'Zet in de ondersteuning van jongvolwassenen hun netwerk voorop'
Hoe bied je jongeren perspectief en praktische en doorlopende ondersteuning, met aandacht en ruimte voor ontwikkeling? Steeds meer initiatieven en organisaties slagen daarin. Deze vernieuwende praktijkvoorbeelden krijgen een podium tijdens de open transitiearena over ‘Ontwikkelingsperspectief voor Jongvolwassenen’. Tijdens de bijeenkomst op 31 januari was het woord aan Next Step Perron045 en Expertisecentrum GROEN. Daarnaast maakten de aanwezigen kennis met het programma GeestKracht van FNO en met Jongerenpanel de 3e Kamer.
Meedenken en -beslissen
Jeroen van Doorn is programmaleider van het programma GeestKracht van FNO: voor en door jongvolwassenen met psychische kwetsbaarheid. Jongeren werken gelijkwaardig mee in het programma en denken en beslissen mee over de inhoud en financiering. Van Doorn: ‘Bij GeestKracht kijken we altijd naar wat de eindgebruiker (de doelgroep) nodig heeft. Het ontwerpen en testen van diensten in samenwerking met de doelgroep gebeurt nog te weinig in het sociaal domein.’ Het programma ondersteunt en financiert trajecten als Het Bouwdepot en Het Huis. Bij Het Bouwdepot ontvangen thuisloze jongeren een jaar lang maandelijks 1050 euro. Zij mogen zelf bepalen waaraan ze het geld uitgeven. De financiële ondersteuning zorgt er bijvoorbeeld voor dat jongeren de rust vinden om een opleiding te volgen.
De Big5 op orde
Jongerenpanel de 3e Kamer bestaat uit een groep ervaringsdeskundige dak- en thuisloze jongeren. Zij adviseren instanties, ministeries en gemeenten. Het jongerenpanel wil de invloed van jongeren vergroten en streeft ernaar dat al het beleid over jongeren met jongeren gemaakt wordt. Fanny Koerts is coördinator van het Jongerenpanel: ‘Er zijn veel redenen waarom jongeren dak- en thuisloos worden. Zij lopen tegen verschillende problemen aan, bijvoorbeeld in de overgang van jeugdzorg naar volwassenheid. Jongeren willen dat de Big5 (support, wonen, school en werk, inkomen en welzijn) op orde is voordat zij worden losgelaten. Volgens jongeren zelf is dit nu nog niet altijd goed geregeld.’
12 juni 2024: Online transitiearena Ontwikkelingsperspectief voor Jongvolwassenen
Op 12 juni is de volgende bijeenkomst van de transitiearena 'Ontwikkelingsperspectief voor Jongvolwassenen'. Tijdens deze bijeenkomst vinden presentaties plaats van initiatieven die jongeren weten te bereiken en praktische en doorlopende ondersteuning bieden op een plek waar ruimte en aandacht is voor ontwikkeling. In de vorm van een transitiearena gaan we aan de slag met vragen als: Hoe doen deze initiatieven dit? Wat werkt in hun aanpak? Wat zijn succesfactoren? Wat zijn de ervaringen?
Ervaringskennis als speerpunt
In het Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een Thuis is de ervaringskennis van jongeren een speerpunt geworden. Jongeren met verschillende achtergronden hebben eraan meegeschreven, kritisch meegelezen en onderzoek gedaan. ‘Inmiddels werken wij nauw samen met het ministerie van VWS. Maar omdat dak- en thuisloosheid ook gaat over wonen en bestaanszekerheid, is een samenwerking met de ministeries van BZK en SZW ook van belang’, aldus Koerts.
Het netwerk voorop
Bij Next Step Perron045 kunnen jongeren tussen de 16 en 27 jaar terecht met vragen over hun toekomst. Bijvoorbeeld over het vinden van een baan of meer sociale contacten. Volgens een methodische aanpak werken jongeren hier aan hun toekomstperspectief. Nadine Podbevsek, projectleider van Next Step Perron045: ‘Tijdens een intakegesprek verkennen we of wat wij bieden past bij de jongere, niet andersom. Als hulpverlener zijn wij maar tijdelijk betrokken, bijvoorbeeld twee uur per week. Dit besef is belangrijk, want al die andere uren brengen jongeren door in hun eigen netwerk. Daarom vragen we jongeren vanaf het begin om iemand uit het eigen netwerk mee te nemen.’
Eigen regie
Vervolgens bespreken we verschillende vragen met de jongeren. Wie is belangrijk voor jou? Hoe hebben relaties wel of geen invloed gehad op jouw keuzes? En waar wil je naartoe? De jongeren maken samen met hun netwerk en een zelfgekozen vrijwillige coach een plan met duidelijke acties en een taakverdeling. ‘Als hulpverlener faciliteren we dat jongeren zelf de regie houden bij het maken van hun eigen plan. Meer doen we niet. We sturen hierin niet direct naar opleiding of werk. We kijken wel naar welke stappen ze moeten zetten om te bereiken wat ze willen. Daarnaast organiseren we losse trainingen en activiteiten en zorgen we voor ontmoeting’, vertelt Podbevsek. Podbevsek benadrukt het belang van het netwerk. ‘Ook als een jongere aangeeft al 10 jaar geen contact met diens vader te hebben, speelt de afwezigheid van de vader alsnog een rol in het leven van de jongere.’
Met ervaringskennis, vakkennis én onderzoek laten wij zien dat de jeugdhulp in Nederland anders moet
Levenskwaliteit verbeteren
Toen Dide Hoop als zeventienjarige vastliep en hier hulp bij zocht, werd zij via de huisarts verwezen naar de GGZ. Om antwoord te geven op de vraag die toen bij haar ontstond: ‘Waarom zijn er voor jongeren geen mogelijkheden tussen de huisarts en de GGZ?’ heeft zij Expertisecentrum GROEN in Noord-Brabant opgericht. GROEN is een plek waar positieve gezondheid en herstel samenkomen.
Hoop: ‘Bij GROEN bieden we gespecialiseerde begeleiding en ondersteuning, voor wie niet naar de GGZ wil maar ook geen passende ondersteuning vindt in het sociaal domein. We willen de levenskwaliteit van kinderen, jongeren en hun opvoeders verbeteren. Dit doen we onder andere door te werken vanuit ervaringskennis en met een integrale blik op gezondheid. Wij vinden het daarbij belangrijk om binnen het bestaande ecosysteem te werken. Dat betekent dat we samenwerken met organisaties en contacten in de regio en geen initiatieven van buitenaf vragen. Iedereen die bij ons werkt is opgeleid volgens dezelfde basisprincipes van positieve gezondheid.’
Het kan anders
Ook bij GROEN staan netwerk en eigen regie voorop. ‘We betrekken belangrijke mensen om iemand heen en zoeken de samenwerking met gemeenten, GGZ, GGD en huisartsen’, vertelt Hoop. Inmiddels zijn bijna 300 kinderen door GROEN ondersteund en is niemand van hen teruggekeerd. ‘Met ervaringskennis, vakkennis én onderzoek laten wij zien dat onze aanpak werkt en dat de jeugdhulp in Nederland anders moet.’
Reflectie en samenvatting groepsgesprek door Pien van der Sanden
Gezamenlijk bespraken deelnemers wat hun aanspreekt uit de praktijkvoorbeelden. Wat opvalt is de passie en bevlogenheid waarmee initiatieven vaak worden opgezet. Tegelijkertijd is dit een uitdaging om dingen uit te breiden, want hoe ga je verder na een startfinanciering? Daarnaast is er ook moeite met het woord ‘bevlogenheid’. Deelnemers benadrukken dat je meer bent dan bevlogen: het gaat ook over deskundig zijn.
Andere zaken die aan bod komen tijdens het groepsgesprek zijn het belang van het betrekken van het netwerk van jongeren, naast de jongere staan en de regie niet overnemen. De gepresenteerde initiatieven doen het net even anders. Het gaat om jongeren echt een stem geven. Wat opvalt is dat als je kijkt vanuit het perspectief van de jongeren, dit per definitie betekent dat je domeinoverstijgend werkt. Dit is een oproep aan het systeem om vanuit het perspectief van jongeren te kijken.
Als tips geven de deelnemers elkaar mee:
- Ga opzoek naar mensen die naast je staan en in staat zijn om te werken met tegenkrachten.
- Blijf je talent als initiatiefnemer om te verbinden en om successen te delen inzetten.
- Vergeet niet dat er ook veel mensen zijn die echt willen veranderen, zoek hen op.
Naast dat er gesproken wordt over wat de transitie tegenhoudt en wat er anders kan, blijkt ook dat de deelnemers elkaar vinden in de manier waarop ze kijken naar dit vraagstuk. Iemand sluit af: ‘ik word vooral ook blij dat heel veel dingen wel lukken.’
