpen leefden en werkten. Vandaag de dag streven we juist naar een inclusieve arbeidsmarkt waar iedereen deel uitmaakt van dezelfde samenleving. In de transitie naar een inclusieve arbeidsmarkt is het zicht krijgen op de zogenaamde small wins één van de belangrijkste verandermechanismen.  

Gewoon doen 

Small wins zijn kleine diepgaande veranderingen die bijdragen aan de gewenste verandering, zoals de inclusieve arbeidsmarkt. Niet te verwarren met ‘laaghangend fruit’, waarbij de ‘grote stappen-snel thuis’ aanpak geldt. Door de focus op het kleine voorkomt een small win dat mensen overweldigd raken door de complexiteit van het vraagstuk en mensen sneller allerlei problemen zien en uitstelgedrag vertonen. In kleine stappen bereik je daardoor sneller iets dan in grote masterplannen. Ook is niet altijd direct duidelijk waar de kleine stap aan bijdraagt. In de transitiekunde wordt dit ook wel muddling through genoemd. Small wins bevorderen daarnaast dat mensen niet langer blijven steken in praten over, maar overgaan tot handelen. Als mensen gaan doen, dan wordt in de praktijk ook duidelijk wat wel en niet werkt.  

Als we weten dat verandering bij kleine initiatieven, projecten en experimenten begint, dan is het zaak om die goede voorbeelden podium te geven, te verspreiden en te leren van die praktijken. Op het vraagstuk inclusieve arbeidsmarkt gebeurt dit in de transitiearena’s Waardevol Werk. Deze keer met de samenwerking tussen Risse Groep en Pedagogisch Sociaal Werk (PSW) én Landzijde met hun werkwijze Buiten Gewoon Leren en Proberen.  

Pedagogisch Sociaal Werk (PSW) biedt ondersteuning, begeleiding, jobcoaching, verzorging aan mensen met een verstandelijke beperking in de regio Weert. Medewerkers kunnen bij PSW werken en wonen (24-uur en ambulant). Ook externe trajecten vanuit VSO-scholen, UWV, Participatiewet, Wmo, Jeugdwet en Wlz worden geboden.  
 
Risse Groep is één van de grootste werkgevers in de regio Weert. Werk.kom en Risse industrie zijn samengegaan in Risse Groep. Ze begeleiden meer dan 1.200 medewerkers en werken met meer dan 1.000 regionale bedrijven samen.  

Mogelijkheden ontstaan als je vanuit de deelnemer blijft denken en handelen

Simpel switchen 

PSW merkte dat medewerkers van de dagbesteding zich meer wilden ontwikkelen. Tegelijkertijd zocht Risse Groep naar een passend antwoord voor medewerkers met zorgvragen. Begin 2014 werd een pilot gestart waarin medewerkers van PSW onder begeleiding samen met Risse-medewerkers werken bij Risse Groep. Inmiddels is de pilot uitgegroeid tot een structurele samenwerking tussen PSW en Risse Groep. Zo werkt een groep PSW-deelnemers al jaren in het gebouw van Risse Groep. Jobcoaches van PSW zijn bij Risse gedetacheerd om begeleiding op de werkvloer te bieden. Josine Tans, teamleider dagbesteding PSW vertelt: ‘Op deze manier kunnen deelnemers van PSW, die daar in hun ontwikkeling aan toe zijn, kennis maken met een meer bedrijfsmatige en minder beschermde werkomgeving. Wat je ziet is divers: er zijn deelnemers die doorstromen naar individuele werkplekken met minder begeleiding, anderen blijven in de vaste groepsbegeleide werkplek werkzaam en soms gaat een deelnemer terug naar het activiteitencentrum. De keuze heeft te maken met wensen, werkdruk, werkomgeving, vaardigheden en werkplezier.’ Inmiddels zitten PSW en Risse Groep op hetzelfde terrein, wat de samenwerking nog gemakkelijker maakt. ‘Je kunt zelfs per uur meer of minder werken bij Risse Groep. Medewerkers van Risse Groep die een stapje terug willen of moeten doen, kunnen in hun eigen tempo werken in het activiteitencentrum van PSW.’ 

Waardeverandering 

Vanuit de transitiekunde wordt gezegd dat gewenste veranderingen voortkomen uit waardeveranderingen. Passende structuren en financiering zou daarop moeten volgen. De nieuwe visie van Risse Groep is hier een voorbeeld van. Voorheen was Risse een sociale werkvoorziening, waar productie op de eerste plek stond. De omslag naar sociaal ontwikkelbedrijf maakt dat Risse de ontwikkeling van deelnemers en personeel centraal stelt.  

Trainingsteam 

Door de jaren heen is de samenwerking tussen Risse Groep en PSW steeds groter geworden. Recent is er bijvoorbeeld het trainingsteam gestart. Medewerkers van PSW die zich verder willen ontwikkelen leren wat werken inhoudt bij verschillende werkgevers in de regio. Dit onder continue begeleiding van een jobcoach. Door een aanbod van uiteenlopende werkzaamheden bij verschillende bedrijven, ervaren ze welk soort werk bij hen past, wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn. Doel is doorstromen naar een individuele werkplek. Ook daarbij ondersteunt PSW zo lang dat nodig en wenselijk is.  

Tijd 

Waar medewerkers van Risse en PSW tijd nodig hebben en ontwikkelingsmogelijkheden geboden moeten worden om zichzelf te ontwikkelen op werkvlak. Daar heeft het personeel van Risse en PSW ook tijd nodig om te wennen aan de nieuwe samenwerking. ‘Als teamleider heb ik geleerd dat ik mijn team en collega’s meer moet meenemen in de mogelijkheden die er allemaal zijn in de samenwerking en uitleggen waarom we dit doen. Als een medewerker bijvoorbeeld te veel prikkels ervaart in de werkzaamheden bij Risse dan kan die medewerker ook bij PSW aan de slag. Dat deze ruimte er is moeten de begeleiders weten, en dat is mijn taak’, sluit Robbie Snoek teamleider Risse Groep af. 

Buiten Gewoon Leren en Proberen 

Vervolgens spreekt Josien Stringer, beleidsondersteuner Landzijde, over het programma Buiten Gewoon Leren en Proberen. ‘Een jongen kwam op 12-jarige leeftijd op een zorgboerderij. Hij kon niet lezen en schrijven. We hebben een docent geregeld die hem zijn leesvaardigheden heeft geleerd. Het halen van een trekkerrijbewijs is vervolgens op zijn tempo en taalniveau aangepast. Na een stage bij een loonbedrijf is hij daar nu in dienst. Trots houdt hij nu ook zijn vrachtwagenrijbewijs vast’, trapt Stringer haar verhaal af.  

Landzijde – Buiten Gewoon Leren en Werken 

Landzijde is een zorginstelling met meer dan 115 aangesloten agrarische bedrijven in Noord-Holland. Op deze zorgboerderijen werken jongeren die uitgevallen zijn op school, mensen met een verstandelijk beperking of lichamelijke beperking en ouderen. Lanszijde is een koepelorganisatie. Alle contacten met de gemeenten lopen via Landzijde. Zo doen ze alle zorginkoop voor de aangesloten boerderijen. Op deze manier worden de boeren ontlast en kunnen zij zich op hun werk met de medewerkers richten. 

Verschillend 

Vanuit de overtuiging dat dagbesteding geen eindstation hoeft te zijn, is het programma Buiten Gewoon Leren en Proberen ontstaan. De naam alleen al spreekt aan, laten deelnemers tijdens de transitiearena weten. ‘Het bieden van maatwerk, de deelnemer centraal zetten en doen (en leren van je handelen) zijn de basisprincipes waarmee je het verschil kunt maken’, zegt Stringer. Medewerkers op de zorgboerderij, ook wel hulpboeren genoemd, doorlopen samen met hun coach een ontwikkeltraject. Bijvoorbeeld in groenbeheer, horeca of melken. Het verschilt per persoon hoe dat gaat. De één voert op de zorgboerderij horeca-opdrachten uit. Voor diegene wordt een maatwerk praktijkverklaring gemaakt. De ander haalt haar horeca-assistent praktijkverklaringen op de boerderij of bij een ander horecabedrijf in de buurt. Om daar vervolgens te gaan werken. Als werken op een andere plek toch even niet lukt, kan een deelnemer weer bij haar zorgboerderij werken.  

Nieuwsgierig naar Landzijde? Bekijk dan deze video

Praktijkcursussen op niveau 

Landzijde heeft diverse praktijkverklaringen en praktijkcursussen samen met mbo-scholen vormgegeven en aangepast naar tempo en taalniveau van de deelnemers. Elk hoofdstuk kent een tussentoets en deelvragen. Met als afsluiter een eindtoets. Denk aan vaardigheden en kennis ontwikkelen op het gebied van veiligheid, administratie, groenbeheer, dierenverzorging, vervoer.  

Ontwikkelpunten 

Het recent gestarte mobiel groenteam is een voorbeeld hoe medewerkers zich stap voor stap kunnen ontwikkelen op het gebied van leren en werken. Geeft een deelnemer aan meer in het groenbeheer te willen doen, dan kan hij bijvoorbeeld starten met het volgen van de theorie bosmaaien. Heeft hij die afgerond dan volgt hij de praktijkcursus samen met andere hulpboeren op één van de zorgboerderijen. Een werkbegeleider neemt vervolgens verschillende deelnemers van verschillende boerderijen mee om natuurland te onderhouden. Het feit dat de deelnemers met iemand op pad gaan die ze niet kennen met deelnemers van andere boerderijen op een plek die ze niet kennen, zijn allemaal ontwikkelpunten. Daar kunnen de deelnemers stap voor stap aan wennen.  

Foto: Mobiel Groenteam

Mogelijkheden 

Typerend aan Landzijde is dat ze in mogelijkheden denken. Zo hebben ze met de mbo-school en de gemeente kunnen regelen dat jonge deelnemers met behoud van hun dagbestedingsindicatie een BBL-opleiding kunnen volgen. De zorgboerderij waar ze deelnemer waren, is nu de stageplek voor hun opleiding. ‘Mogelijkheden ontstaan als je vanuit de deelnemer blijft denken en handelen’, sluit Stringer krachtig af.