Succesvolle daginvulling onder de loep
Het Kwaliteitsnetwerk GGZ heeft een module ontwikkeld die helpt bij de zoektocht naar zinvolle daginvulling voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Deze module is samen met mensen vanuit ervaringskennis gemaakt en biedt handvatten om zinvolle dagbesteding vorm te geven vanuit wat zij zelf belangrijk vinden. De module biedt gemeenten en professionals een werkwijze om de wereld van zorg en arbeid te verbinden: van inloop en ontmoeting tot re-integratie en werk. De infokaart geeft de belangrijkste elementen uit de module weer.
De Kwaliteitsstandaard is ontwikkeld door Trimbos, Zorgbelang Gelderland/Utrecht en kennisinstituut Movisie in samenwerking met vertegenwoordigers van cliëntenorganisaties, ervaringsdeskundigen, ondernemers, beroepsgroepen, gemeenten en maatschappelijke organisaties.
Er zijn drie manieren waarop Reakt invulling geeft aan de generieke module daginvulling & participatie. Activeringsmedewerker Erik Hofman van Reakt – onderdeel van Parnassia Groep, specialist in geestelijke gezondheid – ziet geregeld hoe mensen opbloeien als ze meer gaan bewegen, aan het werk gaan of een andere vorm van daginvulling vinden die bij ze past. Dat geldt ook voor Marc (32). Na verschillende psychoses is hij begonnen met sporten, met vrijwilligerswerk in een verzorgingshuis en een opleiding tot keukenassistent. Erik: ‘Het is alsof ik een ander mens zie: Marc is gaan genieten van het leven.’
Reakt helpt mensen met psychische problemen of verslavingsproblematiek op weg in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld bij het vinden en behouden van werk of arbeidsmatige daginvulling, het vergroten van het sociale netwerk en het leiden van een gezonder leven. We vroegen verschillende medewerkers van Reakt hoe zij invulling geven aan de aanbevelingen uit de generieke module.
Drie thema’s uit de generieke module - hoe werkt het in de praktijk?
1. Organisatie van de daginvulling: voor ieder wat wils
Erik Hofman begeleidt cliënten vooral op het gebied van bewegen. ‘Marc heeft verschillende sporten geprobeerd en bleek al snel veel talent te hebben voor voetbal. In 2016 is hij zelfs geselecteerd voor de Homeless Wold Cup in Glasgow. Ik zag zijn zelfvertrouwen groeien door het sporten.’ Hierdoor kwam er ook ruimte voor het volgen van een opleiding en voor vrijwilligerswerk.
Marc is gestart met sporten en ik zag zijn zelfvertrouwen groeien
De generieke module beschrijft het belang van beschikbaarheid van een goed aanbod op het gebied van daginvulling in iedere gemeente of regio. Er moet voor iedereen wat wils zijn ‘in het hele continuüm van inloop en ontmoeting […] tot plaatsing en ondersteuning bij een reguliere werkgever’. Bij Reakt is dit ondergebracht in een pakket van acht bouwstenen, met verschillende vormen van begeleiding en daginvulling. Een cliënt kan hierin zelf keuzes maken.
2. Motivatie en zingeving: inventariseren en monitoren
Een goede daginvulling sluit volgens de generieke module optimaal aan bij de waarden, interesse, mogelijkheden en beperkingen van een deelnemer. Hoe kom je tot deze optimale match? Saskia Coppoolse, trajectbegeleider bij Reakt, vertelt: ‘We starten met een uitgebreid oriënterend gesprek. Zo inventariseren we wat de hulpvraag is, waar iemand oprecht blij van wordt, waar uitdagingen, ontwikkelingsmogelijkheden en kwaliteiten liggen. Op die manier kun je de daginvulling goed opbouwen. Minstens even belangrijk: je blijft ook daarna in gesprek. Door een adequate manier van gespreksvoering kun je iemands motivatie versterken en monitoren of het aanbod nog past bij iemands wensen en behoeften. Zo kom je erachter of er aanpassingen gewenst zijn.’
Saskia noemt een voorbeeld van een deelnemer die op het klinisch terrein woont en begint bij Reakt met houtbewerking. Hij geeft zelf aan dit leuk te vinden, maar meer te willen doen. Ook blijkt uit de gesprekken die Saskia met hem voert dat hij bang is om in situaties van stress of tegenvallers terug te vallen in drugsgebruik. Samen gaan ze na wat hij hier voor andere ontspanningsmogelijkheden tegenover kan stellen. ‘Hij heeft verschillende dingen geprobeerd en kwam er ook achter dat er meerdere activiteiten waren die hem energie gaven: muziekles, sport, de creatieve inloop. Inmiddels vindt hij zijn ontspanning in het schilderen en is dit ook onderdeel van zijn terugvalpreventieplan geworden.’ Dit past precies in de visie van Reakt: de daginvulling als onderdeel van de behandeling, met korte lijnen tussen trajectbegeleiders of banenconsulenten en het behandelend team.
3. Competenties en vaardigheden: het assessment als basis
Banenconsulent Marlies Boersma begeleidt cliënten naar werk. Ze kan zich volledig vinden in de aandacht die in de generieke module bestaat voor het onderdeel competenties en vaardigheden. Als iemand (weer) aan het werk wil, start een traject bij Reakt vaak met een waarde-assessment. Marlies legt uit: ‘Hiermee wordt duidelijk waar iemands kracht zit en wat zijn of haar drijfveren zijn. Het geeft een duidelijk persoonlijkheidsprofiel én het is een mooie aanleiding tot een gesprek. Soms schrikt het aantal vragen in eerste instantie wat af, maar bij het nabespreken blijkt bijna altijd dat de ervaring positief is. Vaak bieden de resultaten bevestiging van bepaalde competenties en een richting waarin we samen verder gaan zoeken.’
De vervolgstappen zijn het samen bepalen van mogelijke passende functies en werkgevers en het helder krijgen wat nodig is om de gewenste baan te bemachtigen. ‘Soms mist iemand een diploma of het werkritme. Of iemand is onzeker geworden na een lange tijd uit het arbeidsproces te zijn geweest. Dan kan een werkervaringsplek een mooie (tussen-)oplossing zijn.’ Op die manier kun je weer wennen aan het werken, de structuur en het contact met collega’s. En na een tijdje volgt een evaluatie. ‘We bespreken hoe dit voor beiden partijen bevalt en wat de mogelijkheden zijn voor een contract, uitbreiding van de verantwoordelijkheden of het volgen van een opleiding (BBL).
Reakt is blij met de handvatten die de generieke module daginvulling en participatie biedt. Het biedt hen net die basis om stappen te zetten vanuit de wetenschap dat zo’n aanpak nuttig is. Eenmaal bezig, blijkt dat in de praktijk ook te kloppen. De deelnemers varen er wel bij!
